Bài viết "APEC Việt Nam 2017, thúc đẩy tương lai chia sẻ trong một thế giới đầy biến động" của Chủ tịch nước nêu rõ, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ra đời cách đây 28 năm, từ đó đến nay, APEC ngày càng vươn lên mạnh mẽ, khẳng định vai trò là cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu khu vực.
Trong một thế giới toàn cầu hóa đầy biến động và khu vực châu Á-Thái Bình Dương phát triển năng động, APEC đang đứng trước những cơ hội và thách thức. Là chủ nhà của APEC 2017, Việt Nam đang nỗ lực cùng các nền kinh tế thành viên biến các cam kết của các nhà lãnh đạo APEC thành hiện thực, đồng thời đưa APEC đến gấn hơn với người dân và cộng đồng doanh nghiệp, hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược vì sự phát triển toàn diện và bền vững của khu vực châu Á-Thái Bình Dương thế kỷ XXI. 

APEC trong thập niên phát triển thứ 3

APEC ra đời năm 1989, đúng vào thời điểm thế giới đang trải qua những biến chuyển sâu sắc, mở ra một trang mới trong lịch sử hợp tác kinh tế của châu Á - Thái Bình Dương, đưa khu vực từ chỗ bị chia cắt thành một thị trường ngày càng gắn kết, hướng tới mục tiêu chung nâng cao mức sống của người dân và sự phát triển thịnh vượng.

Dựa trên nguyên tắc đồng thuận, tự nguyện, cùng có lợi và tôn trọng lẫn nhau, APEC là một diễn đàn hợp tác ý nghĩa cho các thành viên nhằm tăng cường hiểu biết, đối thoại, đóng góp quan trọng cho hòa bình, ổn định và phát triển tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Các nền kinh tế thành viên, dù phát triển hay đang phát triển, luôn coi khu vực và Diễn đàn này là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược toàn cầu của mình.

Trong bối cảnh diễn ra những bất ổn kinh tế toàn cầu, APEC tiếp tục chứng minh sức sống, sự vươn lên mãnh liệt cùng vai trò là động lực chính thúc đẩy sự hội nhập và phát triển kinh tế thế giới. Sức sống đó không chỉ bắt nguồn từ lực lượng lao động trẻ dồi dào và nguồn tài nguyên phong phú. Quan trọng hơn, đó là quyết tâm chính trị và nỗ lực tự thân của các thành viên trong thúc đẩy đổi mới và cải cách..

Những thành tựu này cùng với những tiến bộ đạt được trong tiến trình tự do hóa thương mại và đầu tư, đặc biệt là việc hiện thực hóa các mục tiêu Bogor, đã thúc đẩy APEC đóng vai trò diễn đàn kinh tế hàng đầu của khu vực, đóng góp tới 50% sản lượng thương mại và gần 60% GDP toàn cầu.

APEC cũng chứng minh được vai trò tiên phong trong việc đựa ra các ý tưởng và điều phối các liên kết kinh tế khu vực. Nhiều liên kết kinh tế quy mô lớn đã bắt nguồn từ APEC và các thành viên APEC. Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Khuôn khổ Đối tác toàn diện kinh tế khu vực (RCEP) là những minh chứng sống động.

Các thành viên APEC triển khai các dự án kết nối, tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh và thúc đẩy đầu tư phát triển hạ tầng giữa các nền kinh tế thành viên. Do đó, hội nhập kinh tế của APEC đã có những đóng góp đầy ý nghĩa, góp phần tăng cường giá trị và các hệ thống thương mại đa phương liên quan. 

Có thể nói, qua gần ba thập niên hình thành và phát triển, APEC đã từng bước khẳng định vai trò không thể thiếu trong cấu trúc kinh tế toàn cầu, góp phần cùng các cơ chế hợp tác đa phương khác, trong đó có Cộng đồng ASEAN, các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương, các sáng kiến kết nối, chuỗi giá trị và cung ứng toàn cầu ở khu vực, kiến tạo hòa bình, phát triển và thịnh vượng của châu Á - Thái Bình Dương.

APEC trước thời cơ và thách thức trong một thế giới đang chuyển đổi

Quá trình toàn cầu hóa sâu rộng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đặc biệt là công nghệ kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo và mạng kết nối toàn cầu làm cho tăng trưởng và hội nhập kinh tế tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương đưa đến nhiều cơ hội. Việc gia tăng sự kết nối và phục thuộc lẫn nhau trong khu vực cùng những đòi hỏi giải quyết các thách thức mang tính toàn cầu cũng mở ra các cơ hội mới cho các nền kinh tế thành viên tăng cường hợp tác và hội nhập.

Tuy nhiên, xu thế chậm lại của tiến trình liên kết kinh tế quốc tế; những rủi ro trung và dài hạn mà kinh tế thế giới đang phải đối mặt dù đà phục hồi ngày càng vững chắc cùng với sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ thương mại, khoảng cách giàu nghèo, các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống… làm cho môi trường an ninh và phát triển của khu vực bất định và khó dự báo hơn bao giờ hết.

Trong tình hình đó, thách thức đặt ra hiện nay mà Việt Nam và các nền kinh tế thành viên khác đang đối mặt là phải tiếp tục kiên định các mục tiêu, giá trị và cam kết mà APEC theo đuổi. Đó là tiếp tục thúc đẩy tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư; ủng hộ các giá trị của hệ thống thương mại đa phương mở, hợp tác trên nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi và tôn trọng lẫn nhau; nỗ lực hơn nữa vì một châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định và thịnh vượng, trong đó mọi người dân và các thành phần kinh tế đều có cơ hội bình đẳng để đóng góp và thụ hưởng thành quả của tăng trưởng và liên kết kinh tế.

