Năm 2019, mặc dù giữ được đà tăng trưởng tuy nhiên kinh tế thế giới vẫn có những diễn biến phức tạp hơn dự báo, cạnh tranh chiến lược và thương mại giữa các nền kinh tế lớn tiếp tục gia tăng. Trong năm 2019, tình hình kinh tế vĩ mô trong nước vẫn giữ được ổn định, tăng trưởng GDP Quý III/2019 đạt 7,31%. Từ tác động của các nhân tố tích cực trên, thị trường chứng khoán Việt Nam đã và đang duy trì được sự phát triển; quy mô thanh khoản thị trường được cải thiện.

Tính đến ngày 6/12/2019, chỉ số VN-Index đạt 963,56 điểm, tăng 8% so với năm 2018; vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 4.383 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7% so với năm 2018, tương đương 79,2% GDP; quy mô niêm yết thị trường trái phiếu đạt 1.184 nghìn tỷ đồng, tăng 5,6% so với cuối năm 2018, tương đương 21,4% GDP. Năm qua, thị trường đã thu hút hiệu quả các dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước, hỗ trợ thiết thực cho quá trình phát triển kinh tế xã hội. Là tổ chức hạ tầng sau giao dịch duy nhất của thị trường, năm 2019, VSD đã đạt được những kết quả khả quan hỗ trợ tích cực cho sự phát triển của thị trường, cụ thể:

Thứ nhất, tích cực tham gia hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường: Ngày 26/11/2019, Luật Chứng khoán sửa đổi thế hệ 2 đã chính thức được Quốc hội thông qua sau gần 2 năm được cơ quan đầu mối là Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cùng các đơn vị có liên quan soạn thảo xây dựng. Có thể nói, Luật Chứng khoán mới ra đời có ý nghĩa hết quan trọng, nhiều cơ chế, chính sách mới được sửa đổi, thay thế, trở thành động lực thu hút công chúng đầu tư trong và ngoài nước. Đánh giấu cho sự kiện đặc biệt này, không thể không nói đến sự đóng góp tích cực của VSD trong việc xây dựng dự án Luật chứng khoán mới. Theo quy định của Luật Chứng khoán mới, về cơ cấu tổ chức VSD sẽ hoạt động theo mô hình Tổng công ty Lưu ký, thành viên của VSD được bổ sung bao gồm thành viên lưu ký và thành viên bù trừ; về hoạt động nghiệp vụ, các quy định về hoạt động đăng ký lưu ký, bù trừ thanh toán đã được hoàn thiện hơn cho phù hợp với thực tế nhu cầu của thành viên, nhà đầu tư và thị trường. Bên cạnh đó, VSD cũng được phép cung cấp thêm một số dịch vụ mới, trong đó có dịch vụ về đăng ký biện pháp bảo đảm đối với chứng khoán đã đăng ký tập trung tại VSD…

Thứ hai, vận hành hệ thống thanh toán an toàn, thông suốt và hiệu quả cho các dịch vụ sau giao dịch của TTCK cơ sở và TTCK phái sinh: Trong năm 2019 (tính đến ngày 30/11/2019), VSD đã đảm bảo thực hiện tốt các hoạt động nghiệp vụ tại VSD, trong đó nổi bật, cụ thể:

Về hoạt động TTCK cơ sở:

Đối với hoạt động đăng ký: hoạt động đăng ký chứng khoán của VSD tiếp tục đạt được những kết quả khả quan. Tính đến ngày 30/11/2019, số dư mã chứng khoán đăng ký tại VSD là 2.320 mã, nâng tổng số dư chứng khoán đăng ký tại VSD đạt 162 tỷ chứng khoán. Trong đó, số lượng chứng khoán đăng ký mới và bổ sung trong năm 2019 đạt hơn 13,4 tỷ chứng khoán.

