Đây là kết quả của quá trình hợp tác giữa Bộ Tài chính Việt Nam và Bộ Năng lượng Hoa Kỳ thông qua dự án tiếp nhận hệ thống máy soi chiếu phóng xạ nhằm ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân và vật liệu phóng xạ tại cụm cảng Cái Mép Thị Vải, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cùng Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại TP. Hồ Chí Minh và đại diện lãnh đạo Tổng Cục Hải quan đã tham dự Lễ Khánh thành.

Sáng kiến Megaports nằm trong chiến lược an ninh hàng hải của Hoa Kỳ, do Bộ Năng lượng Hoa Kỳ (DOE) đề xuất và Cơ quan An Toàn Hạt nhân Quốc gia Hoa Kỳ (NNSA) triển khai, phối hợp với các đối tác nước ngoài nhằm phát hiện và ngăn chặn việc buôn bán và vận chuyển các nguyên liệu phóng xạ, hạt nhân giấu trong hàng hoá được đóng bằng công-ten-nơ tại các cảng biển quốc tế.

Trong khuôn khổ hợp tác Sáng kiến Megaports giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, được sự đồng ý của Thủ tướng chính phủ ngày 2/7/2010 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Tài chính và Đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội đã ký “Bản ghi nhớ giữa Bộ Tài chính nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Bộ Năng lượng Hợp chủng quốc Hoa Kỳ về hợp tác nhằm ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân và các vật liệu phóng xạ khác”. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý triển khai thực hiện Sáng kiến Megaports tại cụm cảng Cái Mép – Thị Vải thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cụ thể là tại khu vực kiểm tra tập trung thuộc Chi cục Hải quan Cảng Cái Mép.

Sáng kiến được cụ thể hóa tại Việt Nam thông qua dự án “Tiếp nhận hệ thống máy soi chiếu phóng xạ nhằm ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân và vật liệu phóng xạ tại cụm cảng Cái Mép Thị Vải, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” và được Tổng cục Hải quan – Bộ Tài chính thực hiện từ cuối năm 2010.

Sau 03 năm triển khai, các bên tham gia dự án đã hoàn thiện lắp đặt hệ thống soi chiếu phóng xạ, tiến hành đào tạo và thực hiện các công tác chuẩn bị và đưa vào vận hành thử nghiệm tại cụm cảng Cái Mép Thị Vải, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Trong năm 2013 Tổng Cục Hải quan và Bộ Năng lượng Hoa Kỳ đã tiến hành lắp đặt thiết bị phát hiện phóng xạ tại 03 cảng: Tân cảng – Cái Mép (TCCT), cảng công-ten-nơ quốc tế Tân cảng - Cái Mép (TCIT) và cảng SP-PSA (liên doanh giữa cảng Sài Gòn, Vinalines và PSA Singapore) với tổng số cổng soi chiếu phóng xạ được hỗ trợ là 12 cổng. Để phục vụ cho việc vận hành hệ thống, Tổng cục Hải quan cũng đã kịp thời ban hành quy trình vận hành thí điểm và quy trình vận hành, bảo hành, bảo trì hệ thống. Hệ thống đã được đưa vào vận hành thí điểm từ ngày 7/10/2013 đến nay.

Phát biểu tại Lễ khánh thành, ông Vũ Ngọc Anh, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Hải quan đánh giá cao những hỗ trợ và giúp đỡ mà phía Hoa Kỳ dành cho Hải quan Việt Nam trong các vấn đề hiện đại hóa hải quan, chống khủng bố và góp phần đảm bảo an ninh, sự ổn định của Việt Nam nói riêng và trên khu vực và trên thế giới nói chung.

Trong số các hoạt động hợp tác trong lĩnh vực tài chính, Sáng kiến Megaports được thực hiện trên cơ sở “Bản ghi nhớ giữa Bộ Tài chính nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Bộ Năng lượng Hợp chủng quốc Hoa Kỳ về hợp tác nhằm ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân và các vật liệu phóng xạ khác”  là một trong những minh chứng rõ nét cho quan hệ hợp tác đi vào thực chất, gắn với yêu cầu thực tiễn mang tính thời sự, phù hợp với xu hướng của công tác hải quan hiện đại trên thế giới, đem lại những lợi ích thiết thực cho cả hai bên.