Trong quý III/2013, khối ngoại bán ròng ở mức khá trong 2 tháng 7 và 8 sau đó trở lại mua ròng tương đối vào tháng 9. Diễn biến này chủ yếu vẫn do ảnh hưởng của nền kinh tế thế giới, ít chịu tác động bởi nền kinh tế trong nước.

Cụ thể, trong hai tháng đầu quý III/2013, các chỉ số kinh tế Mỹ được công bố ở mức rất khả quan và vượt mức kỳ vọng của các tổ chức tài chính - tiền tệ khiến cho nhà đầu tư nước ngoài lo lắng về khả năng Mỹ sẽ sớm thu hẹp gói QE3.

Bên cạnh đó, những tuyên bố của Tổng thống Mỹ Obama cho thấy quyết tâm tạo ra một cuộc tấn công tại Syria, một cuộc chiến nếu xảy ra sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tình hình tài chính của Mỹ. Đồng thời, một số tín hiệu cho thấy sự bất ổn của nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng tín dụng quá nóng và căng thẳng thanh khoản của hệ thống ngân hàng vào cuối quý 2 đầu quý III/2013 cũng tác động xấu đến động thái của khối ngoại.

Dòng vốn đã có dấu hiệu rút khỏi thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, bước sang tháng 9, động thái mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài đã trở lại khi FED chính thức quyết định duy trì QE3 ít nhất là hết năm 2013; Tổng thống Obama rút lại tuyên bố tấn công quân sự; nền kinh tế Trung Quốc ổn định trở lại và kỳ cơ cấu lại danh mục đầu tư của các quỹ ETF diễn ra trong 2 tuần đầu tháng 9.

Giao dịch khối ngoại nhìn chung không sôi động như giai đoạn 6 tháng đầu năm, tuy nhiên giao dịch ở chiều bán có phần được đẩy mạnh hơn trước áp lực rút vốn của khối này trong tháng 7 và tháng 8. Giống như trong nửa đầu năm 2012, thống kê cho thấy danh sách 10 cổ phiếu được mua ròng nhiều nhất cũng như chịu áp lực bán ròng mạnh nhất về giá trị của khối ngoại đa số là cổ phiếu thuộc nhóm vốn hóa lớn.

Điều này bắt nguồn từ hai nguyên nhân chính các mã vốn hóa lớn thường là các mã đầu ngành có cơ bản tốt, có lợi thế hơn trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và hầu hết các mã này nằm trong danh mục của các quỹ ETFs, đặc biệt là hai quỹ lớn Vietnam ETF (VNM) và FTSE Vietnam ETF (FTSE).

Xét riêng động thái của hai quỹ VNM và FTSE, trong hai tháng đầu quý 3 và nửa đầu tháng 9-2013, với làn sóng rút vốn khỏi các thị trường biên và mới nổi như đề cập ở trên, hai quỹ này cũng chịu áp lực thoái vốn mạnh của các nhà đầu tư. Từ đó dẫn đến áp lực bán trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tuy nhiên kể từ sau khi FED quyết định vẫn tiếp tục duy trì quy mô gói QE3, ngày 18-9, áp lực rút vốn ra khỏi các thị trường biên và mới nổi, trong đó có Việt Nam, đã lắng dịu. Đáng chú ý là dòng vốn đầu tư gián tiếp còn có dấu hiệu trở lại thị trường. Đây là một nhân tố quan trọng cho sóng tăng điểm từ cuối tháng 9 của thị trường.

Chứng khoán sẽ đi lên trong quý IV

VCBS dự báo một kịch bản khả quan với thị trường chứng khoán trong những tháng cuối năm trên cơ sở nền kinh tế tiếp tục duy trì được sự ổn định đồng thời được kỳ vọng sẽ có sự phục hồi tốt hơn trong quý IV/2013. Theo đó, tâm lý nhà đầu tư nhiều khả năng được củng cố, thị trường nhiều cơ hội đi lên song sẽ không đột phá mạnh như trong giai đoạn nửa đầu năm 2013 do các yếu tố trên mới ở mức tích cực vừa phải.

Với kỳ vọng như vậy, VCBS cho rằng việc mua tích lũy dần các cổ phiếu có cơ bản tốt và triển vọng khả quan cho mục tiêu đầu tư trung và dài hạn nên được xem xét vào lúc này. Bên cạnh các cổ phiếu bluechips đầu ngành, các mã cổ phiếu vừa và nhỏ đáp ứng tiêu chí trên và diễn biến giá chưa phản ánh nhiều triển vọng lợi nhuận cũng có thể cân nhắc lựa chọn. Trong khi đó, với dự báo biến động của thị trường sẽ không lớn như giai đoạn nửa đầu năm, việc tuân thủ kỷ luật càng cần được đề cao để hạn chế rủi ro.

Trong bối cảnh triển vọng nền kinh tế thế giới chưa thực sự rõ nét và rủi ro tiềm ẩn vẫn còn (dù không nhiều), nguồn vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp vào Việt Nam nhiều khả năng sẽ cải thiện so với quý trước nhưng với tốc độ chậm và khối lượng ở mức trung bình. 

Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu cho rằng dòng vốn ngoại nhiều khả năng sẽ quay trở lại thị trường trong thời gian tới khi những lo ngại về tình hình nợ công, tăng trưởng tín dụng… của các quốc gia Mỹ, Trung Quốc và khu vực đồng tiền chung châu Âu đi qua nhưng sẽ khó có thể ghi nhận sự đột biến như trong giai đoạn nửa đầu năm 2013.

Nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng chậm, các doanh nghiệp nhiều khả năng vẫn gặp những khó khăn nhất định nhưng dưới sự hỗ trợ tích cực từ các chính sách của Chính phủ cũng như cơ hội hội nhập mở ra cho Việt Nam thời gian tới, VCBS kỳ vọng các doanh nghiệp sẽ hồi phục và mở rộng sản xuất một cách vững chắc hơn trong quý IV/2013.

Cụ thể, Chính phủ vẫn duy trì mặt bằng lãi suất thấp, ưu đãi thuế quan cho một số ngành nghề nhất định. Thêm vào đó, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định đối tác Việt Nam – EU (FDA) và Hiệp định ASEAN+6, nếu được ký kết, sẽ mở ra cơ hội rất lớn cho Việt Nam với 3 khu vực lớn nhất trên thế giới.

Theo đó, một số ngành sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ những hiệp định này là giày da, may mặc, nông sản… đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu ra các thị trường trọng điểm như EU và Mỹ. Với những phân tích trên đây, VCBS cho rằng các nhóm ngành sẽ tiếp tục phân hóa trong quý IV/2013. Những nhóm ngành có tính phòng thủ cao và chống chịu tốt với khó khăn như ngành hàng và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, hoặc các nhóm ngành nhận được sự ưu tiên từ phía chính sách như bất động sản xuất khẩu, dầu khí và xây dựng cơ bản nhiều khả năng sẽ có ưu thế hơn các nhóm ngành còn lại.