Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, trước bối cảnh nền kinh tế nước ta đang phải đối mặt với một loạt các khó khăn, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn buộc phải giải thể hoặc ngừng hoạt động trong 9 tháng là 48.330 nghìn doanh nghiệp, tăng 13,8% so với cùng kỳ năm 2013, bao gồm: 7.027 doanh nghiệp giải thể; 8.440 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng hoạt động có thời hạn; 32.863 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ đóng mã số doanh nghiệp hoặc không đăng ký... do đó cần thiết phải thực hiện sửa đổi, bổ sung một số điều tại các Luật quy định về thuế hiện hành.

5 mục tiêu lớn khi sửa đổi, bổ sung các Luật được Bộ trưởng nêu rõ. Đó là: Thứ nhất, hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, tập trung khai thác và tận dụng lợi thế của nền nông nghiệp, góp phần xây dựng và phát triển các vùng chuyên canh theo hình thức trang trại, khu nông nghiệp công nghệ cao, trong đó Nhà nước giữ vai trò hỗ trợ, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động của các thành phần kinh tế để tăng cường sự tham gia của tất cả các thành phần kinh tế. Thứ hai, đảm bảo mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển; phù hợp với các cam kết quốc tế, với cam kết Hiệp định quốc tế Việt Nam đang tham gia đàm phán góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Thứ ba, tiếp tục đảm bảo đơn giản, minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, tạo thuận lợi cho người nộp thuế và đẩy mạnh cải cách hành chính và hiện đại hoá công tác quản lý thuế, phù hợp với xu thế cải cách hệ thống thuế. Thứ tư, đảm bảo tính nhất quán của chính sách, theo đó tập trung sửa đổi, bổ sung những vấn đề bất cập so với thực tế, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Thứ năm, động viên hợp lý để phát triển nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN), đồng thời tăng cường công tác quản lý thuế, chống chuyển giá, thực hiện có hiệu quả những sửa đổi, bổ sung của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB); chính sách thu điều tiết đối với tài nguyên khoáng sản ... để đảm bảo nguồn thu cân đối ngân sách.

Các nội dung Chính phủ trình sửa đổi, bổ sung lần này liên quan đến nhiều Luật thuế như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT), Luật Thuế Tài nguyên, Luật Thuế TNCN, Luật Quản lý thuế...

Về thuế TNDN, Chính phủ đề nghị: Về bổ sung ưu đãi thuế TNDN đối với doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; bổ sung ưu đãi thuế TNDN đối với công nghiệp hỗ trợ (CNHT); bổ sung ưu đãi thuế đối với dự án đầu tư có quy mô vốn đầu tư tối thiểu 12.000 tỷ đồng và phạm vi tác động sâu, rộng tới kinh tế - xã hội; quy định khống chế đối với chi quảng cáo.

Về thuế TNCN, Chính phủ đề nghị miễn thuế TNCN đối với cá nhân Việt Nam là thuyền viên làm thuê cho các hãng tàu nước ngoài và tàu Việt Nam vận tải quốc tế; Về thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản và chuyển nhượng chứng khoán, Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 13, 14 Luật thuế TNCN hiện hành theo hướng cho phép cá nhân chuyển nhượng bất động sản được lựa chọn phương pháp tính thuế 25% trên thu nhập từng lần chuyển nhượng hoặc 2% trên giá bán từng lần chuyển nhượng và cá nhân chuyển nhượng chứng khoán được lựa chọn phương pháp tính thuế 20% trên thu nhập năm hoặc nộp thuế 0,1% trên giá bán chứng khoán từng lần chuyển nhượng.

Về thuế TNCN đối với thu nhập từ trúng thưởng trong casino, Chính phủ trình Quốc hội xem xét bỏ quy định thu thuế TNCN đối với cá nhân trúng thưởng trong casino, đồng thời điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế TTĐB (việc điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với kinh doanh casino đã được Chính phủ trình Quốc hội tại Dự án Luật thuế TTĐB) và giao Chính phủ chỉ đạo cơ quan thuế giám sát, quản lý trực tiếp doanh số và quy định về tỷ lệ ấn định tỷ lệ thuế TNDN trên doanh thu, Chính phủ trình Quốc hội xem xét bỏ quy định thu thuế TNCN đối với cá nhân trúng thưởng trong casino, đồng thời điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế TTĐB (việc điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với kinh doanh casino đã được Chính phủ trình Quốc hội tại Dự án Luật thuế TTĐB) và giao Chính phủ chỉ đạo cơ quan thuế giám sát, quản lý trực tiếp doanh số và quy định về tỷ lệ ấn định tỷ lệ thuế TNDN trên doanh thu.

