Vì vậy, để triển khai nhiệm vụ này, việc thu thập thông tin các mặt hàng thường xuyên làm thủ tục tại từng cửa khẩu, các yếu tố có thể tác động đến khả năng thu tại các cửa khẩu là một công đoạn rất quan trọng của ngành Hải quan.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế có hiệu lực thi hành tạo sân chơi bình đẳng hơn cho các DN và tạo thuận lợi cho cả phía cơ quan quản lý thuế cũng như đối tượng nộp thuế.

Tuy nhiên, những khó khăn có thể thấy trước mắt, tình hình kinh tế trong nước và thế giới còn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn ảnh hưởng đến hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu. Nhiều DN vẫn trong tình trạng khó khăn, kinh doanh kém hiệu quả, nguy cơ thua lỗ, phá sản. Cùng với đó, theo lộ trình cắt giảm thuế quan khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và trong khu vực, thuế suất nhập khẩu nhiều dòng hàng tiếp tục bị cắt giảm. Chính phủ tiếp tục tăng cường các biện pháp kiểm soát nhập khẩu, hạn chế nhập siêu, xây dựng thêm nhiều hàng rào bảo hộ phi thuế quan...

Nhận định các yếu tố sẽ ảnh hưởng tới việc thực hiện dự toán thu NSNN năm 2013 tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Ninh Nguyễn Văn Hường phân tích: Lộ trình cắt giảm thuế quan khi gia nhập các tổ chức thương mại trên thế giới và trong khu vực, thuế suất thuế nhập khẩu của nhiều dòng hàng tiếp tục bị cắt giảm. Nếu thuế suất tiếp tục giảm bình quân từ 3-5% thì số thuế thu vào NSNN ước giảm từ 40-50 tỷ đồng.

Cùng với đó, nhiều mặt hàng trong nước sản xuất được đã thay thế, hạn chế hàng nhập khẩu. Chính sách hạn chế xuất khẩu khoáng sản tiếp tục được áp dụng, thuế xuất khẩu than tuy có giảm so với thời điểm đầu năm 2012, nhưng với mức thuế 10% thì ngành than vẫn khó tìm được thị trường tiêu thụ do giá bán thiếu cạnh tranh, do vậy mà những mặt hàng xe ô tô tải tự đổ và máy móc thiết bị, 2 nhóm hàng chính nhập khẩu qua cửa khẩu Bắc Luân đều giảm.

Phân tích về những biến động sẽ ảnh hưởng tới số thu của Cửa khẩu quốc tế Lào Cai, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lào Cai Phạm Ngọc Thạch cho rằng, các doanh nghiệp (DN) hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu trong tỉnh Lào Cai số lượng ổn định, tăng giảm không nhiều, các mặt hàng xuất nhập khẩu truyền thống như: Phân bón, hoá chất các loại, than cốc, năng lượng điện, máy móc thiết bị nhập khẩu tạo tài sản cố định… cũng ổn định, hàng năm tăng giảm không lớn, số thu NSNN từ các mặt hàng này chủ yếu là thuế GTGT. Việc siết chặt xuất khẩu khoáng sản, ngăn chặn tình trạng xuất khẩu lậu và gian lận thương mại trong xuất khẩu khoáng sản sẽ dẫn tới nguồn thu NSNN năm 2013 tại cửa khẩu của nhóm hàng này sẽ giảm mạnh.

Cùng phân tích những khó khăn sẽ ảnh hưởng tới tình hình thu NSNN tại cửa khẩu quốc tế đường bộ Cầu Treo - Hà Tĩnh, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Tĩnh Trần Đình Lục nhận định, hàng hoá xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Cầu Treo chủ yếu là các mặt hàng có xuất xứ từ các nước ASEAN, được giảm thuế suất theo Hiệp định CEPT/AFTA có thuế suất thấp hoặc bằng không. Bên cạnh đó, theo lộ trình gia nhập WTO, đã có nhiều mặt hàng giảm thuế suất xuống 0%- 5% như mặt hàng gạo, điện tử dân dụng, hoa quả… đã làm giảm mạnh số thu NSNN của cửa khẩu này.

Không chỉ riêng khu vực miền Bắc, miền Trung, mà cả các cửa khẩu quốc tế đường bộ của các tỉnh Nam miền Trung và miền Nam cũng gặp phải những khó khăn trong việc thu nộp NSNN.

Cục Hải quan An Giang cho biết, tại cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên, năm 2013 dự kiến số thu NSNN từ hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá không tăng, bởi ngoài những nguyên nhân do tác động của tình hình kinh tế trong và ngoài nước thì còn do đa số các DN tại đây đều kinh doanh mặt hàng tạm nhập- tái xuất, số thu thuế từ các mặt hàng gỗ, phế liệu, trái cây thấp… cũng là một trong những yếu tố tác động tới việc thu NSNN của cửa khẩu.

Tương tự, nhận định về tình hình thu NSNN tại cửa khẩu quốc tế Hà Tiên (Cục Hải quan Kiên Giang) sẽ giảm hơn so với năm 2012 bởi các mặt hàng nhập khẩu thường xuyên tại cửa khẩu này trong năm 2013 sẽ giảm do ảnh hưởng của biến động thị trường, hàng hoá tiêu thụ chậm. Mặt khác, các mặt hàng này trong nước đã sản xuất được có giá trị thấp hơn so với hàng nhập khẩu. Bên cạnh đó, ngành nuôi trồng thủy sản gặp nhiều khó khăn do giá cả tăng đột biến, vì vậy hiệu quả trong việc sản xuất, nuôi trồng thuỷ sản trong khu vực giảm mạnh…

Tại cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn - Nghệ An, cửa khẩu quốc tế Bờ Y - Gia Lai - Kon Tum, cửa khẩu quốc tế Na Mèo - Thanh Hoá… cũng đang trong tình trạng tương tự.

Có thể thấy, việc thu NSNN tại các cửa khẩu quốc tế đường bộ sẽ chịu tác động không nhỏ của tình hình kinh tế - xã hội. Vì vậy, việc thu thập thông tin các mặt hàng thường xuyên làm thủ tục tại từng cửa khẩu, đánh giá các yếu tố có thể tác động đến khả năng thu tại các cửa khẩu là một công đoạn rất quan trọng, từ đó các đơn vị có những biện pháp triển khai nhiệm vụ của mình.