Cần hiểu rõ về số “ước” và “thực tế” trong thống kê xuất nhập khẩu

Theo baohaiquan.vn

(Tài chính) Vừa qua có dư luận về sự “vênh” nhau trong số liệu thống kê hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK). Đại diện Tổng cục Hải quan khẳng định, số ước của liên bộ mang tính chất tham khảo còn số liệu chính thức là do Tổng cục Hải quan công bố và các cơ quan, đơn vị nên căn cứ vào số liệu thống kê thực tế này của cơ quan Hải quan.

Cần hiểu rõ về số “ước” và “thực tế” trong thống kê xuất nhập khẩu
Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan là số liệu chính thức từ thực tế của hoạt động XNK. Nguồn: internet

Số “ước” và “thực tế” 

Vừa qua, dư luận đưa ra trường hợp “vênh” số liệu thống kê hoạt động XNK trong tháng 1/2014. Trong khi Bộ Công Thương đưa ra con số nhập siêu 100 triệu USD, thì số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy thực chất tháng 1, cả nước lại xuất siêu 1,444 tỉ USD.

Theo Tổng cục Hải quan, từ trước đến nay, hàng tháng từ ngày 20 đến 23, Bộ Kế hoạch và Đầu tư  chủ trì cuộc họp liên bộ (Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Công Thương, Ngân hàng Nhà nước, Tổng cục Thống kê và Tổng cục Hải quan) để ước tính số liệu (gọi là số ước liên bộ) XNK hàng hoá của tháng phục vụ các phiên họp thường kì của Chính phủ.

Số ước liên bộ hàng tháng này được xây dựng trên cơ sở số thực tế 15 ngày đầu của tháng do cơ quan thống kê của Tổng cục Hải quan cung cấp cộng thêm số liệu ước tính (của liên bộ, ngành) trong nửa cuối của tháng đó.

Chuyên gia kinh tế TS. Lê Đăng Doanh khuyến cáo các doanh nghiệp, chuyên gia nên lấy số liệu thống kê từ phía cơ quan “gác cửa” là Tổng cục Hải quan bởi đây là những con số được tổng hợp dựa trên đơn hàng thực tế, có sổ sách ghi chép.

Trong khi “Số liệu của Bộ Công Thương đưa ra chỉ là ước tính, trong khi nhiều trường hợp diễn biến bất ngờ lại rơi vào những ngày cuối tháng. Qua đó, cũng nên lưu tâm đến việc công bố số liệu của các cơ quan liên quan đến công tác tổng hợp, thống kê sao cho xác thực hoặc chủ động cập nhật thông tin mới nhất chứ không nên công bố con số ước tính quá sớm” - TS. Lê Đăng Doanh phân tích.

Do đó, con số được liên bộ đưa ra sẽ luôn có từ “ước” và được Tổng cục Thống kê công bố theo quy định. Các Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Công Thương… cũng sử dụng con số ước tính này. Số ước liên bộ này cũng được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ thông báo sau khi kết thúc các phiên họp thường kì của Chính phủ. Đồng thời, số liệu ước liên bộ cũng được Cục Công nghệ thông tin và thống kê Hải quan báo cáo bằng văn bản để chuẩn bị cho lãnh đạo Tổng cục Hải quan, lãnh đạo Bộ Tài chính họp thường kì Chính phủ để thống nhất số liệu trong các cuộc họp.

Cụ thể trường hợp tháng 1 nêu trên, liên bộ ước tính kim ngạch xuất khẩucả nước 10,3 tỉ USD và nhập khẩu 10,4 tỉ USD dẫn đến ước nhập siêu 100 triệu USD.

Nhưng căn cứ thống kê (sơ bộ) thực tế trên lượng hàng hóa XNK của Tổng cục Hải quan thì kim ngạch xuất khẩucả nước trong tháng 1/2014 đạt 11,46 tỉ USD và nhập khẩu 10,016 tỉ USD, như vậy con số xuất siêu là 1,444 tỉ USD.

Con số thống kê vênh nhau là bởi một số liệu do liên bộ ước tính và một số liệu là từ thống kê thực tế của Tổng cục Hải quan.

Khi nào có số liệu chính thức?

Theo Quyết định 15/2014/QĐ-TTg về chế độ báo cáo thống kê, tổng hợp áp dụng đối với bộ, ngành vừa được Thủ tướng Chính phủ kí ban hành, Tổng cục Hải quan đang chịu trách nhiệm thực hiện báo cáo thống kê liên quan đến hoạt động XNK hàng hóa của Việt Nam theo các phân tổ mặt hàng XNK; phân tổ nhập khẩu hàng tiêu dùng; phân tổ doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI); phân tổ nước/vùng lãnh thổ, phân tổ loại hình kinh tế; phân tổ tỉnh/thành phố; thuế XNK theo địa bàn tỉnh/thành phố…

Đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, hàng tháng, Tổng cục Hải quan công bố số liệu thực tế về hàng hóa XNK tại chuyên mục “Thống kê hải quan” tại Cổng thông tin điện tử Tổng cục Hải quan ww.customs.gov.vn.

Số liệu thực tế do Tổng cục Hải quan công bố có độ trễ khoảng 10 đến 15 ngày sau khi kết thúc tháng (ví dụ, số liệu thống kê thực tế về hoạt động XNK tháng 2 sẽ được công bố trong khoảng từ ngày 10 đến 15/3).

Nhưng đây cũng chưa phải là số liệu chính thức cuối cùng vì Tổng cục Hải quan công bố số liệu XNK theo 3 trạng thái gồm: Thông tin sơ bộ, thông tin điều chỉnh và thông tin chính thức.

Trong đó, số liệu hàng tháng là số liệu sơ bộ. Số liệu điều chỉnh 6 tháng đầu năm được thực hiện vào cuối tháng 9 hàng năm. Số liệu chính thức được chốt vào cuối tháng 4 và tháng 9 năm sau. Như vậy, phải đến tháng 4 và tháng 9/2014 mới có số liệu chính thức về hoạt động XNK của năm 2013.

Căn cứ quy định và các phân tích trên cho thấy, số ước của liên bộ mang tính chất tham khảo còn số liệu chính thức là do Tổng cục Hải quan công bố và các cơ quan, đơn vị nên căn cứ vào số liệu thống kê thực tế này của cơ quan Hải quan.