Triển vọng kinh tế năm 2018

TS. Nguyễn Minh Phong

Năm 2018, nền kinh tế toàn cầu tiếp tục ghi nhận sự phục hồi tích cực và khả năng sẽ tăng trưởng cao hơn năm 2017 một phần nhờ việc bình ổn giá năng lượng và hàng hóa, lòng tin kinh doanh được cải thiện dựa trên hy vọng vào các cuộc cải cách thuế và kích thích tài chính của chính quyền mới ở Mỹ, sự phục hồi mang tính chu kỳ ở châu Âu, và chính sách kích thích tăng trưởng của Trung Quốc.

Năm 2018, nền kinh tế toàn cầu tiếp tục ghi nhận sự phục hồi tích cực và khả năng sẽ tăng trưởng cao hơn năm 2017. Nguồn: internet
Năm 2018, nền kinh tế toàn cầu tiếp tục ghi nhận sự phục hồi tích cực và khả năng sẽ tăng trưởng cao hơn năm 2017. Nguồn: internet

Quốc hội đã thông qua kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2018, với 12 chỉ tiêu, theo đó: GDP tăng 6,5% - 6,7%; Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 7% - 8%; Tỷ lệ nhập siêu so với tổng kim ngạch xuất khẩu dưới 3%; CPI bình quân tăng khoảng 4%; Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội khoảng 33% - 34% GDP; Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giảm 1% - 1,3%, riêng các huyện nghèo giảm 4%; Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị dưới 4%; Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 58% - 60%, trong đó tỷ lệ lao động qua đào tạo từ 03 tháng trở lên có chứng chỉ công nhận kết quả đào tạo đạt 23% - 23,5%; Số giường bệnh trên một vạn dân đạt 26 giường (không tính giường trạm y tế xã); Tỷ lệ dân số tham gia bảo hiểm y tế đạt 85,2%; Tỷ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường 88%; Tỷ lệ che phủ rừng đạt 41,6%.

Chính phủ đã xác định thực hiện nhất quán 3 trọng tâm chỉ đạo điều hành năm 2018 là: Tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, tạo chuyển biến rõ nét, thực chất trong thực hiện các đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng. Quyết liệt cải cách hành chính; tăng cường kỷ luật kỷ cương, nâng cao hiệu lực hiệu quả thực thi pháp luật và chỉ đạo điều hành ở tất cả các ngành, các cấp. Đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm...

 Về tổng thể, năm 2018, bức tranh kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục các động lực tăng trưởng đã tích lũy từ năm trước và có thể nhận thêm nhiều xung lực mới và cơ hội mới, với nhiều kỳ vọng khởi sắc hơn cùng với năng lực đổi mới công nghệ, đà tăng giá dầu thô, trong khi giá vàng, giá bất động sản khó có bứt phá và lạm phát có thể gia tăng áp lực.

Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục thuộc nhóm có tốc độ tăng GDP cao thuộc nhóm hàng đầu khu vực và gấp đôi mức tăng trưởng chung toàn thế giới. Động lực tăng trưởng chung của nền kinh tế được hội tụ và lan tỏa từ đà tăng trưởng tốt của công nghiệp chế biến, chế tạo và dịch vụ; sự hồi phục đáng khâm phục của ngành nông nghiệp, nhờ tăng ứng dụng công nghệ cao và nhiều kết quả nghiên cứu khoa học, giống mới, quy trình công nghệ, tiến bộ kỹ thuật mới được chuyển giao, góp phần giảm chi phí đầu tư, tăng lợi nhuận và cải thiện hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, nhờ đó, Việt Nam thuộc tiếp tục trụ hạng trong nhóm các nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về tôm, cá tra, cà phê, hạt điều, hạt tiêu và gạo. Việt Nam sẽ tiếp tục gặt hái thành tựu mới về số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh mới và quay  lại hoạt động, về kết quả thu hút vốn và khách du lịch nước  ngoài...

Các cân đối vĩ mô sẽ vẫn được bảo đảm. Dự trữ ngoại tệ được bảo tồn. Lòng tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước tiếp tục được phục hồi và củng cố, nhờ tiếp tục các cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, tạo xung lực mới cho khu vực tư nhân trở thành động lực chính của năm 2018 và thời gian tới, cũng như nhờ giá năng lượng và nông sản thế giới dự báo phục hồi cùng với sự gia tăng tổng cầu tiêu dùng; tổng nguồn vốn cung ứng cho nền kinh tế.

Việt Nam tiếp tục đảm bảo thanh toán đầy đủ, kịp thời các khoản nợ đến hạn theo cam kết; đồng thời, cơ chế vay quản lý nợ xấu và nợ công sẽ đậm tính thị trường hơn.

Mỹ sẽ vẫn là thị trường xuất khẩu và xuất siêu lớn nhất, còn Trung Quốc, Hàn Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu và nhập siêu lớn nhất của Việt Nam.

