Phát triển BHXH tự nguyện đạt kết quả tích cực

Theo số liệu báo cáo của BHXH Việt Nam tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác thu BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm (BH) thất nghiệp tháng 10/2019, đến hết tháng 9, cả nước đã vận động được 463.105 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt 94,4% kế hoạch giao, tăng 26.017 người so với tháng 8/2019, và tăng 192.326 người so với tháng 12/2018; theo kế hoạch mục tiêu trong ba tháng cuối năm phải phát triển tiếp 27.600 người.

Ông Đinh Duy Hùng, Phó Trưởng Ban Thu, BHXH Việt Nam cho hay, đến thời điểm này của năm 2019, đã có hơn 463 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện, một kết quả khá khả quan, có thể vượt chỉ tiêu đề ra của năm.

Những con số đó cho thấy, công tác phát triển BHXH tự nguyện năm 2019 đã đạt những kết quả tích cực. Nhiều địa phương phát triển được số người tham gia BHXH tự nguyện cao so với tỷ lệ chung, trong đó, có năm địa phương tiêu biểu là: Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nội, Hải Dương và Sơn La.

Ðánh giá về hiệu quả của công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Ðình Liệu cho rằng, ngành BHXH đang được Chính phủ cũng như các bộ, ngành đánh giá cao các giải pháp cũng như công tác phối hợp trong mở rộng số người tham gia BHXH tự nguyện, các địa phương đã tìm được giải pháp hữu hiệu, dù chưa có địa phương nào thực hiện trích kinh phí hỗ trợ nhóm đối tượng này. Nếu trước đây, tuyên truyền vận động chỉ mang tính chất "hô hào", thì bây giờ BHXH các cấp đã cùng các đại lý bắt tay vào thực hiện nhiệm vụ này; đặc biệt, phương châm "đi từng nhà, rà từng ngõ" cần được xem là giải pháp quan trọng trong tuyên truyền mở rộng BHXH tự nguyện.

Tạo động lực thúc đẩy người lao động tham gia BHXH tự nguyện

Những kết quả đạt được là rất quan trọng, tuy nhiên, nhìn nhận từ thực tế, việc triển khai chính sách BHXH tự nguyện còn có một số hạn chế. Theo ông Trần Hải Nam, Phó Vụ trưởng BHXH (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), chính sách BHXH tự nguyện mặc dù rất có lợi cho người tham gia, tuy nhiên, việc triển khai chính sách này còn khó khăn, hạn chế, đó là:  Đối tượng của chính sách chủ yếu là người lao động khu vực phi chính thức, khu vực không có quan hệ lao động, nông dân, lao động tự do..., họ thường có tính chất công việc không ổn định, mặt bằng thu nhập chung thấp.

Việc trích nguồn thu nhập để tham gia BHXH gặp nhiều khó khăn. Bản thân người lao động cũng đang phải lo trang trải cho các khoản chi phí sinh hoạt trước mắt nên việc tiết kiệm để lo cho tương lai chưa được quan tâm. Chính sách hỗ trợ tiền đóng đã được triển khai từ năm 2018 nhưng mức hỗ trợ còn thấp, chưa thực sự tạo động lực để thúc đẩy người lao động tham gia BHXH tự nguyện.

Ngoài ra, đối với những người có khả năng tham gia, việc nắm bắt, tiếp cận các đối tượng để thông tin về chính sách, vận động người lao động tham gia còn nhiều hạn chế. Người dân vẫn còn lo ngại về các thủ tục hành chính, còn chưa biết nếu tham gia thì đăng ký ở đâu, quy trình thủ tục thế nào. Các phương thức thu, nộp BHXH còn chưa đa dạng và thuận lợi đối với người dân.

Chính sách BHXH tự nguyện mới chỉ được thực hiện với hai chế độ là hưu trí và tử tuất - những chính sách dài hạn. Thí dụ, để được hưởng lương hưu, ngoài điều kiện về tuổi đời, người tham gia cần có tối thiểu 20 năm đóng BHXH. Đây chính là rào cản để người dân chưa thực sự sẵn sàng tham gia chính sách BHXH tự nguyện.

Do đó, trong thời gian tới, cần có một số định hướng và giải pháp phù hợp, đại diện Vụ BHXH nhận định. Theo ông Trần Hải Nam, Phó Vụ trưởng BHXH (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trước hết, cần thúc đẩy việc chuyển dịch lao động từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức để tạo sự ổn định về công việc, thu nhập, là cơ sở cho việc tham gia BHXH.

Triển khai cải cách thủ tục hành chính, đa dạng các phương thức thu - nộp BHXH; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện; tiếp tục thực hiện việc giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tới các địa phương.

Quan trọng hơn là sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật, cụ thể thực hiện lộ trình để giảm dần điều kiện thời gian đóng góp hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm và tiến tới còn 10 năm để mở rộng cơ hội tiếp cận lương hưu. Cũng cần nghiên cứu để bổ sung thêm các chế độ BHXH ngắn hạn, thực hiện các gói BHXH ngắn hạn linh hoạt, đáp ứng nhu cầu của người dân.