Đối diện với khó khăn

Về cuối năm, mặc dù nền kinh tế đã có những chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn nhiều yếu tố bất lợi, gây khó khăn trong công tác thu NSNN. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, cân đối NSNN lũy kế đến hết tháng 8/2013, tổng thu ước đạt 484.820 tỷ đồng, bằng 59,4% dự toán, trong đó: thu nội địa đạt 317.740 tỷ đồng, bằng 58,2% dự toán, tăng 10,8% so với cùng kỳ (không kể thu tiền sử dụng đất thì đạt 59,4% dự toán, tăng 13,1%).

Ước tính chỉ có 5/14 khoản thu, sắc thuế đảm bảo tiến độ thu theo dự toán (đạt 67% dự toán trở lên), nhưng là các khoản thu nhỏ; 9/14 khoản thu, sắc thuế còn lại đạt thấp hơn so với yêu cầu, bao gồm các khoản thu quan trọng là thu từ khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đạt 54,6%, thu từ khu vực vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 66,4%, thu từ khu vực công thương nghiệp ngoài quốc doanh đạt 57,5%, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đạt 61,3%.

Đến hết tháng 8/2013, ước tính có 23 địa phương thu đạt yêu cầu tiến độ dự toán, chủ yếu là các địa phương có số thu nhỏ; 40 địa phương còn lại tiến độ thu chưa đạt yêu cầu, trong đó có các địa phương trọng điểm thu như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Khánh Hoà, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu…

Theo ông Trần Văn Phu – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế: Bên cạnh những tác động bất lợi từ nền kinh tế, tình trạng gian lận thuế trong những tháng đầu năm cũng diễn ra phức tạp, tạo không ít khó khăn cho hoạt động thu NSNN. Lợi dụng sự thông thoáng trong chính sách quản lý, sử dụng hoá đơn, có một số DN, chủ yếu là DN nhỏ, mới thành lập, những DN kinh doanh, xuất khẩu hàng bách hoá tổng hợp qua biên giới đất liền; kinh doanh hàng nông - lâm - thuỷ hải sản, nhất là cà phê đã thực hiện mua, bán, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, để khấu trừ thuế giá trị gia tăng (GTGT), nhằm trục lợi tiền thuế từ NSNN.

Mặt khác, cũng theo ông Trần Văn Phu, vẫn còn một số địa phương có tình trạng cấp, đóng mã số thuế không đúng quy định. Công tác quản lý thuế đối với hộ kê khai, hộ kinh doanh cố định, các ca sĩ, nghệ sĩ chưa sát với thực tế phát sinh, nhất là trong ngành dịch vụ, ăn uống, các ca sĩ nổi tiếng... Việc thu thập thông tin người nộp thuế (NNT) còn hạn chế về tính chính xác, kéo theo sự khó khăn cho cơ quan thuế trong việc phân tích rủi ro, đánh giá về NNT, từ đó ảnh hưởng đến kết quả, chất lượng của công tác thanh tra, kiểm tra. Tổ chức bộ máy thanh tra, kiểm tra thuế tại các địa phương chưa tương xứng với khối lượng công việc và vai trò của công tác thanh tra, kiểm tra thuế. Tiến độ thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra của toàn Ngành trong những tháng đầu năm chưa đạt kế hoạch đề ra...

Đánh giá chung của nhiều chuyên gia kinh tế về việc sụt giảm nguồn thu NSNN, là hệ quả từ khó khăn chung của nền kinh tế kết hợp với việc giãn thuế cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) của Chính phủ. Việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và thuế GTGT phần nào đã dẫn tới giảm thu NSNN.

Cụ thể, gia hạn 6 tháng đối với số thuế TNDN phải nộp trong quý I/2013 và 3 tháng đối với số thuế TNDN phải nộp trong quý II và quý III/2013; gia hạn nộp thuế GTGT 6 tháng đối với số thuế GTGT phải nộp trong quý I/2013. Theo ước tính, tổng số thuế gia hạn lên tới khoảng 9.100 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ Tài chính trình Quốc hội hạ thuế suất thuế TNDN xuống còn 20% đối với DNNVV và 10% đối với DN tham gia đầu tư, bán hoặc cho thuê nhà ở xã hội (cho hộ thu nhập thấp), bắt đầu từ 01/07/2013. Các giải pháp này, sẽ làm giảm thu ngân sách trong năm 2013.

Đồng bộ nhiều giải pháp

Trước thực trạng trên, Bộ Tài chính đã chỉ đạo ngành Thuế, Hải quan, cơ quan tài chính địa phương tập trung rà soát kỹ từng khoản thu, nhiệm vụ chi, nhất là tăng cường công tác quản lý thu NSNN để đảm bảo thực hiện dự toán thu cả năm 2013. Trong đó, yêu cầu cơ quan thuế các cấp phấn đấu thanh, kiểm tra đạt tối thiểu 15% số DN quản lý thuế, đảm bảo thu đạt tối thiểu 75 - 80% số thuế phát hiện tăng thêm qua thanh tra, kiểm tra. Cơ quan hải quan phải kiểm tra các DN có dấu hiệu gian lận, trốn thuế, phấn đấu đạt kết quả thu qua công tác kiểm tra sau thông quan năm 2013 tăng tối thiểu 30% so với năm trước.

Bộ Tài chính đã và đang tổ chức thực hiện công tác kiểm tra tình hình thu NSNN tại một số địa phương trọng điểm, các tập đoàn, tổng công ty có số thu ngân sách lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh, các tỉnh Quảng Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu và Tập đoàn Dầu khí... Đồng thời, chỉ đạo ngành Thuế và Hải quan tăng cường thực thi pháp luật về thuế, đẩy mạnh chống thất thu, nợ đọng thuế và chống chuyển giá; thường xuyên duy trì các đoàn thanh tra, kiểm tra tình hình thu nộp ngân sách tại các DN và công tác hoàn thuế, khấu trừ thuế GTGT tại nhiều địa phương; có văn bản yêu cầu địa phương tăng cường quản lý thuế đối với các DN có dấu hiệu rủi ro về thuế; tổ chức hội nghị tọa đàm về việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với hàng nông lâm, thủy hải sản...

Để hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN năm 2013, trong những tháng cuối năm, ngành Thuế tiếp tục đẩy mạnh thực hiện thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế. Theo đó, phân loại DN có rủi ro cao về thuế và tập trung thanh tra, kiểm tra đối với các DN này. Tổ chức kiểm tra trước khi hoàn thuế GTGT đối với các DN có dấu hiệu rủi ro cao về thuế. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện thí điểm dự án chống giả hoá đơn và khẩn trương xây dựng cơ sở dữ liệu bảng kê hoá đơn và ứng dụng đối chiếu chéo hoá đơn giữa các cục thuế trong phạm vi toàn quốc. Chú trọng việc thanh tra đối với các chuyên đề như: chuyển giá, thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng, DN giao thanh toán qua ngân hàng có dấu hiệu đáng ngờ; triển khai đồng bộ các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế...

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 9 - 2013