Kết quả thực hiện năm 2010 đã góp phần hoàn thành các mục tiêu nhiệm vụ của tài chính - ngân sách theo Nghị quyết Đại hội X và Kế hoạch 5 năm 2006 - 2010. Quy mô thu, chi NSNN năm 2010 gấp khoảng 2,5 lần so với năm 2005. Cơ cấu thu cải thiện, tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu NSNN tăng từ mức 52-53% năm 2006 lên trên 64% năm 2010, góp phần tăng tính chủ động và ổn định của NSNN; đã bố trí tăng chi các lĩnh vực quan trọng, như giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hoá thông tin, bảo vệ môi trường, đảm bảo quốc phòng, an ninh...; cơ cấu chi đang thay đổi theo hướng tăng chi mạnh hơn cho con người, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, tăng đầu tư cho phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tiềm lực dự trữ quốc gia được tăng cường (giá trị hàng dự trữ năm 2010 gấp 3 lần năm 2005). 

... Năm 2011 là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng khóa XI, kế hoạch 5 năm 2011 - 2015, chiến lược 10 năm 2011 - 2020, có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo đà tăng trưởng nhanh và bền vững cho cả giai đoạn. Định hướng chính sách tài khoá trong năm tới là tiếp tục chủ động, linh hoạt và thận trọng nhằm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh trong tình hình mới. 

Triển khai thực hiện, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 202/2010/TT-BTC ngày 14/12/2010 quy định về tổ chức thực hiện dự toán NSNN năm 2011. Đề nghị các bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo, phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện tốt một số vấn đề sau:

1. Về thu ngân sách:

- Tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu; qua đó tạo động lực và cơ sở để thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng ở mức cao, tăng thu cho NSNN.

- Phối hợp chặt chẽ theo dõi, kiểm tra, kiểm soát việc kê khai thuế của các tổ chức, cá nhân, phát hiện ngay các trường hợp kê khai không đúng, không đủ số thuế phải nộp để có các biện pháp chấn chỉnh kịp thời. Tăng cường kiểm tra, xử lý các khoản nợ đọng thuế, các trường hợp vi phạm pháp luật về thuế.

- Tiếp tục rà soát, kiểm tra, tổ chức thực hiện các khoản thu phí, lệ phí theo quy định của Pháp lệnh về phí, lệ phí đảm bảo tạo điều kiện hỗ trợ cho phát triển sản xuất - kinh doanh và đời sống của nhân dân.

            - Đối với nguồn thu tiền sử dụng đất, địa phương cần sử dụng một phần để chi cho công tác đo đạc, lập cơ sở dữ liệu hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; sử dụng 30% đến 50% nguồn thu tiền sử dụng đất và tiền thuê đất để thành lập Quỹ phát triển đất theo đúng quy định. 

- Sử dụng toàn bộ nguồn thu xổ số kiến thiết cho đầu tư phát triển, trong đó bố trí tối thiểu 70% để đầu tư cho giáo dục - đào tạo, dạy nghề và y tế. Số thu còn lại bố trí cho các công trình phúc lợi xã hội quan trọng khác của địa phương.

- Căn cứ dự toán thu ngân sách đã được Quốc hội quyết định, Thủ tướng Chính phủ giao, đề nghị các Bộ, cơ quan Trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương triển khai giao nhiệm vụ thu ngân sách cho các đơn vị trực thuộc và chính quyền cấp dưới theo đúng quy định, đảm bảo bằng và phấn đấu cao hơn mức Thủ tướng Chính phủ giao.  Trong điều hành, đề nghị các địa phương phấn đấu tăng thu ngân sách tối thiểu 5-7% so với dự toán được giao.

2. Về chi ngân sách: Khẩn trương hoàn thành việc phân bổ, giao dự toán cho các đơn vị sử dụng ngân sách, đảm bảo khớp, đúng dự toán chi do cấp trên giao cả về tổng mức và chi tiết theo từng lĩnh vực chi; đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức theo quy định của pháp luật. Trong đó, cần chú ý một số điểm sau:

- Đối với chi đầu tư phát triển, đề nghị chú ý bố trí vốn để thanh toán nợ XDCB, thu hồi vốn ứng trước đến hạn trong năm 2011 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; các địa phương phải bố trí trả đủ (cả gốc và lãi) các khoản huy động đầu tư theo quy định tại Khoản 3 Điều 8 Luật Ngân sách nhà nước đến hạn; bố trí đủ vốn đối ứng cho các công trình, dự án sử dụng nguồn vốn ODA theo cam kết; đảm bảo vốn cho công tác chuẩn bị đầu tư; số còn lại, tập trung bố trí vốn cho các dự án, công trình quan trọng, cấp bách, có hiệu quả; ưu tiên bố trí vốn cho các dự án, công trình chuyển tiếp có khả năng hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm 2011, 2012.

