Dịch vụ dầu khí tăng trưởng tốt

Năm 2012 là năm đánh dấu thành quả lớn mà ngành dịch vụ dầu khí Việt Nam đạt được. Theo số liệu do PVN cung cấp, doanh thu dịch vụ dầu khí đạt mức 236.338 tỷ đồng, tăng trưởng 13,7% so với năm 2011 (doanh thu năm 2011 đạt 207.770 tỷ đồng), đưa dịch vụ dầu khí trở thành một trong những lĩnh vực chủ yếu của PVN.

Kiểm soát nội bộ trong các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí

Hệ thống kiểm soát trong các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí bao gồm môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán, các chính sách và thủ tục kiểm soát. Tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ đề cập tới mối quan hệ giữa chi phí cho hệ thống, kết quả đạt được khi thực hiện và duy trì hệ thống. Tính hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ đề cập tới mục tiêu đạt được và tác động của kết quả trong việc duy trì hệ thống.

Tại sao các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí tại Việt Nam lại tin cậy vào việc xây dựng và tối ưu hóa hệ thống kiểm soát nội bộ trong tình hình hiện nay? Lý do đưa ra là: (i) giúp tăng tính trung thực, hợp lý trong cung cấp thông tin; (ii) giảm thiểu những sai lệch trong xử lý thông tin; (iii) giảm rủi ro xảy ra các gian lận, giả mạo thông tin; (iv) hỗ trợ cho công tác ngoại kiểm (kiểm toán độc lập); (v) bảo vệ tài sản của công ty; (vi) tăng độ tin cậy vào thông tin cung cấp, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Các lý do nêu trên được thể hiện rõ từ việc tham khảo ý kiến của các giám đốc phụ trách tài chính, trưởng ban kiểm soát, kế toán trưởng của các công ty như Tổng công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí (PTSC), Tổng công ty cổ phần Khoan và dịch vụ khoan dầu khí (PVD), Tổng công ty cổ phần xây lắp dầu khí (PVC), Tổng công ty tư vấn và thiết kế dầu khí (PVE), Tổng công ty cổ phần giám định năng lượng Việt Nam (PV-EIC), Công ty Alpha ECC…(15 đơn vị gồm cả trong và ngoài Tập đoàn). Điều tra cho thấy hệ thống kiểm soát nội bộ hiện nay trong các công ty ngành dịch vụ kỹ thuật tại Việt Nam đã được xây dựng và duy trì tương đối đầy đủ, so với các công ty ngành dịch vụ khác hiện nay tại Việt Nam.

Tuy nhiên, xuất phát từ nhiều lý do khách quan, các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí đang phải đối mặt với các khó khăn sau: Việc phân công, phân nhiệm còn chưa thực sự rõ ràng; Một số công việc vẫn làm thủ công do đó gia tăng rủi ro xảy ra sai phạm; Các quy trình kỹ thuật, quy trình kiểm soát chất lượng của các dịch vụ kỹ thuật chất lượng kỹ thuật cao còn chưa cập nhật và hoàn chỉnh; Các văn bản quy phạm pháp luật về kiểm soát nội bộ tại Việt Nam hiện còn thiếu, cũng như chưa có tiêu chuẩn đánh giá chất lượng của hệ thống kiểm soát nội bộ; Thiếu thông tin và kinh nghiệm trong xây dựng và duy trì hệ thống kiểm soát nội bộ của ngành dịch vụ kỹ thuật cao.

Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ

Trên cơ sở các tiêu chí về hiệu lực và hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, xem xét thực tiễn tại các công ty trong ngành và tham khảo tiêu chuẩn do COSO (Một ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa kỳ về chống gian lận khi lập báo cáo tài chính) đưa ra, các giải pháp để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả trong các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí Việt Nam hiện nay sẽ tập trung vào từng yếu tố của hệ thống kiểm soát nội bộ:

Về môi trường kiểm soát: Đề cao tính trung thực và các giá trị đạo đức quan trọng trong công ty; đề cao giá trị các triết lý và phong cách điều hành không quá tập trung vào mục tiêu vì lợi nhuận; quan tâm tới các chính sách nhân sự đặc biệt là thu hút nguồn nhân lực có chất lượng cao và gắn bó lâu dài với đơn vị; công tác kế hoạch phải được chú trọng và tăng cường tính độc lập của bộ phận kiểm soát trong đơn vị và chú trọng đến vai trò của ngoại kiểm.

Về hệ thống thông tin và hệ thống kế toán: Ban hành đầy đủ các văn bản và quy định về tài chính kế toán trong đơn vị, công tác kiểm tra kế toán với các khâu công việc như lập chứng từ, tiếp nhận chứng từ, ghi sổ kế toán, lập báo cáo tài chính phải được quy định thành quy trình và phân công công việc cụ thể, tăng cường công tác kế toán quản trị nhằm giúp rà soát các chi phí sản xuất kinh doanh, vận dụng tối đa hệ thống máy tính trong ghi chép, xử lý số liệu.

Về các chính sách và thủ tục kiểm soát: Đảm bảo thực hiện đủ 3 nguyên tắc của kiểm soát là phân công, phân nhiệm, phê chuẩn, ủy quyền và bất kiêm nhiệm. Về thủ tục kiểm soát, hiện nay đa số các công ty đều chưa có quy định rõ ràng về các thủ tục cần phải tiến hành và chỉ tập trung vào kiểm soát trực tiếp. Do đó, cần đánh giá đầy đủ về rủi ro trong quá trình thực hiện các hoạt động của công ty, từ đó xây dựng các thủ tục kiểm soát thành quy định thành văn bản để xác định rõ kiểm soát trực tiếp với từng công việc.

Về đánh giá rủi ro trong hoạt động của các công ty ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí: Hiện nay việc đánh giá rủi ro còn chưa được quan tâm đầy đủ, vì vậy cần làm rõ việc phân loại rủi ro, xây dựng tiêu chí đánh giá.

Về giám sát kiểm soát: Đây là công việc cuối cùng trong hệ thống kiểm soát nội bộ giúp phát huy hiệu quả kiểm soát, nâng cao chất lượng kiểm soát nên cần phải xây dựng quy trình giám sát, phân công nhiệm vụ cụ thể, tăng tính độc lập của bộ phận giám sát.

Các giải pháp nêu trên hướng tới việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí tại Việt Nam hiện nay. Điều quan trọng là cần phải thực hiện các giải pháp trên một các đồng bộ.