Ngày 27/4/1999, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ký Quyết định số 242/TCHQ – TCCB thành lập chi cục Hải quan Thủy An. Với 10 cán bộ công chức bao gồm 2 lãnh đạo đơn vị với 2 đội trực thuộc là đội Nghiệp vụ và đội Tổng hợp, đến nay, số lượng cán bộ công chức và nhân viên toàn Chi cục đã tăng lên 28 người; đóng góp quan trọng vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của Cục, tiên phong trong đổi mới, hiện đại hóa, cải cách để phục vụ khách hàng…

Song song với sự phát triển về quy mô, khối lượng công việc và công tác thu nộp ngân sách của chi cục cũng không ngừng gia tăng. Qua 15 năm, tổng kim ngạch XNK tại Chi cục đạt trên 3,6 tỷ USD, tổng thu ngân sách đạt gần 1.000 tỷ đồng. Trung bình mỗi năm Chi cục giải quyết thủ tục cho gần 8.000 tờ khai XNK, thu nộp ngân sách 70 tỷ đồng. Khối lượng công việc do đơn vị đảm nhận chiếm tỷ trọng gần 70% so với toàn Cục. Có thể tự hào rằng Chi cục Hải quan Thủy An đã lớn mạnh về mọi mặt, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Chi cục Hải quan Thủy An là đơn vị đầu tiên trong toàn cục áp dụng mô hình Chi cục quản lý đa lĩnh vực từ hàng không, điểm thông quan nội địa cho đến kho ngoại quan với rất nhiều loại hình, hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) khác nhau như kinh doanh, đầu tư, gia công, sản xuất xuất khẩu... Đến nay, đã có 48 doanh nghiệp (DN) với 100% tờ khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại đơn vị. Khối lượng thủ tục hải quan XNK do đơn vị giải quyết chiếm tỷ trọng gần 70% so với toàn Cục.

Năm 2011, Kho ngoại quan Phú Bài được thành lập và giao Chi cục Hải quan Thủy An quản lý với bãi chứa container rộng hơn 3.500m2, kho chứa có diện tích 1.000m2 nằm tại Khu công nghiệp Phú Bài tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm tra, thông quan hàng hóa.

Năm 2000, kim ngạch XNK đạt 50 triệu USD, đến năm 2009 tăng lên gần 200 triệu USD và đến năm 2013 có sức tăng vượt bật lên đến hơn 800 triệu USD. Điều này tương ứng với số thu nộp ngân sách của đơn vị cũng liên tục tăng trưởng. Năm 2000 thu ngân sách đạt trên 40 tỷ đồng, năm 2009 đạt 50 tỷ đồng, nhưng đến năm 2013 đạt gần 210 tỷ đồng, tăng gấp 5 lần so với năm đầu mới thành lập, chiếm hơn 50% tổng thu ngân sách toàn ngành Hải quan trên địa bàn tỉnh. Qua 15 năm thành lập, tổng kim ngạch XNK làm thủ tục tại Chi cục đạt trên 3,6 tỷ USD và tổng thu ngân sách đạt gần 1.000 tỷ đồng.

Riêng 4 tháng đầu năm nay, tổng giá trị kim ngạch XNK tại đơn vị đạt trên 298 triệu USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2013. Số thu nộp ngân sách Nhà nước trên 103 tỷ đồng, đạt 36% chỉ tiêu kế hoạch giao và tăng 66% so với cùng kỳ.

Tiên phong trong hiện đại hóa hải quan

Cuối năm 2012, Chi cục Hải quan Thủy An là đơn vị đầu tiên của toàn Cục áp dụng thủ tục hải quan điện tử thay thế cho thủ tục hải quan truyền thống. Không ngừng đổi mới, hiện đại hóa, ngày 15/11/2013, thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của ngành, Chi cục Hải quan Thủy An tập trung triển khai hoạt động chạy thử nghiệm

Hệ thống thông quan tự động (gọi tắt là hệ thống VNACCS) và hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin tình báo (gọi tắt là hệ thống VCIS). Hệ thống này giúp cho quá trình thông quan điện tử nhanh chóng và đơn giản hơn, mở rộng các thủ tục hải quan, phân luồng tự động, tăng cường việc kết nối với các bộ, ngành khác bằng cách áp dụng cơ chế một cửa quốc gia. Đồng thời, làm thay đổi căn bản cách quản lý của cơ quan hải quan đối với hàng hóa và phương tiện xuất nhập cảnh, nhằm hạn chế chi phí cho DN trong quá trình làm thủ tục hải quan; việc xử lý thông tin được thực hiện tự động từ khâu tiếp nhận khai báo đến khâu thông quan.