Đối với hoạt động lưu ký: Cùng với sự phát triển của hoạt động đăng ký, hoạt động lưu ký trong năm 2019 cũng có chuyển biến tích cực, tiếp tục đạt được kết quả khả quan. Tính đến ngày 30/11/2019 tổng số dư chứng khoán lưu ký tại VSD đạt gần 90 tỷ chứng khoán, tăng 9,7% với cùng kỳ năm 2018 và chiếm gần 56% tổng số chứng khoán đăng ký. Số lượng tài khoản nhà đầu do VSD quản lý đến ngày 30/11/2019  là 2,3 triệu tài khoản, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2018.

Đối với hoạt động thanh toán bù trừ: Năm 2019, mặc dù thị trường chịu tác động đa chiều từ bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế, song giá trị thanh toán giao dịch chứng khoán qua VSD vẫn đạt được những kết quả khả quan, tính đến 30/11/2019 đạt hơn 3,6 triệu tỷ đồng. Trong đó giá trị thanh toán trái phiếu chính phủ chuyên biệt (TPCB) chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt 3,1 triệu tỷ đồng, chiếm 85% tổng giá trị thanh toán toàn thị trường. Đặc biệt trong năm 2019, không có trường hợp nào thiếu tiền giao dịch dẫn đến phải sử dụng Quỹ hỗ trợ thanh toán.

Đối với hoạt động cấp mã số giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài: hoạt động đăng ký mã số giao dịch trực tuyến cho nhà đầu tư nước ngoài đã và đang được vận hành suôn sẻ, nhiều giải pháp được áp dụng và có tác dụng hỗ trợ thiết thực, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia nhiều hơn vào thị trường. Tính đến 30/11/2019, tổng số lượng mã số giao dịch hiện đang hoạt động là 32.762 mã số giao dịch, trong đó, có 28.239 mã số giao dịch cho nhà đầu tư cá nhân và 4.523 mã số giao dịch cho nhà đầu tư tổ chức, tăng 11,2 % về số tổ chức và 14,2% về số cá nhân so với cùng kỳ năm 2018.

Về hoạt động TTCK phái sinh:

Tính đến ngày 30/11/2019 đã có 88.724 tài khoản của nhà đầu tư được đăng ký trên hệ thống bù trừ, thanh toán chứng khoán phái sinh của VSD, tăng 63,4% so với cùng kỳ năm 2018. Số lượng hợp đồng mở có hiệu lực đến thời điểm ngày 30/11/2019, trong đó: hợp đồng mở hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (OI) là 17.643 hợp đồng; hợp đồng giao dịch hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ (BF) là 04 hợp đồng. Trong năm 2019 tính đến 30/11/2019, tổng giá trị thanh toán lãi/lỗ vị thế đạt hơn 1,8 nghìn tỷ đồng và không có trường hợp nào phải sử dụng đến Quỹ bù trừ để đảm bảo khả năng thanh toán. 

Thứ ba, đa dạng hóa các sản phẩm/dịch vụ cho thị trường: Bám sát chủ trương đa dạng hóa sản phẩm/dịch vụ sau giao dịch tại Đề án cơ cấu lại TTCK số 242/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, năm 2019, VSD đã chủ động, cải tiến các hoạt động nghiệp vụ, triển khai các sản phẩm/dịch vụ mới để hỗ trợ tích cực cho thị trường như: (i) Triển khai thành công hoạt động cung cấp dịch vụ cho chứng quyền có bảo đảm (covered warrant - CW) từ tháng 6/2019: (ii) Cung cấp dịch vụ bù trừ thanh toán cho sản phẩm Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ từ tháng 7/2019. Tiếp nối những thành công trên và cũng như phù hợp với lộ trình phát triển các sản phẩm/dịch vụ mới, trong năm 2019, VSD đã tập trung xây dựng cho việc vận hành hệ thống cung cấp dịch vụ cho Quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện. Hiện tại, VSD đã hoàn thành về mặt hệ thống và đang hoàn thiện quy chế, quy trình hướng dẫn để đảm bảo cho việc đưa sản phẩm này vào giao dịch sau khi Bộ Tài chính cấp phép cho các quỹ hưu trí tự nguyện bổ sung.

