Tại khoản 8 Điều 5 Luật Thuế GTGT hiện hành quy định “dịch vụ cấp tín dụng” không chịu thuế GTGT, nhưng trên thực tế lại chưa quy định rõ đối với dịch vụ cho vay do người nộp thuế GTGT không phải là tổ chức tín dụng Việt Nam cung ứng. Đối với hoạt động kinh doanh ngoại tệ (mua bán, hoán đổi ngoại tệ) về bản chất không xuất hiện GTGT nhưng lại quy định nộp thuế GTGT theo phương pháp tính trực tiếp trên GTGT, rất phức tạp trong kê khai, nộp thuế trong khi số thuế thu được không đáng kể. Vì vậy, để tháo gỡ các vướng mắc, BTC đề nghị sửa đổi, bổ sung dịch vụ cho vay của NNT không phải là tổ chức tín dụng, bán nợ và kinh doanh ngoại tệ vào đối tượng không chịu thuế GTGT. 

 

Một quy định khác là, tại khoản 15 Điều 5 Luật Thuế GTGT quy định “in tiền” không chịu thuế GTGT. Trong khi thuật ngữ “in tiền” được hiểu là dịch vụ in, nhưng thực tế tiền có loại được in, đúc tại Việt Nam, có loại được in, đúc ở nước ngoài nhập khẩu về chưa đưa vào lưu thông và tiền sử dụng trong lưu thông (xuất nhập khẩu, mang theo người khi xuất nhập cảnh). Do đó, để bảo đảm minh bạch, BTC đề nghị bổ sung “tiền” cũng là đối tượng không chịu thuế GTGT.

 

Riêng quy định: “hàng hóa, dịch vụ của cá nhân kinh doanh có mức thu nhập bình quân tháng thấp hơn mức lương tối thiểu chung áp dụng đối với tổ chức, DN trong nước không chịu thuế GTGT.” thể hiện rõ chính sách ưu đãi miễn thuế GTGT đối với những hộ cá nhân kinh doanh có thu nhập thấp, nhưng do thực hiện lộ trình cải cách tiền lương và trước yêu cầu đơn giản, hiện đại hoá công tác quản lý thuế nên việc căn cứ vào mức lương tối thiểu đã không còn phù hợp với bản chất của thuế GTGT. Mặt khác, mức lương tối thiểu được phân loại theo 4 vùng, được điều chỉnh thường xuyên hàng năm với mức tăng nhanh theo lộ trình cải cách tiền lương. Trong khi đó, Luật Quản lý thuế quy định “NNT phải tự xác định nghĩa vụ thuế”, nên với sự điều chỉnh thường xuyên mức tiền lương, các hộ kinh doanh không thể tự xác định được có thuộc đối tượng phải kê khai nộp thuế GTGT hay không. Do vậy, sau khi tính toán và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, BTC đề xuất quy định, “các hộ cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng sẽ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT”.

Về giá tính thuế, thuế GTGT là loại thuế tiêu dùng tính trên hàng hóa, dịch vụ do người mua phải trả, nhưng theo quy định trong Luật Thuế bảo vệ môi trường (khoản 1 Điều 2) thì khoản thuế gián thu tính bằng mức tuyệt đối cộng vào giá bán của hàng hoá chịu thuế do người mua, người nhập khẩu hàng hoá trả”. Trong khi đó, các khâu sau khi nộp thuế, người bán không thể xác định được số thuế bảo vệ môi trường trong giá trị hàng hoá khi bán cho khách hàng, không tách được thuế bảo vệ môi trường khỏi giá tính thuế GTGT. Vì thế BTC cho rằng, để bảo đảm đồng bộ trong hệ thống chính sách thuế và phù hợp với thông lệ quốc tế, cần sửa đổi, bổ sung quy định giá tính thuế GTGT đối với hàng hoá chịu thuế bảo vệ môi trường theo phương án “giá tính thuế đối với hàng hoá, dịch vụ do cơ sở sản xuất kinh doanh bán ra là giá bán chưa có thuế GTGT; đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế TTĐB là giá bán đã có thuế TTĐB nhưng chưa có thuế GTGT. Đối với hàng hóa nhập khẩu là giá nhập tại cửa khẩu cộng với thuế nhập khẩu (nếu có), cộng với thuế TTĐB (nếu có); giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo quy định về giá tính thuế hàng nhập khẩu”.

 

Về thuế suất, theo quy định tại Điều 8 Luật Thuế GTGT hiện hành thì “thuế suất 0% áp dụng đối với hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu (trừ một số trường hợp cụ thể); thuế suất 5% đối với hàng hoá, dịch vụ thiết yếu hoặc là đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp và thuế suất 10% đối với hàng hoá, dịch vụ còn lại”. Trong khi, Chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011 - 2020 quy định nội dung cải cách thuế GTGT là “Sửa đổi, bổ sung theo hướng giảm bớt số lượng nhóm hàng hóa dịch vụ không chịu thuế GTGT; giảm bớt nhóm hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất 5%; bổ sung quy định để xác định đúng cơ chế thu đối với một số loại hàng hóa, dịch vụ mới phát sinh theo sự phát triển của kinh tế thị trường; nghiên cứu đến năm 2020 áp dụng cơ bản một mức thuế suất (không kể mức thuế suất 0% áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu)”.

Trên cơ sở đó, Ban soạn thảo nhận thấy, trong vài năm tới, bối cảnh kinh tế xã hội trong nước và trên thế giới sẽ còn nhiều khó khăn, cần thiết tiếp tục duy trì nhóm thuế suất 5% đối với hàng hoá, dịch vụ là đầu vào của sản xuất nông nghiệp và hàng hoá, dịch vụ phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân. Còn đối với mức thuế suất 10%, có ý kiến đề nghị giảm xuống mức thấp hơn nữa nhưng BTC lý giải, qua thống kê mức thuế suất của 112 nước, có 88 nước mức thuế suất từ 12% đến 25% (trong đó 56 nước có thuế suất từ 17% - 25%), còn lại 24 nước phổ biến ở mức hơn 10%. Các nước như Lào, Indonesia, Campuchia cũng có mức thuế suất phổ biến là 10%; Trung Quốc thuế suất phổ thông là 17% và mức ưu đãi là 13%. Philippines thuế suất 12%. Như vậy có thể thấy, mức 10% của Việt Nam thuộc mức thuế suất thấp so với các nước. Vì vậy BTC đề nghị, giữ mức thuế suất 10%, chưa thu hẹp nhóm thuế suất 5% mà tập trung rà soát, tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong thực tiễn. 

 

Về phương pháp tính thuế, Luật Thuế GTGT hiện hành quy định 2 phương pháp gồm: khấu trừ thuế và tính trực tiếp trên GTGT. Tuy nhiên, luật chưa quy định về ngưỡng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, nên các DN, HTX đều phải nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và sử dụng hóa đơn GTGT khi bán hàng hóa, dịch vụ. Vì vậy, trong những năm gần đây, nhiều chuyên gia của các tổ chức quốc tế khi đánh giá hệ thống thuế GTGT của Việt Nam đã cho rằng, do chưa có quy định ngưỡng đăng ký nộp thuế GTGT nên các DN nhỏ và vừa vẫn phải kê khai, nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, làm tăng thủ tục, tốn kém chi phí, do đó, khuyến nghị Việt Nam cần quy định ngưỡng đăng ký thuế GTGT, đồng thời, áp dụng chế độ thuế đơn giản hơn đối với đối tượng có doanh thu dưới ngưỡng.