Trái phiếu Chính phủ phải được sử dụng đúng và hiệu quả

Theo daibieunhandan.vn

(Tài chính) Cho ý kiến về phương án sử dụng nguồn dự phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 – 2015, các Ủy viên UBTVQH đã thống nhất, nguồn kinh phí này sẽ được bố trí cho những công trình thực sự cấp thiết, dang dở, còn thiếu vốn để việc bổ sung dự phòng vốn trái phiếu Chính phủ bảo đảm tính chính xác, hiệu quả.

Theo Tờ trình của Chính phủ, do điều chỉnh chính sách, trượt giá nên một số chương trình, dự án và công trình trong kế hoạch sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 – 2015 đã tăng tổng mức đầu tư lớn. Đó là chương trình kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ cho giáo viên, dự án đường Trường Sơn Đông, dự án di dân thủy điện Sơn La, một số công trình thủy lợi do Bộ Nông nghiệp và PTNT quản lý. Và các công trình giao thông, thủy lợi, y tế có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội của vùng đang thi công dang dở. Bộ Kế hoạch và Đầu tư xác định, để hoàn thành các chương trình, dự án, công trình này cần bổ sung 21.000 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ.

Tờ trình cũng chỉ rõ, chính sách giãn hoãn tiến độ thực hiện do khả năng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 – 2015 có hạn đã khiến một số đoạn mở mới hai đầu tuyến trong dự án đường Trường Sơn Đông phải dừng lại (một số đoạn xác định điểm dừng kỹ thuật, mới thông nền đường). Điều này khiến toàn tuyến đường Trường Sơn Đông chưa được thông toàn tuyến, trong khi đó, các đoạn đã thi công bắt đầu hư hỏng, gây lãng phí đầu tư.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nhận định, đây là dự án chuyển tiếp, được xác định đầu tư, nên việc tạm dừng mở mới, không triển khai gối đầu sẽ khiến tiến độ thi công kéo dài thêm, khó hoàn thành đúng kế hoạch. Có cùng lý do này, dự án di dân tái định cư thủy điện Sơn La cũng tăng tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng do Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Quy hoạch tổng thể di dân, tái định cư thủy điện Sơn La.

Ngoài ra, nhiều chương trình, công trình, dự án khác được Chính phủ đề xuất bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ là do giá cả vật liệu tăng nhanh làm đơn giá xây dựng cao hơn so với dự toán ban đầu, tăng tổng mức đầu tư. Nhiều địa phương gặp khó khăn trong việc huy động nguồn ngân sách và huy động xã hội hóa nên không thể hoàn thành đúng kế hoạch.

Những chương trình, dự án, công trình sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ để đầu tư chủ yếu không mang lại lợi nhuận, song lại có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội của địa bàn, của vùng miền. Do đó, dù khả năng cân đối của nguồn dự phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 - 2015 chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu, thì Chính phủ cũng đề xuất phân bổ vốn từ nguồn này cho các dự án nêu trên, với nguyên tắc rõ ràng.

Không thể phủ nhận tác động của những chương trình, dự án này nếu được hoàn thành, nhưng cần quan tâm hơn hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư, nhất là khi khả năng cân đối của nguồn dự phòng trái phiếu Chính phủ thấp hơn nhiều so với nhu cầu sử dụng. Trong khi đó, nếu xem xét từng chương trình, dự án đều thấy một số điểm chưa hợp lý.

Ví dụ, việc đầu tư 2.658 nhà công vụ cho giáo viên mầm non trong Chương trình kiên cố hóa lớp học và xây nhà ở công vụ cho giáo viên chưa thật sự hợp lý, tiết kiệm nguồn lực so với phương án lấy giáo viên mầm non tại chỗ. Ngoài ra, các dự án, công trình chủ yếu đã được bố trí đủ vốn từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2014-2016 theo nhu cầu để thanh toán khối lượng đã thực hiện. Mặt khác, nghị quyết của UBTVQH yêu cầu chỉ bổ sung vốn cho những chương trình, dự án chưa bố trí đủ vốn, dự án cấp bách, cần hoàn thành sớm để đưa vào sử dụng. Do đó, nhiều ý kiến cho rằng, sẽ thiếu căn cứ pháp lý để bổ sung vốn cho những chương trình, dự án, công trình này, chưa kể bổ sung vốn cũng có thể tạo tiền lệ cứ chi trước dù không nằm trong dự toán, vì sẽ được ứng tiền sau.

Tại nhiều kỳ họp, khi thảo luận về dự toán ngân sách nhà nước hàng năm, nhiều ĐBQH luôn phàn nàn về tình trạng Chính phủ đặt QH vào thế sự đã rồi khi mà phê chuẩn thực hiện dự án, chương trình sử dụng vốn từ ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ... dù chưa đưa vào dự toán. Điều này không chỉ khiến kỷ luật tài chính bị vi phạm, mà còn khiến nguồn vốn đã eo hẹp bị chia năm, xẻ bảy, không thể hoàn thành những dự án, chương trình đang thực hiện.

Bởi lý do này, nên khi cho ý kiến về phương án phân bổ vốn dự phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 – 2015, các Ủy viên UBTVQH đã thống nhất sẽ không cấp vốn đầu tư 2.658 nhà công vụ cho giáo viên mầm non, vì chưa thật sự hợp lý, chưa tiết kiệm nguồn lực so với phương án lấy giáo viên mầm non tại chỗ. Nguồn vốn này sẽ được chuyển sang thực hiện đường tuần tra biên giới và các công trình thủy lợi cấp bách.

Nhưng có lẽ, điều các Ủy viên UBTVQH mong muốn nhất là việc ứng chi trước, trả tiền sau sẽ được các cơ quan chức năng nghiêm túc rút kinh nghiệm. Nguồn vốn từ phát hành trái phiếu Chính phủ phải có căn cứ bảo đảm sẽ được sử dụng hiệu quả như đưa ra thời hạn hoàn thành, đến đúng nơi thiếu vốn, thực sự cần thiết...