Thứ tư, tích cực triển khai xây dựng hệ thống công nghệ thông tin mới: Năm 2019, gói thầu “Thiết kế, lắp đặt, cung cấp và chuyển giao hệ thống công nghệ thông tin (gói thầu 04)” cho toàn thị trường với tư cách là đơn vị thụ hưởng VSD đã phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư (HOSE) và phía nhà thầu KRX tích cực triển khai. Về tổng thể, các hạng mục của gói thầu 04 đã cơ bản được hoàn thiện và đi vào giai đoạn kiểm thử/tập huấn. Theo lộ trình triển khai của gói thầu 04, hệ thống công nghệ thông tin mới của toàn thị trường dự kiến sẽ chính thức đi vào hoạt động vào năm 2020. Hệ thống mới đi vào hoạt động được kỳ vọng sẽ giúp thị trường vận hành hiệu quả, thông suốt và là nền tảng để phát triển các sản phẩm/dịch vụ mới cho thị trường.

Quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, nâng cao vị thế của VSD

Năm 2020, thị trường trong nước và quốc tế sẽ còn diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh đó, ngoài việc đảm bảo cho thị trường vận hành an toàn, hiệu quả, bảo mật cũng như đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công chúng đầu tư, VSD cam kết sẽ cố gắng không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, tập trung phát triển hạ tầng công nghệ, đảm bảo vững chắc cho sự ổn định và phát triển của TTCK Việt Nam. Trên tinh thần đó, năm 2020, VSD sẽ tập trung vào triển khai một số nhiệm vụ quan trọng, cụ thể: (1) Tham gia xây dựng/góp ý hoàn thiện cho các dự thảo văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán mới theo ý kiến chỉ đạo của cơ quan quản lý; (2) Triển khai cung cấp dịch vụ cho sản phẩm Quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện; (3) Tiếp tục nghiên cứu và triển khai hợp đồng tương lai trên bộ chỉ số mới; (4) Tiếp tục phối hợp triển khai kịp thời các công việc liên quan đến gói thầu 04 về “Thiết kế, giải pháp, cung cấp lắp đặt và chuyển giao hệ thống công nghệ thông tin – Sở GDCK TP. HCM”; (5) Nghiên cứu triển khai một số sản phẩm/dịch vụ: (i) nghiệp vụ giao dịch trong ngày và thanh toán chứng khoán chờ về; (ii) dịch vụ quản lý chứng khoán thế chấp tại VSD; (iii) mô hình đối tác bù trừ thanh toán trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở; (iv) nghiên cứu một số ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của VSD nhằm đáp ứng nhu cầu của tổ chức phát hành, thành viên lưu ký và nhà đầu tư như: công nghệ big data, blockchain, dịch vụ sổ cổ đông điện tử, cổng giao tiếp điện tử với tổ chức phát hành đăng ký chứng khoán; (6) Triển khai các giải pháp cơ cấu lại thị trường chứng khoán theo Quyết định số 242/QĐ-TTg ngày 28/02/2019 của Thủ tướng Chính phủ; lộ trình phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030 và Kế hoạch hành động về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2019-2020.

Có thể nói, khối lượng công việc đã đề ra trong kế hoạch công tác năm 2020 là rất lớn. Song VSD tin tưởng rằng, dưới sự chỉ đạo sát sao của cơ quan quản lý, với sự hỗ trợ, sát cánh của thành viên, tổ chức phát hành và sự ủng hộ, đồng hành của các nhà đầu tư trong và ngoài nước cũng như của các đối tác, VSD sẽ hoàn thành kế hoạch đặt ra cho năm 2020, góp phần nâng cao vị thế của VSD cũng như góp phần thiết thực vào sự ổn định và phát triển của TTCK Việt Nam cũng như sự phát triển của thị trường vốn Việt Nam.