APEC cũng đang đứng trước những vận hội mới. Được xây dựng dựa trên những thành tựu đạt được từ khi thành lập, giờ đây APEC đang giữ một vị trí quan trọng góp phần thiết thực trong việc duy trì vai trò của khu vực châu Á-Thái Bình Dương như là động lực thúc đẩy hội nhập và tăng trưởng kinh tế toàn cầu. 
Các thành viên chủ chốt của APEC sẽ tiếp tục dẫn đầu trong các lĩnh vực khoa học, thương mại và kinh tế thế giới trong các thập kỷ tới. Các thành viên APEC cũng đã tham gia hơn 150 hiệp định thương mại song phương và đa phương, bao gồm cả các nỗ lực nhằm thiết lập các khu vực thương mại tự do châu Á-Thái Bình Dương (FTAAP), điều này sẽ tạo cho khu vực tiềm năng rất lớn về thị trường, công nghệ và các nguồn lực tài chính. 

APEC cũng có thuận lợi để phát huy vai trò trong cục diện quốc tế đa tầng nấc nhờ các nguyên tắc hợp tác linh hoạt, không ràng buộc và thực thi trên cơ sở tự nguyện, giúp các thành viên dễ tìm được tiếng nói và đồng thuận chung, cả trên một số vấn đề còn có khác biệt.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, việc chuyển hóa được các thách thức và tranh thủ hiệu quả các thời cơ còn phụ thuộc vào quyết tâm và nỗ lực của các thành viên APEC.

Chung tay vun đắp tương lai APEC

Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế diễn ra trong khuôn khổ Tuần lễ Cấp cao APEC 2017 tại Đà Nẵng - thành phố biển tươi đẹp, hiện đại, năng động và mến khách - có sứ mệnh quan trọng tạo động lực mới cho hợp tác, liên kết và tăng trưởng của APEC. Đây cũng là dịp để các thành viên APEC làm sâu sắc hơn và nâng tầm quan hệ hợp tác, hướng tới xây dựng một Quan hệ đối tác châu Á - Thái Bình Dương phát triển bền vững và bao trùm trong thế kỷ 21. Trên tinh thần xây dựng, hợp tác cùng có lợi và với chủ đề “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung”, lãnh đạo các nền kinh tế APEC sẽ thảo luận các định hướng cho Diễn đàn trên những vấn đề then chốt sau:

Thứ nhất, khơi dậy động lực mới cho tăng trưởng bền vững, sáng tạo và bao trùm của các nền kinh tế APEC. Các động lực đó cần gắn với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; trang bị cho người lao động những kỹ năng làm việc trong môi trường số; đẩy mạnh cải cách cơ cấu; khai phá tiềm năng sáng tạo, khởi nghiệp và năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa. Các thành viên cũng cần hướng tới xây dựng một cộng đồng APEC tự cường và bao trùm, phát triển đô thị - nông thôn bền vững, bảo đảm an ninh lương thực, nước và năng lượng, giảm thiểu rủi ro thiên tai, tăng quyền năng kinh tế cho phụ nữ và tạo thuận lợi hơn cho các nhóm người dễ bị tổn thương. Những nỗ lực này sẽ góp phần đưa chất lượng tăng trưởng của APEC lên một tầm cao mới.

Thứ hai, đẩy mạnh tự do hóa thương mại, đầu tư và tăng cường kết nối khu vực. Đẩy nhanh hoàn tất các Mục tiêu Bô-go vào năm 2020, tăng cường liên kết, kết nối khu vực sâu rộng và hướng tới hình thành FTAAP để gắn kết chặt chẽ hơn các nền kinh tế và doanh nghiệp APEC với dòng chảy thương mại và đầu tư châu Á - Thái Bình Dương. APEC cũng cần tiếp tục thúc đẩy hệ thống thương mại đa phương mở, minh bạch, không phân biệt đối xử và mang tính bao trùm. Thực tiễn thương mại thế giới cũng đòi hỏi các thành viên tăng cường hợp tác trên các vấn đề chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị, thương mại điện tử…, tiếp tục nâng cao năng lực và hài hòa chính sách. Đây là những tiền đề quan trọng để Diễn đàn tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu liên kết kinh tế trong cục diện quốc tế đa tầng nấc.

Thứ ba, tăng cường củng cố vai trò dẫn đầu của APEC trong lĩnh vực quản trị kinh tế toàn cầu và đối phó với các thách thức chung; nâng cao khả năng thích ứng với vấn đề biến đổi khí hậu; dẫn đầu trong việc cải cách, đổi mới; tăng cường tính hiệu quả trong hợp tác nhằm tạo ra nhiều lợi ích hơn cho người dân và doanh nghiệp trong khu vực. Các thành viên APEC cũng cần chủ động thực hiện các cam kết toàn cầu, nhất là các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 của Liên hợp quốc và thỏa thuận Paris.

Thứ tư, để chuẩn bị cho sự phát triển của APEC trong thập kỷ thứ 4, các thành viên APEC cần thảo luận các bước đi cần thiết cho tầm nhìn chiến lược sau năm 2020. Tầm nhìn này cần tiếp tục duy trì vài trò dẫn đầu của APEC trong việc thúc đẩy hội nhập, kết nối, phát triển toàn diện, bền vững, tái cấu trúc nền kinh tế kỹ thuật số, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, thu hẹp khoảng cách phát triển... Đây cũng là sự phát triển cần thiết của các nền kinh tế thành viên và là xu hướng chung của hợp tác quốc tế trong thể kỷ XXI.