Từ quý IV/2011, Ngân hàng Nhà nước bắt đầu tiến hành điều tra xu hướng kinh doanh của các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam theo định kỳ 6 tháng/lần. Kết quả điều tra nhằm đưa ra những nhận định, dự báo về các xu hướng đã và có thể diễn ra; đặc biệt phát hiện những thay đổi chu kỳ kinh doanh sớm hơn các số liệu thống kê chính thức, phục vụ mục đích xây dựng chính sách tiền tệ và quản lý hoạt động ngân hàng.

Kỳ vọng cải thiện lợi nhuận

Cuộc điều tra vào tháng 6/2012 cho thấy, mới có 20% tổ chức tín dụng nhận định rằng điều kiện kinh doanh 6 tháng cuối năm 2012 có ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt kinh doanh của họ.

Tuy nhiên, tại cuộc điều tra vào tháng 12/2012, khi nhìn lại thực trạng 6 tháng cuối năm 2012, đã có đến 60% tổ chức tín dụng nhận định lại rằng, môi trường kinh doanh chung đã ảnh hưởng tiêu cực và rất tiêu cực tới hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng.

Nhận thấy được khoảng cách lớn giữa kỳ vọng và thực tế, các tổ chức tín dụng đã tỏ ra thận trọng hơn khi đánh giá về môi trường kinh doanh chung của nền kinh tế trong năm 2013.

Cụ thể, chỉ có 17% tổ chức tín dụng cho rằng môi trường kinh doanh chung của nền kinh tế tác động thuận lợi đối với hoạt động kinh doanh của họ trong 6 tháng đầu năm 2013. Cho dù, các tổ chức tín dụng cũng kỳ vọng tình hình sẽ được cải thiện hơn nếu nhìn vào cả năm 2013 so với năm 2012 (36% tổ chức tín dụng cho rằng môi trường kinh tế chung sẽ tác động thuận lợi hơn đối với hoạt động kinh doanh của họ).

Hơn nữa, mặc dù cho rằng điều kiện kinh tế vĩ mô tiếp tục có những ảnh hưởng bất lợi, nhưng trên 90% tổ chức tín dụng vẫn kỳ vọng triển vọng kinh doanh của họ trong năm 2013 không kém hơn năm 2012; trong đó, 50% dự kiến cải thiện hơn.

Qua đó, phần lớn tổ chức tín dụng (78%) kỳ vọng lợi nhuận trước thuế của năm 2013 tăng so với năm 2012, trong đó mức tăng được kỳ vọng nhiều nhất là dưới 20% - một con số được coi là rất khiêm tốn so với lợi nhuận thực tế của họ trong giai đoạn năm 2010 trở về trước.

Chờ lãi suất giảm tiếp

“Điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý” được các tổ chức tín dụng đánh giá là nguyên nhân quan trọng nhất tác động tới diễn biến lạm phát năm 2013. Các nguyên nhân xếp sau là “thay đổi chính sách tiền tệ”, “thay đổi chính sách tài khóa”…

Như vậy, theo các tổ chức tín dụng, nỗ lực kiềm chế lạm phát trong năm 2013 phụ thuộc lớn vào việc ổn định giá các mặt hàng do nhà nước quản lý. Tuy nhiên, cuộc điều tra cũng ghi nhận 89% tổ chức tín dụng kỳ vọng CPI năm 2013 sẽ tăng ở mức một con số; trong đó, mức tăng được kỳ vọng nhiều nhất là từ 5% đến dưới 10% (gần 70% lựa chọn).

Với việc kỳ vọng CPI tăng hợp lý ở mức một con số, các tổ chức tín dụng tin tưởng điều đó tạo động lực cho việc giảm mặt bằng lãi suất của cả huy động vốn và cho vay VND. Theo đó, hầu hết tổ chức tín dụng kỳ vọng lãi suất huy động vốn và cho vay VND giảm, trong đó mức giảm được kỳ vọng nhiều nhất là không quá 2% (gần 70% lựa chọn).

Tỷ giá USD/VND bình quân liên ngân hàng trong năm 2013 được các tổ chức tín dụng kỳ vọng ổn định hoặc chỉ tăng nhẹ, trong đó phần lớn họ kỳ vọng chỉ tăng từ 1% đến dưới 3%.

Mức độ rủi ro không giảm

Nếu như kết quả điều tra thực hiện vào tháng 6/2012 cho thấy, “điều kiện kinh doanh và tài chính của khách hàng” là nhân tố tác động lớn nhất đến hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng, thì cuộc điều tra gần nhất ghi nhận đây vẫn là một trong những nhân tố tác động lớn nhất đến hoạt động kinh doanh của họ.

Đáng chú ý là có tới 85% tổ chức tín dụng dự kiến mức độ rủi ro của các nhóm khách hàng không giảm trong 6 tháng đầu năm 2013.

Về dư nợ tín dụng cho nền kinh tế, hầu hết các tổ chức tín dụng dự báo tăng trưởng tín dụng năm 2013 sẽ được cải thiện hơn so với con số 8,91% của năm 2012. Mức tăng được kỳ vọng nhiều nhất từ 10% đến dưới 20%. Huy động vốn được kỳ vọng tăng trưởng phù hợp với tăng trưởng tín dụng nhưng kỳ vọng tăng trưởng huy động vốn bằng VND cao hơn nhiều so với ngoại tệ.

Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng dự kiến tiếp tục tập trung vốn cho các lĩnh vực, ngành quan trọng nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển (nông nghiệp, nông thôn; xuất khẩu; công nghiệp phụ trợ; doanh nghiệp nhỏ và vừa) và hạn chế cấp tín dụng để đầu tư kinh doanh bất động sản và kinh doanh chứng khoán.

“Thông qua cuộc điều tra này, các tổ chức tín dụng hy vọng trong năm 2013, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục cắt giảm lãi suất ở mức hợp lý phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát; xử lý nghiêm các tổ chức tín dụng vi phạm quy định về trần lãi suất… tạo môi trường lành mạnh cho hoạt động kinh doanh tiền tệ”, Vụ Dự báo - thống kê tiền tệ kết luận.