Chính phủ tham gia xử lý nợ xấu

Chia sẻ kinh nghiệm giải quyết nợ xấu, Trưởng ban hợp tác quốc tế cơ quan dịch vụ giám sát tài chính Hàn Quốc Hong Yong Ho cho biết, Chính phủ cần tham gia vào quá trình xử lý nợ xấu của các ngân hàng. Theo ông Hong Yong Ho, việc các ngân hàng lớn gặp khó khăn sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, do đó, Chính phủ phải có những hành động, chính sách mạnh mẽ để phòng ngừa các vấn đề có thể xảy ra. Ở Hàn Quốc có công ty Kenkhong chuyên đứng ra mua nợ xấu của ngân hàng và bán lại. Chính phủ Hàn Quốc cũng đã bơm một khoản tiền lớn để xử lý vấn đề này. Tuy nhiên quy trình xử lý phải nhanh và cần có sự can thiệp của cơ quan chính sách để tránh phá sản; đồng thời có cách xử lý khác nhau giữa ngân hàng lớn và ngân hàng nhỏ, và các rủi ro mang tính hệ thống tại các ngân hàng lớn.

Một đại biểu đến từ Thái Lan chia sẻ: nợ xấu của Thái Lan những năm 1997 lên đến 42% tổng dư nợ của nền kinh tế, con số này cho thấy nợ xấu của Việt Nam vẫn chưa ở mức “khủng hoảng” và GDP của Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng hơn 5%. Theo đại biểu này, giải quyết nợ xấu của Việt Nam không nằm ở chuyện để các ngân hàng tự giải quyết hay lập ra công ty xử lý nợ xấu của Chính phủ mà vấn đề quan trọng hơn là làm sao nền kinh tế có sự phục hồi tốt. Ở Thái Lan thời điểm đó đã có sự phá giá đồng bath rất sâu và họ lấy xuất khẩu làm động lực tăng trưởng.

Đại biểu này cũng cho biết, Thái Lan đã để nợ xấu trong các ngân hàng trong 4 năm, suốt quá trình đó các ngân hàng lo lắng nên không cho vay và điều này không có lợi cho sự phục hồi kinh tế. Không có ý trách móc song đại biểu này cho rằng, tại thời điểm đó Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã không để Chính phủ Thái Lan mua lại khoản nợ xấu này. Cho đến thời điểm bây giờ, khi đã trả nợ xong IMF, Thái Lan để Chính phủ đứng ra mua lại nợ xấu, như vậy nền kinh tế mới phát triển được.

Trong khi đó, quá trình xử lý nợ xấu của Trung Quốc có thể chia thành ba giai đoạn chính. Giữa những năm 1990, Trung Quốc tách cho vay chính sách khỏi cho vay thương mại bằng cách thành lập 3 ngân hàng chính sách chịu trách nhiệm xử lý các khoản vay chính sách. 4 ngân hàng thương mại nhà nước lớn bắt đầu sử dụng cách phân loại nợ theo quy chuẩn của Ngân hàng Thanh toán quốc tế (BIS), thực hiện phê duyệt tín dụng độc lập hơn.

Từ năm 1999 đến năm 2003, Trung Quốc thành lập 4 công ty quản lý tài sản được Chính phủ tài trợ (AMC) nhằm giải quyết những khoản nợ xấu của 4 ngân hàng thương mại nhà nước lớn (lên tới 169 tỷ USD, chiếm 19% GDP Trung Quốc năm 1999). Tiếp đó, Trung Quốc tập trung vào tái cấu trúc các ngân hàng thương mại nhà nước bằng cách mời gọi sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài có chọn lọc và niêm yết ra công chúng nhằm tăng tính minh bạch và nâng cao năng lực quản trị của 4 ngân hàng này.

Cải cách đồng thời doanh nghiệp nhà nước và ngân hàng

Chuyên gia tài chính cao cấp, điều phối viên về tài chính và phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam Sameer Goyal cho biết, có nhiều cách tiếp cận khác nhau trong giải quyết nợ xấu. Tùy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và cấu trúc kinh tế, tài chính đang có mà mỗi nước có cách thức tiếp cận và xử lý khác nhau. Khi nợ xấu không quá cao và lan rộng thì cách thường làm là khuyến khích các ngân hàng tự giải quyết.

Trong một số trường hợp, cũng có thể ngân hàng phải thu hồi tài sản thế chấp và chuyển các khoản tín dụng đó sang đơn vị quản lý tài sản của mình để khôi phục dư nợ số tiền vay. Một số nước thành lập các công ty quản lý tài sản (AMC) tư nhân độc lập để mua lại các tài sản xấu từ các tổ chức tài chính và tối đa hóa giá trị của các tài sản này thông qua việc tái cấu trúc chúng. Tuy nhiên, khi có khủng hoảng tài chính hoặc nợ xấu ở mức cao và mang tính hệ thống thì các chính phủ cũng phải thành lập các AMC quốc gia. Kinh nghiệm cũng cho thấy, xử lý nợ xấu ở tầm quốc gia thường diễn ra cùng với quá trình tái cấu trúc ngân hàng và doanh nghiệp.

Theo Phó chuyên gia kinh tế trưởng ADB Joseph Zveglic, nếu Việt Nam chỉ đưa ra 2 phương án xử lý nợ xấu thì quá hạn chế. Việt Nam có thể nghiên cứu kinh nghiệm của các nước từ đó rút ra bài học và bổ sung vào các phương án xử lý nợ xấu của mình. Trong khi đó, ông Alfred Schipke, trưởng phái đoàn Việt Nam, chuyên gia tư vấn IMF cho rằng, điều quan trọng ở đây không chỉ là xử lý nợ xấu mà còn phải tìm hiểu nguyên nhân sâu xa của nợ xấu nếu không sẽ chỉ là giải pháp tạm thời. Như trường hợp của Việt Nam, phải cải cách hệ thống ngân hàng và việc này phải đi liền với cải cách doanh nghiệp nhà nước, nếu không sẽ không giải quyết được gốc rễ vấn đề.

Chủ tịch Ủy ban Giám sát Quốc gia Vũ Viết Ngoạn cho biết từ kinh nghiệm của các nước trong đối phó, giải quyết khủng hoảng tài chính, nợ xấu…, có thể rút ra bài học cho cải cách hệ thống tài chính tại Việt Nam. Trong đó, đáng chú ý là việc triển khai các giải pháp đối phó phải được tiến hành đồng bộ 3 lĩnh vực: tăng cường quy chế an toàn tài chính; thay đổi chính sách vĩ mô, tài khóa và chính sách khác.