Nói như vậy để thấy vay tín chấp hoàn toàn không phải “tuyệt bóng” trên thị trường và bây giờ mới trở lại. Vậy, sự trở lại trên tinh thần khuyến khích chính thức từ phía NHNN, đối với các Tổ chức tín dụng (TCTD) và dành cho đối tượng doanh nghiệp (DN) ở thời điểm hiện nay có mang dáng vẻ khác?

NH hết... ngại DN ?

Trong Văn bản 5342/NHNN/TTGSNH gửi tới các NHTM, NHNN yêu cầu các NH xây dựng quy trình thu thập, khai thác thông tin để đánh giá tín nhiệm khách hàng từ Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia VN (CIC), các tổ chức xếp hạng tín nhiệm DN, cũng như hệ thống xếp hạng nội bộ để làm cơ sở xem xét cho vay tín chấp đối với DN. Qua đó, tháo gỡ khó khăn về vốn cho những DN có dự án  kinh doanh tốt, nhưng thiếu tài sản đảm bảo để thế chấp NH vay vốn mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Có vẻ như cơ quan quản lí Nhà nước đã đến đỉnh điểm sốt ruột về độ ì ạch của tăng trưởng tín dụng trong hơn 6 tháng đầu năm; đồng nghĩa cũng sốt ruột với khả năng khơi thông vốn ra nền kinh tế, hỗ trợ vốn cho DN của hệ thống NH?! Ở một góc độ khác, thông điệp này cũng mang hàm nghĩa cơ quan quản lí Nhà nước đã bớt quan ngại về tỷ lệ nợ xấu trong toàn hệ thống, cho dù sự vào cuộc của VAMC trước mắt vẫn chưa tạo được động lực mạnh mẽ để các NHTM – những tổ chức trực tiếp triển khai việc cho vay DN – mạnh dạn hơn trong mở vốn cho vay?!

Dù như thế nào thì tinh thần khuyến khích các NHTM cho vay DN, đặc biệt cho vay tín chấp với những DN có thể hoạt động sản xuất kinh doanh được nhưng thiếu tài sản đảm bảo thế chấp, ít nhất trong thời điểm hiện nay cũng thể hiện được thiện chí “NH đồng hành với DN” mà người đứng đầu hệ thống đã hơn 1 lần phải “hô hào” các tổ chức thành viên chung tay. Vấn đề là nếu chỉ hô hào thì có đủ?

Biết thân tự lo…

Đứng về phía DN, với văn bản mà NHNN yêu cầu các NHTM mạnh dạn đẩy vốn cho vay DN, kể cả vay tín chấp, những tưởng sẽ có nhiều người mừng và cảm thấy yên tâm, thậm chí thấy được “an ủi” khi các NH không còn một chủ trương duy nhất: Kinh doanh theo tiêu chí “tiệm cầm đồ”.

Trên thực tế thì cho dù là cảm thấy mừng vui hay an ủi, DN cũng không hẳn lấy đó làm động lực để mạnh dạn đi vay NH. Chủ tịch một Hiệp hội DN cho biết sau 2 năm khó khăn vừa qua mà khó khăn nhiều nhất vẫn là vấn đề vốn, DN giờ đây đã thấm nhuần “chân lí”: Muốn đi vay NH thì phải có dự án “ngon”, muốn vay được vốn NH mua hàng xuất khẩu thì phải có hợp đồng và mở L/C, muốn được vay nợ mới thì phải xem nợ cũ và phải xem DN còn lại bao nhiêu tài sản thế chấp đảm bảo có giá trị... “Cũng không thể trách được NH khi họ cũng là DN kinh doanh, mà lại là kinh doanh bằng “tiền của người khác (tức người gửi), do đó, trách nhiệm đối với đồng tiền mang đi kinh doanh lại càng phải cao. NH không thể “nắm đằng chuôi”, cho DN vay tín chấp sau đó ôm một khối nợ xấu mà không có tài sản thế chấp đảm bảo để “gỡ gạc”. DN chúng tôi biết vậy nên đều… biết thân tự lo, tự xác định DN mình có đảm bảo các tiêu chí của NH nêu ra hay không, mới hy vọng được NH cho vay”.

Nhìn nhận khách quan trên thị trường, chưa bàn đến mức độ khả thi của mở cho vay tín chấp DN - những đối tượng thường vay các khoản tiền với hạn mức lớn (để kinh doanh), bản thân các TCTD trong quá trình triển khai các sản phẩm cho vay tiêu dùng, từ cấp độ cho vay hộ gia đình, cá thể, cá nhân  vay sửa chữa nhà ở, vay cho con đi du học, vay mua xe hơi, mua xe máy, thiết bị điện tử gia đình... cũng đều phải chú trọng yếu tố “tài sản đảm bảo”, mặc dù đặc thù của sản phẩm cho vay tiêu dùng là các khoản vay nhỏ và ưu tiên cho đối tượng có tín nhiệm.

Báo cáo thị trường cho vay tiêu dùng VN 2014 của StoxPlus cũng chỉ ra rằng, nói là cho vay tín chấp, nhưng các tổ chức triển khai sản phẩm đều yêu cầu có tài sản thế chấp (lương qua NH ở một giá trị nhất định, đều đặn cố định, sổ tiết kiệm, hay chính tài sản được hình thành trong tương lai từ khoản vay như xe ô tô, sổ hồng, sổ đỏ, nhà sữa chữa nâng cấp...). Vay nhỏ còn lo tín chấp, vay lớn làm sao các NH có thể không lo? “Các NH cũng… biết thân tự lo vì nếu cứ theo đúng yêu cầu, đẩy mạnh cho vay tín chấp với DN, khi nợ xấu tăng lên, NH âm vốn, thì có thể… bấu víu vào đâu?” - Phó Tổng giám đốc một NHTM chia sẻ.

Suy cho cùng, dù là sản phẩm dành cho đối tượng nào, với hạn mức nào, vay tín chấp đều là dựa trên một chữ Tín - niềm tin. Cam kết, nói nôm na là hình thức, cũng là kết quả của niềm tin. Nhưng niềm tin liệu có thể được xây dựng trên “yêu cầu” của nhà quản lí ?

* Tít bài do BBT đặt lại