Cải cách thủ tục hành chính thuế: Bứt phá đúng hướng

TS. Nguyễn Minh Phong

Cải cách thủ tục hành chính thuế được đánh giá là đã góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh và cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Song để bứt phá đúng hướng, ngành thuế cần tiếp tục rà soát sửa đổi, bổ sung quy trình quản lý thuế, tư vấn thuế và xây dựng chế độ trách nhiệm công vụ đối với công chức thuế, bảo đảm việc cải cách thủ tục hành chính thuế thực chất hơn.

Cải cách hành chính thuế, cụ thể là cải cách thủ tục hành chính luôn được Tổng cục Thuế ưu tiên hàng đầu cùng với nhiệm vụ quản lý thu ngân sách nhà nước. Nguồn: hanoimoi.com.vn
Cải cách hành chính thuế, cụ thể là cải cách thủ tục hành chính luôn được Tổng cục Thuế ưu tiên hàng đầu cùng với nhiệm vụ quản lý thu ngân sách nhà nước. Nguồn: hanoimoi.com.vn

Doanh nghiệp hài lòng hơn

Theo kết quả khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về mức độ hài lòng đối với việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế tại hơn 2.500 doanh nghiệp đăng ký hoạt động chính thức trên cả nước, năm 2014, chỉ số đánh giá sự hài lòng của doanh nghiệp trung bình đạt trên 71/100 điểm.

Trong đó, 50% số doanh nghiệp tham gia khảo sát có thể tiếp cận dễ dàng văn bản pháp luật, chính sách thuế; 58% cho rằng các thông tin về thủ tục hành chính thuế đơn giản, dễ hiểu.

Tuy nhiên, có tới 70% từng gặp vướng mắc trong quá trình tìm hiểu thông tin về chính sách, pháp luật thuế. 49% từng gặp phiền hà trong thực hiện thủ tục hành chính thuế, nhất là đăng ký thuế hay thay đổi thông tin đăng ký thuế và khai thuế. 53% cho biết công chức thuế có thái độ giao tiếp lịch sự, đúng mực, tôn trọng doanh nghiệp.

52% số doanh nghiệp được khảo sát đánh giá tốt về chuyên môn nghiệp vụ của công chức thuế trong kê khai, quyết toán thuế. Đặc biệt, có khoảng 32% phải trả chi phí không chính thức cho cán bộ thuế.

Khoảng 40% cho rằng sẽ bị phân biệt đối xử nếu không chi trả chi phí không chính thức. 92% đánh giá pháp luật thuế có sự chuyển biến tích cực, nhất là thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Kết quả khảo sát cho thấy, doanh nghiệp hài lòng hơn và ngành thuế đang có nhiều bứt phá đúng hướng trong cải cách hành chính thuế, góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh và cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Nỗ lực cải cách thực tế và thực chất

Thực tế cũng cho thấy, cải cách hành chính thuế, cụ thể là cải cách thủ tục hành chính luôn được Tổng cục Thuế ưu tiên hàng đầu cùng với nhiệm vụ quản lý thu ngân sách nhà nước.

Số giờ tuân thủ thuế của doanh nghiệp đã giảm từ 872 giờ/năm xuống còn 171 giờ/năm và phấn đấu năm 2015 trở thành một trong 5 nước đứng đầu khu vực Đông Nam Á được xếp hạng có mức độ thuận lợi về thuế.

Thủ tục khai thuế VAT của doanh nghiệp đã được đơn giản hóa hơn rất nhiều trong Thông tư 119, Thông tư 151 hướng dẫn Nghị định 91. Theo đó, doanh nghiệp không phải khai những thông tin, chỉ tiêu không liên quan đến việc tính thuế của doanh nghiệp, như các hóa đơn mua bán hàng hóa, dịch vụ không đủ điều kiện để khấu trừ thuế; hóa đơn không phải tổng hợp lên tờ khai, hay khai các thông tin mà cơ quan thuế không kiểm tra, đối chiếu được ngay trên hồ sơ...

Nhờ vậy, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian để chuẩn bị kê khai thuế, chỉ cần chuyển dữ liệu từ phần mềm kế toán là có thể hoàn thành việc kê khai thuế. Các quy định về chính sách và thủ tục thuế thu nhập doanh nghiệp cũng được đơn giản hóa thông qua việc loại bỏ kê khai các khoản doanh thu, chi phí mang tính chất chênh lệch tạm thời giữa kế toán và thuế.

