MOBI 2018 là khảo sát dựa trên bằng chứng về công khai các tài liệu ngân sách trên cổng thông tin điện tử của 37 bộ và cơ quan Trung ương. Đây là khảo sát độc lập đầu tiên tại Việt Nam đánh giá mức độ công khai ngân sách của các bộ, cơ quan Trung ương. 

Khảo sát được kỳ vọng là công cụ giúp các bộ, cơ quan Trung ương tham chiếu và đo đạc mức độ công khai, minh bạch trong quản lý NSNN và mức độ thực thi Luật NSNN năm 2015. Đồng thời, giúp tăng niềm tin của người dân và các đối tác phát triển đối với quản lý ngân sách của các bộ và cơ quan Trung ương.

Trong 37 đơn vị được khảo sát có 31 bộ, cơ quan Trung ương là đơn vị dự toán ngân sách và 6 cơ quan, tổ chức Trung ương được NSNN hỗ trợ.

Kết quả xếp hạng cho thấy, Bộ Tài chính đứng thứ 3/37 bộ, cơ quan Trung ương về chỉ số công khai ngân sách, đứng thứ nhất và thứ hai là Đài Truyền hình Việt Nam và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.

Khảo sát MOBI 2018 đánh giá mức độ công khai ngân sách dựa trên các chỉ số về tính sẵn có, tính kịp thời, tính đầy đủ và tính thuận tiện của 6 loại tài liệu ngân sách bắt buộc phải công khai theo Luật NSNN 2015 và hướng dẫn tại Thông tư số 61/2017/TT-BTC, bao gồm: Dự toán thu - chi ngân sách đơn vị năm 2019; Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị quý I/2018; Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị 6 tháng đầu năm 2018; Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị 9 tháng đầu năm 2018; Báo cáo tình hình thực hiện dự toán ngân sách năm 2018; Quyết toán thu chi NSNN năm 2017.

Trên cơ sở khảo sát, báo cáo về chỉ số MOBI 2018 khuyến nghị các bộ, cơ quan Trung ương cần công khai và đảm bảo mức độ sẵn có của các tài liệu ngân sách để người dân có thể tiếp cận được các thông tin và tài liệu về ngân sách của các đơn vị đang sử dụng ngân sách.

Cụ thể, các biện pháp cần đảm bảo gồm: Công khai đầy đủ, kịp thời các loại tài liệu ngân sách theo quy định trong chuyên mục công khai ngân sách trên cổng thông tin điện tử của các bộ, cơ quan Trung ương; Sử dụng định dạng thân thiện với người sử dụng là word, excel.

Công khai kịp thời các tài liệu trên cổng thông tin điện tử của các bộ, cơ quan Trung ương theo quy định, kèm theo quyết định công bố công khai thông tin của cơ quan có thẩm quyền (ví dụ: Quyết định/Nghị quyết phê duyệt/ban hành tài liệu, các bảng biểu phụ lục kèm theo).

Các bộ và cơ quan Trung ương cần bảo đảm công khai đúng số bảng biểu và nội dung như quy định tại Thông tư số 61/2017/TT-BTC ngày 15/6/2017 của Bộ Tài chính về hướng dẫn về công khai ngân sách đối với đơn vị dự toán ngân sách, tổ chức được NSNN hỗ trợ và Thông tư số 90/2018/TT-BTC ngày 28/9/2018 của Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung một số điều của thông tư số 61/2017/TT-BTC.

Đặc tính Ngân sách lồng ghép và thời gian quyết toán Ngân sách tới 18 tháng cũng khiến cho việc tổng hợp số liệu thu – chi trung hạn gặp khó khăn. Bên cạnh đó, quá trình tính toán số liệu thu – chi ngân sách không chỉ là công tác của Bộ Tài chính mà còn liên quan đến các bộ, ngành khác như Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Cục Quản lý nợ công, các cơ quan địa phương…

Điều này đặt ra yêu cầu Bộ Tài chính phải tham chiếu và tổng hợp các số liệu để xây dựng dự thảo Ngân sách. Quá trình này, tuy nhiên, gặp phải thách thức ở chỗ quy trình làm việc tương đối khác nhau giữa các cơ quan.

Đối với  việc tham vấn ý kiến của các thành phần trong xã hội về dự toán NSNN hằng năm, Bộ Tài chính đã tiến hành thu thập ý kiến của người dân qua nhiều kênh thông tin như Cổng thông tin điện tử của bộ, Hòm thư góp ý, Chuyên mục Hỏi đáp chính sách…"

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính) phát biểu tại cuộc đối thoại với BTAP ngày 21/11/2018.