Tuy nhiên, năm 2018, Việt Nam cần chủ động có nhiều kịch bản đối phó kịp thời với những diễn biến khó lường của thị trường và thiên tai, biến đổi khí hậu, tình hình khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp; dư địa chính sách hạn hẹp (nhất là trong bối cảnh nợ công tăng nhanh), nguồn lực tài chính quốc gia hạn chế và yêu cầu đẩy nhanh tái cơ cấu trên nhiều lĩnh vực; hệ thống tài chính vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực ngân hàng, khả năng giảm lãi suất cho vay bị hạn chế bởi vấn đề nợ xấu và lạm phát, sở hữu chéo.

Năm 2018, giá hàng tiêu dùng nhập khẩu sẽ giảm cùng với mức độ giảm thuế nhập khẩu, gia tăng hàng rào kỹ thuật và áp lực cạnh tranh thị trường. Đáng quan ngại là nhập siêu từ AEC và Hàn Quốc có xu hướng gia tăng. Thị trường bất động sản năm 2018 có dấu hiệu chững lại, kém thanh khoản hơn và sẽ có sự điều chỉnh theo hướng giảm bớt nhiệt trên thị trường nhà chung cư thương mại cao cấp, nhà nghỉ dưỡng và tiếp tục ấm dần thị trường nhà xã hội.

Áp lực thất nghiệp và giảm nghèo đói vẫn là thách thức không nhỏ cho các vùng, địa phương còn nhiều khó khăn, nhất là những địa phương chịu ảnh hưởng trực tiếp của biến đổi khí hậu và đang bị ô nhiễm môi trường nặng nề.

Giá vàng và tỷ giá ngoại tệ trong nước tiếp tục tăng áp lực, biến động theo thị trường thế giới, nhưng còn một số động thái bất thường so với diễn biến thị trường quốc tế do sự chi phối của tính độc quyền cao và yếu tố tâm lý.

Năm 2018, giá dầu có thể tăng nhẹ so với giá cuối năm 2017 do nhu cầu dầu thô của thế giới có thể tăng và sự đồng thuận đậm nét hơn (dù công khai hay ngấm ngầm) của các nước xuất khẩu dầu mỏ, song các rủi ro làm giảm nhu cầu xăng dầu có thể đến từ các nguồn nhiên liệu thay thế, đặc biệt là sự xuất hiện của các phương tiện đi lại tiết kiệm năng lượng. Là quốc gia có tỷ trọng ngân sách từ xuất khẩu dầu mỏ lớn, việc chủ động thu hẹp khai thác dầu thô và giảm phụ thuộc vào nguyên liệu này là lựa chọn đúng đắn của Việt Nam để vừa không lãng phí tài nguyên quốc gia, vừa tham gia chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững.

Đặc biệt, áp lực lạm phát năm 2018 đối với Việt Nam sẽ gia tăng do cộng hưởng nhiều nhân tố, nhất là áp lực lạm phát chi phí đẩy (tăng giá dịch vụ công và lương...), gắn với gia tăng giá xăng dầu, hệ quả độ trễ của mở rộng dư nợ tín dụng, tăng các công cụ thanh toán và điều chỉnh tỷ giá trung tâm trong năm 2017. Ngoài ra, khả năng nhu cầu nông sản và giá nông sản thế giới được dự báo sẽ phục hồi cũng góp phần làm tăng giá hàng lương thực, trong khi kỳ vọng mang lại lợi ích cho nông dân và hoạt động xuất khẩu nông sản.

Lãi suất năm 2018 có nhiều khả năng giữ nguyên hoặc tăng nhẹ do gia tăng nhu cầu huy động vốn của ngân hàng và vay vốn của doanh nghiệp. Thành thử, những khoản chi lãi suất vay cao sẽ được doanh nghiệp hạch toán chuyển vào giá thành sản xuất và nâng giá bán, tức góp thêm lực đẩy tăng mặt bằng giá xã hội, bất chấp sức cạnh tranh thị trường ngày càng mạnh, còn sức mua chưa có nhiều biến động lớn.

Ngoài ra, những hoạt động và kết quả tái cơ cấu nền kinh tế nói chung và khu vực ngân hàng nói riêng cũng sẽ có tác động lớn hơn đến hoạt động kinh tế-đầu tư và do đó, đến xu hướng lạm phát.

Đặc biệt, động lực tăng trưởng trong nước sẽ ngày càng tăng và tỷ lệ thuận với kết quả xây dựng nền hành chính hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính trong xây dựng pháp luật và thực thi công vụ, chủ động phối hợp giữa các cấp, các ngành, giảm thời gian thực hiện thủ tục, cắt giảm chi phí hoạt động, nhất là chi phí giao dịch không chính thức của doanh nghiệp và người dân, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh. Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, loại bỏ các rào cản, điều kiện đầu tư kinh doanh bất hợp lý, gây cản trở hoạt động của doanh nghiệp.

Kết quả chống tham nhũng và cải thiện tỷ lệ nghèo đói, lạm phát, nợ xấu và nợ công đang và sẽ tiếp tục là hệ quả và thước đo tổng hợp nhất về năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản nhà nước của Chính phủ kiến tạo Việt Nam năm 2018...