Ngày 8/3/2020 đánh dấu chặng đường 15 năm hình thành và phát triển của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể thấy, HNX đã vận hành hiệu quả hoạt động trên tất cả các mảng thị trường gồm:

Hoạt động đấu giá cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gắn với niêm yết, đăng ký giao dịch

Gắn với hoạt động của HNX từ những ngày đầu tiên, hoạt động đấu giá cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã góp phần quan trọng thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa, tái cơ cấu các DNNN, là chìa khoá giúp gia tăng hàng hóa cho cả hai Sở Giao dịch Chứng khoán (GDCK). Trong 15 năm qua, HNX đã tổ chức hơn 500 phiên đấu giá với hơn 3,7 tỷ cổ phần trúng giá, chiếm 57,8% tổng số cổ phần chào bán, tổng số tiền thu được đạt 61,8 nghìn tỷ đồng. Trong số này, có gần 200 phiên đấu giá chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) với tổng giá trị cổ phần bán được đạt hơn 21,7 nghìn tỷ đồng và hơn 150 phiên đấu giá thoái vốn với tổng giá trị cổ phần bán được đạt hơn 22 nghìn tỷ đồng.

Thị trường cổ phiếu niêm yết: Tăng quy mô, nâng chất lượng

Thị trường giao dịch thứ cấp cổ phiếu được HNX khai trương với 6 cổ phiếu niêm yết đầu tiên, giao dịch 3 phiên 1 tuần theo phương thức thỏa thuận. Với sự khởi sắc của nền kinh tế cùng với chủ trương thúc đẩy cổ phần hoá DNNN mạnh mẽ, đến nay mỗi năm, thị trường niêm yết HNX đều đón nhận từ 10-30 DN niêm yết mới. Về quy mô vốn hoá thị trường, đến nay đã đạt 192 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 100 lần so với thời điểm cuối năm 2005. Thanh khoản thị trường mặc dù biến động nhiều song vẫn ở xu thế tăng, thậm chí có phiên giá trị giao dịch đạt mức kỷ lục tới hơn 1.000 tỷ đồng. 

Tính trong 15 năm, các DN niêm yết tại HNX đã huy động hơn 109.677 tỷ đồng vốn cho đầu tư, sản xuất, kinh doanh, tạo của cải vật chất cho xã hội thông qua hoạt động phát hành cổ phiếu trên TTCK. Nhiều DN đã tăng quy mô gấp nhiều lần sau khi niêm yết hoặc thông qua các đợt phát hành trên HNX.

Thị trường UPCoM phát triển vượt kỳ vọng

Khai trương từ năm 2009  đến nay, thị trường UPCoM đã phát triển vượt xa kỳ vọng, không chỉ hoàn thành sứ mệnh thu hẹp thị trường tự do mà dần đã trở thành bệ đỡ cho các DN, là nơi tạo hàng chất lượng cho thị trường niêm yết.

Trong hơn 10 năm vận hành thị trường này, HNX liên tục đề xuất và đưa ra các giải pháp linh hoạt để tăng tính hấp dẫn cho thị trường. Đặc biệt, với sự hậu thuẫn về chính sách gắn đấu giá cổ phần hóa DNNN với đăng ký giao dịch trên UPCoM, chỉ trong vòng 4 năm từ 2015-2019, số lượng các doanh nghiệp mới trong giai đoạn 2016 - 2019 tăng gấp 4,5 lần so với 2010-2015, vốn hoá thị trường cuối năm 2019 tăng xấp xỉ 15 lần so với cuối năm 2015, UPCoM đã tăng gần 4 lần về số lượng DN và 15 lần về giá trị vốn hóa. UPCoM hiện quy tụ gần 900 công ty lớn nhỏ, đa dạng về ngành nghề kinh doanh, trong đó có những tên tuổi lớn như: Vietnam Airlines, Tập đoàn Dệt may Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam… Quy mô vốn hoá thị trường đã vượt gần 5 lần thị trường niêm yết HNX, tương đương gần 30% quy mô thị trường cổ phiếu niêm yết của cả 2 Sở GDCK. UPCoM còn giúp các DN huy động 133,5 nghìn tỷ đồng vốn cho đầu tư sản xuất, kinh doanh qua kênh phát hành cổ phiếu.

