Mới đây, ngành Hải quan đã chính thức công bố mở rộng thực hiện thủ tục hải quan điện tử trên phạm vi toàn quốc. Đây được coi là chìa khóa để giúp ngành thực hiện quản lý một cách hiệu quả, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra, nhiều đối tượng lợi dụng hình thức khai báo thủ tục hải quan điện tử để trốn thuế, gian lận thương mại.

Điển hình, với chương trình thông quan điện tử hiện nay, doanh nghiệp có thể biết trước thông tin phân luồng đối với lô hàng xuất, nhập khẩu của mình do vậy khi nhận được thông tin phân luồng Xanh có thể đưa loại hàng hóa không đúng khai báo để xuất đi.

Với những doanh nghiệp nhập khẩu thì dùng thủ đoạn cố tình khai sai để trường hợp được phân luồng Xanh thì hàng đi trót lọt, trường hợp bị vào luồng Đỏ thì doanh nghiệp đối phó bằng cách khai nhầm, xin khai lại hoặc khai bổ sung cho phù hợp với chứng từ thật nếu không thì bỏ, hủy tờ khai đó, sau khai tờ khai khác...

Vào dịp cuối năm, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp với Cục Điều tra Chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan và các đơn vị có liên quan kiểm tra, phát hiện, bắt giữ 2 vụ việc vi phạm của Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Dịch vụ Nam Đế và Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Tôn Quyền có hành vi gian lận trong khai báo theo hình thức như trên để nhập khẩu hơn 4.000 sản phẩm hàng hóa là quần áo, túi sách, dây lưng, giầy, khăn, kính mắt....

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, tính đến cuối năm 2012, số vụ buôn lậu bắt giữ trong toàn Ngành là 24.164 vụ, tăng 19% so với năm 2011. 

Trước thực tế này, ngành Hải quan đang tăng cường thực hiện các biện pháp quản lý rủi ro. Ngoài ra, những thông tin tình báo chuyên ngành do các bộ phận chức năng thực hiện cũng  giúp ngành Hải quan sớm có được thông tin về các lô hàng xuất nhập khẩu, những đối tượng cần kiểm soát, từ đó có biện pháp xử lý phù hợp.

Toàn ngành thực hiện xây dựng, triển khai các đề án cơ sở dữ liệu thông tin để nắm bắt kịp thời dấu hiệu gian lận thương mại: đề án tiếp nhận thông tin tuyến hàng không bao gồm thông tin về hành khách và Tổ lái máy bay và thông tin về hàng hóa và hành lý trên tuyến hàng không, đề án kết nối dữ liệu giữa Tổng cục Hải quan và Tổng cục Thuế, triển khai hệ thống giám sát định vị bằng chip...

Các đơn vị Hải quan địa phương tích cực khai thác, tổng hợp, xử lý thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, đường dây nóng trong nước và quốc tế từ đó ban hành cảnh báo nghiệp vụ.