Nỗ lực đưa thị trường chứng khoán phái sinh đi vào hoạt động

Theo Tạp chí Chứng khoán 6/2016

Thực hiện Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 11/3/2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán phái sinh (TTCKPS) Việt Nam và Nghị định số 42/2015/NĐ-CP (Nghị định số 42) ngày 05/5/2015 của Chính phủ quy định về chứng khoán phái sinh (CKPS) và TTCKPS, ngày 21/7/2015, Bộ Tài chính đã có văn bản số 448/TB-BTC1 giao Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK) Hà Nội (HNX) tổ chức triển khai hoạt động giao dịch của TTCKPS, giao Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) thực hiện bù trừ, thanh toán chứng khoán phái sinh (CKPS).

Ảnh minh họa. Nguồn: HNX
Ảnh minh họa. Nguồn: HNX

Sẵn sàng để TTCKPS hoạt động vào đầu năm 2017

Để chuẩn bị cho việc vận hành TTCKPS, HNX đang tập trung vào hoạt động phát triển hạ tầng công nghệ cho giao dịch CKPS, thiết kế mẫu hợp đồng, xây dựng các quy chế vận hành thị trường và hỗ trợ cho các thành viên dự kiến tham gia thị trường.

Ngay từ thời điểm Nghị định số 42 được ban hành, HNX cùng VSD đã báo cáo lãnh đạo UBCKNN và Bộ Tài chính các phương án công nghệ cho TTCKPS. HNX và VSD đã đặt ra yêu cầu bài toán hệ thống trên cùng một nền tảng công nghệ và khả năng kết nối đảm bảo cho các tiến trình xử lý tốc độ cao của TTCKPS.

Sau khi lựa chọn được giải pháp công nghệ phù hợp, tháng 3/2016, HNX và VSD đã công bố kế hoạch phát triển tích hợp với thành viên thị trường, đồng thời tổ chức công bố mô hình và kế hoạch phát triển hệ thống giao dịch và bù trừ thanh toán CKPS nhằm giúp các thành viên thị trường nắm bắt được mô hình và lộ trình triển khai hệ thống.

Ngày 28/4/2016, HNX đã công bố tài liệu đặc tả giao thức và trao đổi thông tin qua giao thức (message) kết nối trên TTCKPS tới các công ty chứng khoán (công ty chứng khoán) và ngân hàng thương mại (NHTM).

Sau khi công bố tài liệu trên, HNX tích cực phối hợp với đơn vị cung cấp giải pháp hệ thống xây dựng và rà soát tài liệu để tiếp tục hoàn thiện các tài liệu chi tiết kỹ thuật xây dựng giao thức và message kết nối theo tiến độ phát triển hệ thống tại Sở và các thành viên.

Bước đầu, HNX tổ chức việc trao đổi thông tin, giải đáp thắc mắc cho các thành viên tại Diễn đàn thông tin do HNX thiết lập và điều phối. Hiện tại, có 15 NHTM và hơn 70 công ty chứng khoán đã tham gia Diễn đàn để trao đổi các vướng mắc kỹ thuật về giao dịch CKPS. Các công ty chứng khoán và NHTM cần có thời gian nghiên cứu, phản hồi và quyết định đăng ký tham gia kết nối.

Ngoài việc chuẩn bị về cơ sở hạ tầng, để tạo điều kiện giúp các đơn vị thành viên có được sự chuẩn bị tốt hơn khi tham gia TTCKPS, ngay sau khi được giao nhiệm vụ tổ chức triển khai hoạt động của TTCKPS, HNX thường xuyên có các chương trình đào tạo, gặp gỡ trực tiếp cán bộ của các công ty chứng khoán dự kiến tham gia TTCKPS.

Đồng thời, các chương trình hội nghị, hội thảo về CKPS và TTCKPS có sự tham gia của chuyên gia trong nước và quốc tế đã được tổ chức tại Sở, hoặc phối hợp tổ chức với các đơn vị liên quan trong khuôn khổ chương trình của UBCKNN liên tục trong hai năm qua.

Bên cạnh đó, HNX cũng đã tổ chức cho các thành viên tham gia đoàn khảo sát TTCKPS quốc tế, mở rộng và giao lưu, tạo quan hệ hợp tác với những thành viên trên TTCKPS nước ngoài nhằm tham khảo và học tập kinh nghiệm của các nước. Ngoài ra, HNX đã tiến hành khảo sát nhu cầu của thành viên đối với việc thiết kế mẫu hợp đồng cho giao dịch.

Với định hướng đi từ những sản phẩm đơn giản tới sản phẩm phức tạp, HNX đã lựa chọn Hợp đồng tương lai (HĐTL) trên chỉ số cổ phiếu và HĐTL trên trái phiếu chính phủ (TPCP). Hai sản phẩm này đã được HNX kiểm chứng tại nhiều thị trường quốc tế có lịch sử phát triển sản phẩm tương tự và thành công.

Hiện nay, HNX và VSD đang hoàn thiện kiểm tra thử dữ liệu để đưa ra những quy định phù hợp nhất cho giao dịch và ký quỹ, bù trừ hai sản phẩm này, trình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) phê duyệt. Về dài hạn, trong giai đoạn 2016 - 2020 và sau năm 2020, TTCKPS sẽ đón nhận thêm nhiều sản phẩm đa dạng khác.

Các kế hoạch trong tương lai

Theo kế hoạch, dự kiến nửa cuối năm nay, HNX sẽ hoàn thiện các quy chế nghiệp vụ hướng dẫn các quy định về giao dịch và quản lý thành viên trên TTCKPS.

Ngoài ra, HNX sẽ tiến hành rà soát hoạt động CBTT đối với các sản phẩm đã được đưa ra trên thị trường bởi hiện nay, chủ yếu chỉ có trách nhiệm công bố thông tin (CBTT) của Sở tới thị trường và trách nhiệm báo cáo của thành viên với Sở, không có nội dung CBTT của đơn vị phát hành như thị trường cơ sở.

Để hoàn thành mục tiêu đưa TTCKPS vào vận hành đầu năm 2017, với sản phẩm ban đầu là HĐTL chỉ số cổ phiếu và HĐTL TPCP, các công việc mà HNX, VSD và các thành viên cần phối hợp hoàn tất bao gồm: hoàn thiện các quy chế giao dịch trên HNX và thanh toán qua VSD trên cơ sở những quy định tại Nghị định và Thông tư hướng dẫn đã ban hành; đảm bảo công bố tới công chúng các đặc điểm sản phẩm cho HĐTL chỉ số cổ phiếu và HĐTL TPCP; hoàn thiện và xây dựng hạ tầng hệ thống, kết nối giữa các bên; thiết lập các quy trình nghiệp vụ tương ứng tại thành viên và thực hiện đào tạo sử dụng hệ thống; tuyên truyền, đào tạo cho công chúng đầu tư để sẵn sàng giao dịch được trên thị trường.