Thị trường trái phiếu Chính phủ: Kênh huy động vốn quan trọng cho phát triển kinh tế đất nước

Năm 2009, HNX khai trương thị trường giao dịch TPCP chuyên biệt và trở thành Sở GDCK duy nhất trong khu vực tổ chức đồng thời cả hoạt động đấu thầu sơ cấp và giao dịch thứ cấp. Nhờ đó, hoạt động trên thị trường TPCP ngày một minh bạch và có tính thanh khoản, thị trường có sự phát triển ấn tượng cả về quy mô và chiều sâu.

Trong giai đoạn 2015-2019, khối lượng phát hành TPCP bình quân đạt khoảng 230 nghìn tỷ đồng/năm, chiếm 40% vốn đầu tư của khu vực Nhà nước. Hoạt động đấu thầu TPCP đã và đang làm tốt chức năng huy động vốn trung và dài hạn phục vụ đầu tư phát triển. Trong 10 năm qua, hơn 1,8 triệu tỷ đồng vốn đã được huy động cho Ngân sách Nhà nước để phục vụ đầu tư phát triển kinh tế đất nước. Khối lượng phát hành TPCP bình quân tăng mạnh trong những năm gần đây, trong đó giai đoạn 2015-2019 khối lượng phát hành đạt 234 nghìn tỷ đồng/năm, chiếm 40% vốn đầu tư của khu vực Nhà nước, tăng 55% so với bình quân 2009-2014. Thị trường TPCP Việt Nam được ADB đánh giá là tăng trưởng nhanh nhất trong các nền kinh tế mới nổi tại khu vực Đông Á cũng như khu vực ASEAN với tốc độ tăng 30%/năm trong vòng 10 năm qua...

Thị trường chứng khoán phái sinh: Kênh phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư

Năm 2017, TTCK phái sinh chính thức đi vào hoạt động. Quy mô giao dịch tăng trưởng nhanh chóng, chỉ trong vòng chưa đầy 3 năm, đã có 47 triệu hợp đồng phái sinh được giao dịch. Trong đó, 2 năm 2018-2019, khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30 bình quân/phiên đạt 78-88 nghìn hợp đồng, tăng gấp hơn 8 lần so với năm 2017, khối lượng hợp đồng mở (OI) được duy trì ở mức 20.000 hợp đồng. Đây là những con số mà nhiều thị trường trong khu vực phải mất nhiều năm mới đạt được... Có thể nói, TTCK phái sinh đã góp phần hoàn thiện cấu trúc TTCK Việt Nam, thể hiện tốt vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro đối với danh mục chứng khoán cơ sở và là giải pháp hữu hiệu để giữ chân dòng vốn, tránh tình trạng nhà đầu tư tháo chạy khỏi TTCK khi thị trường cơ sở sụt giảm. 

Sẵn sàng cho những mục tiêu mới

Trong thời gian tới, HNX đặt mục tiêu tiếp tục hoàn thiện tổ chức thị trường TPCP, hướng tới một hệ thống hạ tầng công nghệ hiện đại. Bên cạnh đó, HNX cũng tiếp tục phát triển thị trường cổ phiếu trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế, hướng đến mục tiêu quy mô thị trường cổ phiếu của HNX đạt mức 30% GDP năm 2020, số lượng công ty niêm yết và đăng ký giao dịch đến năm 2020 tăng 20% so với năm 2018. Cùng với đó, HNX cũng nghiên cứu xây dựng thị trường vốn cổ phần dành cho các DN khởi nghiệp, start-ups, các DNNVV, sẵn sàng triển khai khi các điều kiện cho ra đời thị trường này chín muồi. Với thị trường phái sinh, HNX dự kiến tiếp tục đa dạng hoá sản phẩm, đề xuất bổ sung hợp đồng tương lai trái phiếu kỳ hạn 10 năm, hợp đồng quyền chọn cổ phiếu…