Về thuế giá trị gia tăng (GTGT), Chính phủ trình Quốc hội cho sửa đổi, bổ sung chính sách thuế GTGT đối với mặt hàng thức ăn chăn nuôi, phân bón và đối với hàng hóa mua vào hoặc nhập khẩu tạo tài sản cố định của dự án đầu tư thực hiện xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, dự án sản xuất phân bón, sản xuất thức ăn chăn nuôi và tàu đóng mới hoặc nâng cấp dùng để khai thác thủy sản xa bờ như sau: chuyển mặt hàng phân bón, thức ăn chăn nuôi công nghiệp từ đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5% hiện nay sang đối tượng không chịu thuế GTGT. Hàng hoá mua vào hoặc nhập khẩu để tạo tài sản cố định của dự án đầu tư sản xuất phân bón, thức ăn chăn nuôi và của dự án xã hội hoá trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường,tàu đóng mới hoặc nâng cấp dùng để khai thác thủy sản xa bờ được khấu trừ hoặc hoàn thuế giá trị gia tăng đầu vào...

Về xóa tiền phạt chậm nộp thuế, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, Chính phủ trình Quốc hội cho phép: Xoá nợ tiền phạt chậm nộp thuế, tiền chậm nộp thuế của các khoản nợ thuế phát sinh trước ngày 01/7/2013 của doanh nghiệp gặp khó khăn khách quan và đã nộp khoản nợ thuế gốc trước ngày 31/12/2014. Thẩm quyền xóa nợ thuế thực hiện theo quy định tại khoản 22 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế. Doanh nghiệp gặp khó khăn khách quan được xóa nợ tiền phạt chậm nộp thuế, tiền chậm nộp thuế quy định tại khoản này thực hiện theo quy định của Chính phủ.

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế - xã hội nước ta thì các đề xuất nêu trên sẽ đáp ứng được yêu cầu thực tế; đảm bảo tính nhất quán, ổn định của chính sách; phù hợp với xu hướng phát triển... Mặt khác, nội dung sửa đổi, bổ sung nêu trên sẽ khắc phục các bất cập hiện hành, tạo môi trường đầu tư, thuận lợi, đồng thời đảm bảo chính sách được áp dụng đồng bộ với những quy định của Luật Đầu tư và giúp sản xuất trong nước chủ động được nguồn nguyên vật liệu đầu vào, giúp doanh nghiệp chủ động lựa chọn được nhà cung cấp, cắt giảm chi phí sản xuất, giảm giá thành, tăng năng lực cạnh tranh và nhất là tránh được sự lệ thuộc vào nguồn cung nước ngoài.

Tuy nhiên, qua tính toán, khi thực hiện dự án Luật nêu trên, ước tính tổng số thuế hỗ trợ cá nhân, doanh nghiệp năm 2015 khoảng 5.600 – 5.700 tỷ đồng và mỗi năm tăng chi khoảng 1.300 tỷ đồng từ Quỹ hoàn thuế để thực hiện hoàn thuế GTGT.Tuy nhiên, việc giảm thu này chỉ xảy ra trong những năm đầu và sẽ tăng trong trung và dài hạn. Mặt khác, số thu ngân sách cũng sẽ được bù đắp bằng việc điều chỉnh thuế suất thuế TTĐB đối với các mặt hàng thuốc lá, rượu, bia, kinh doanh casino và bổ sung trò chơi trực tuyến vào đối tượng chịu thuế tại dự thảo Luật thuế TTĐB (sẽ làm tăng thu ngân sách nhà nước từ thuế TTĐB, thuế GTGT).

Cụ thể, theo ước tính, năm 2015 tăng thêm khoảng 896 tỷ đồng, năm 2016 tăng thêm khoảng 3.598 tỷ đồng, năm 2017 tăng thêm khoảng 5.341 tỷ đồng, năm 2018 tăng thêm khoảng 7.525 tỷ đồng, năm 2019 tăng thêm khoảng 10.566 tỷ đồng. Do đó, với các nội dung sửa đổi, bổ sung nêu trên góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển từ đó tăng nguồn thu ngân sách.

Để bù đắp được các tác động đến thu ngân sách nhà nước cũng như đảm bảo sự chủ động trong điều hành dự toán ngân sách nhà nước năm 2015, Chính phủ sẽ chỉ đạo thực hiện và triển khai hiệu quả các Luật thuế mới, tăng cường kiểm tra chống thất thu thuế và chống chuyển giá; tăng cường quản lý giá đối với sản phẩm vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và tổ chức thực hiện thu đối với tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo quy định của “Luật khoáng sản”, nhất là đối với những mỏ đã và đang hoạt động (khoảng 1.300 tỷ/năm). Đồng thời sẽ điều chỉnh giá bán khí theo giá thị trường để đảm bảo lợi ích của Nhà nước.

Nỗ lực sửa đổi các Luật thuế của Bộ Tài chính nhận được sự đồng tình cao từ phía cơ quan thẩm tra dự án Luật (Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội) và các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đối với một số vấn đề còn ý kiến khác nhau, kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra cần làm rõ hơn để chuẩn bị trình QH thông qua tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIII sẽ diễn ra vào cuối tháng 10/2014. Dự kiến, dự án Luật này sẽ được trình Quốc hội theo trình tự rút gọn, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại một kỳ họp.