Đặc biệt, doanh nghiệp chỉ phải khai quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp 1 lần/năm; trong năm, doanh nghiệp chỉ tạm nộp tiền thuế mà không cần lập tờ khai tạm nộp gửi cơ quan thuế. Với các giải pháp đã ban hành, tính đến ngày 1/1/2015, số giờ nộp thuế dự kiến giảm khoảng 370 giờ. Việc sửa đổi thủ tục hành chính theo Thông tư 26 đã tiếp tục làm giảm thêm 10 giờ trong thực hiện thủ tục hóa đơn về kê khai, khấu trừ thuế VAT.

Bên cạnh đó, kỹ thuật quản lý của cơ quan thuế cũng đã có bước chuyển đổi lớn từ quản lý dựa trên hóa đơn sang quản lý đối tượng có rủi ro. Công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra thuế được thực hiện đồng bộ dựa trên việc ghi chép, hạch toán sổ sách kế toán của doanh nghiệp, góp phần vừa đơn giản hóa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp nhưng vẫn phòng ngừa, chống thất thu, gian lận về khấu trừ, hoàn thuế; nhất là đối với thuế VAT.

Thời gian tới, ngành thuế cần tiếp tục triển khai ứng dụng công nghệ thông tin bảo đảm 100% số doanh nghiệp kê khai thuế qua điện tử có chất lượng. Nâng cấp các ứng dụng công nghệ thông tin, bảo đảm hạ tầng, kỹ thuật; tăng cường phối hợp với các ngân hàng thương mại; hoàn thiện thể chế, khung pháp lý... để hỗ trợ việc hoàn thành triển khai nộp thuế điện tử tại 63/63 tỉnh, thành phố, bảo đảm đến ngày 30/9 có tối thiểu 90% doanh nghiệp nộp thuế điện tử.

Nghiên cứu triển khai thực hiện kê khai, nộp thuế điện tử đối với lệ phí trước bạ khi tổ chức, cá nhân đăng ký ô tô, xe máy, nhà đất...; thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng bất động sản; thu từ hoạt động cho thuê nhà.

Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin cấp độ 4 (tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế qua mạng và trả kết quả hoàn thuế bằng phương thức điện tử qua mạng) tối thiểu đạt 60% số tờ khai và số tiền hoàn thuế trước ngày 30.9 và đạt 95% vào trước 30/9/2016.

Ngành cần tiếp tục triển khai xây dựng và công khai cơ sở dữ liệu tập trung thống nhất toàn quốc về các hồ sơ hoàn thuế, thực hiện công tác giám sát tập trung đối với toàn hệ thống; xây dựng cơ sở dữ liệu về người nộp thuế phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra thuế dựa trên đánh giá rủi ro.

Từ đó phòng tránh các hành vi gian lận, trốn thuế, chống thất thu, chống gian lận về khấu trừ, hoàn thuế VAT. Đồng thời, tiếp tục rà soát sửa đổi, bổ sung các quy trình quản lý thuế, tư vấn thuế; xây dựng chế độ trách nhiệm công vụ đối với công chức thuế trong thực hiện các thủ tục hành chính, bảo đảm cải cách thủ tục hành chính thuế thực chất hơn; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý thuế.

Tin rằng với những bứt phá ngoạn mục trên, ngành thuế sẽ đi đầu trong công tác cải cách hành chính theo tinh thần đổi mới và hội nhập.

Tính đến hết tháng 6, ngành thuế đã bảo đảm thực hiện khai thuế điện tử đối với 98% số doanh nghiệp đang thuộc diện quản lý thuế; nhiều nơi còn có số lượng doanh nghiệp thực hiện khai thuế qua mạng đạt tỷ lệ 100%. Thỏa thuận với 27 ngân hàng thương mại cũng đã được ký kết để triển khai nộp thuế điện tử tại 63 địa phương trên cả nước. Dự kiến, giải pháp này sẽ góp phần giảm khoảng 10 giờ nộp thuế cho doanh nghiệp. Như vậy, đến số giờ nộp thuế giảm tiếp khoảng trên 50 giờ, tính đến hết tháng 6 đã giảm được 420/537 giờ nộp thuế của doanh nghiệp. Do vậy, khả năng sẽ đạt và vượt được mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết số 19 của Chính phủ về việc giảm số giờ nộp thuế xuống dưới 121,5 giờ trong năm nay.