Kết quả bước đầu chạy thử cho thấy, nhờ Chi cục đã triển khai hệ thống thông quan điện tử phiên bản 4.0 và các DN đã quen với khai báo điện tử, nên dễ dàng làm quen và tiếp cận với hệ thống hiện đại này. Hầu hết cán bộ công chức được đào tạo bài bản, kỷ năng sử dụng máy tính thành thạo và được sự hướng dẫn, chỉ đạo sâu sát, liên tục của cấp trên, kết hợp hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin được trang bị đầy đủ, cấu hình đảm bảo, nên việc tiếp cận ứng dụng chạy thử hệ thống VNACCS/VCIS gặp nhiều thuận lợi.

Đến nay, việc kết nối giữa hệ thống VNACCS/VCIS với các máy trạm tại chi cục và các DN đã thành công; phần mềm đầu - cuối đã hoạt động ổn định; thông tin phản hồi từ hệ thống đến DN đã đầy đủ; các hoạt động nghiệp vụ đều đã thực hiện được.

Ông Nguyễn Đình Chiến, Chi cục Trưởng Chi cục Hải quan Thủy An cho biết, để thực hiện đúng lộ trình, thời gian qua, tất cả thành viên trong tổ triển khai chạy thử phải thực hiện ba cùng: “cùng học, cùng làm và cùng chỉnh sửa” với tất cả những người tham gia chạy thử để cùng trao đổi, nắm bắt thông tin và hỗ trợ lẫn nhau.

Đơn vị cũng huy động mọi nguồn lực khai thử và truyền dữ liệu tờ khai đến hệ thống càng nhiều càng tốt để có nhiều tờ khai, nhiều tình huống giả lập nhằm thực hiện lặp đi lặp lại các thao tác cho thuần thục và phát hiện ra nhiều lỗi để rút kinh nghiệm, giảm sai sót khi xử lý trên tờ khai thật. qua đó, đã có 475 tờ khai chạy thử được duyệt với 33 DN tham gia chạy thử.

Đến nay, đơn vị đã thông báo đến các DN có hoạt động XNK tại đơn vị về kế hoạch triển khai chính thức hệ thống VNACCS/VCIS tại Chi cục và đang tiến hành chuyển đổi dữ liệu từ các hệ thống dữ liệu phân tán đối với hệ thống giá tính thuế, kế toán thuế, thông quan điện tử phiên bản 4.0 sang hệ thống dữ liệu tập trung; tiến đến chạy chính thức hệ thống VNACCS/VCIS từ cuối tháng 5/2014.

Tuy đã có nhiều chuẩn bị, nhưng do đây là hệ thống mới được tiếp nhận từ Nhật Bản, nên đại bộ phận cán bộ hải quan và DN vẫn còn bỡ ngỡ. Các tiêu chí trên tờ khai XNK của hệ thống mới tăng nhiều hơn so với tờ khai hiện tại, tức là tăng từ 27 đến 30 tiêu chí lên 250 tiêu chí, nên đòi hỏi lượng chính xác cao hơn, yêu cầu người khai hải quan và cán bộ hải quan phải được đào tạo, tập huấn ứng dụng kịp thời, liên tục để theo kịp.

Theo ông Nguyễn Đình Chiến, để thực hiện tốt nhiệm vụ, chi cục cũng đã tổ chức đào tạo nghiệp vụ, quán triệt ứng dụng hệ thống VNACCS/VCIS đến toàn thể CBCC; đồng thời phải đảm bảo quá trình ứng dụng hệ thống này không gây xáo trộn hoạt động XNK, ít nhất là tạo cho DN thực hiện thủ tục hải quan thuận lợi hơn so với trước. Liên tục cập nhật các văn bản, hướng dẫn thủ tục chỉ đạo của Tổng cục Hải quan và chỉ đạo tổ giải quyết vướng mắc DN và tổ hỗ trợ VNACCS/VCIS giải quyết kịp thời cho DN khi có vướng mắc. Đơn vị cũng chuẩn bị đầy đủ sổ sách để giải quyết thủ tục hải quan theo truyền thống cho các DN, đề phòng khi xảy ra ách tắc hệ thống VNACCS/VCIS.