            - Đối với chi thường xuyên, khi phân bổ, giao dự toán cần đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức; đảm bảo bố trí đủ kinh phí thực hiện các chính sách, chế độ đã ban hành, kinh phí thực hiện những nhiệm vụ quan trọng theo quy định của pháp luật; đồng thời đảm bảo yêu cầu chi tiêu ngân sách chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả, cắt giảm các khoản chi không thực sự cần thiết như hội họp, đi công tác nước ngoài,…quán triệt thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc không mua xe công nhập khẩu.

- Hạn chế tối đa việc bổ sung ngoài dự toán, ứng trước dự toán chi đầu tư năm sau, kể cả vốn ngân sách và vốn trái phiếu Chính phủ, để giảm áp lực trong bố trí và điều hành ngân sách, giảm áp lực lạm phát và tăng dự nợ công.

3. Các cấp chính quyền địa phương chủ động bố trí dự phòng, dự trữ theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và không thấp hơn mức dự phòng đã được Thủ tướng Chính phủ giao để chủ động thực hiện phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh và các nhiệm vụ cấp bách khác phát sinh... Ngân sách Trung ương (NSTW) chỉ xem xét, xử lý hỗ trợ đối với các khoản chi lớn, phát sinh đột xuất  trên diện rộng, vượt quá khả năng cân đối của ngân sách địa phương. Phần tăng thu NSTW sẽ tập trung chủ yếu để giảm bội chi ngân sách, tăng chi trả nợ và thu hồi vốn ứng trước. 

4. Thực hiện các giải pháp huy động vốn cho đầu tư phát triển qua các hình thức BOT, BTO, PPP... bán quyền thu phí thông qua giá dịch vụ hợp lý... Đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị sự nghiệp, khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính và thực hiện xã hội hoá: Đề nghị các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương rà soát các cơ chế, chính sách để đưa ra các đề xuất, kiến nghị hoàn thiện về mặt cơ chế, chính sách nhằm từng bước thực hiện cơ chế giá dịch vụ theo hướng từng bước tính đủ chi phí; đồng thời Nhà nước có chính sách trợ giúp đối với các đối tượng gia đình chính sách, người có công với cách mạng, người nghèo,... Đây là một trong những vấn đề mấu chốt của việc tái cơ cấu ngân sách, thực hiện cải cách tiền lương trong thời gian tới.

5. Tiếp tục thực hiện sắp xếp, đổi mới các DNNN; từng Bộ, ngành, địa phương cần rà soát, điều chỉnh lộ trình sắp xếp, đổi mới các DNNN, trên cơ sở đó kiểm tra và đôn đốc các doanh nghiệp thuộc diện sắp xếp khẩn trương triển khai thực hiện; gắn việc chuyển đổi sở hữu các DNNN, đặc biệt là các DN lớn, với việc đấu giá, niêm yết trên thị trường chứng khoán.

6. Đẩy mạnh việc tổ chức xây dựng và thực hiện kế hoạch triển khai ứng dụng công nghệ thông tin đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong công tác quản lý tài chính - ngân sách; đồng thời đẩy mạnh cải cách hành chính: Bộ Tài chính sẽ chỉ đạo thực hiện mở rộng triển khai nộp hồ sơ khai thuế qua mạng; triển khai thủ tục hải quan điện tử, khai hải quan qua mạng; thu thuế, lệ phí qua ngân hàng thương mại... Đề nghị các Bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo, phối hợp với ngành Tài chính trong quá trình triển khai thực hiện, đặc biệt là cùng phối hợp kiểm tra, giám sát, tuyên truyền, phổ biến cho người dân và doanh nghiệp trên địa bàn./.

(Lược ghi phát biểu của Bộ trưởng Vũ Văn Ninh tại Hội nghị của Chính phủ với các địa phương triển khai Nghị quyết của Quốc hội  về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2011. Đầu đề bài viết là của Tòa soạn)