Đóng góp khoảng 1,5% giá trị vào tăng trưởng GDP

Ghi nhận trong lịch sử tăng trưởng các ngành công nghiệp Việt Nam, giai đoạn 2000-2007, ngành Giấy có bước phát triển mạnh mẽ với mức tăng trưởng bình quân 11% và đạt 16% giai đoạn từ 2007 đến 2016.

Theo tính toán của VPPA, mức tăng trưởng nhu cầu giấy của Việt Nam trong thời gian tới ở mức từ 8-10%/năm, theo đó, hàng năm Việt Nam vẫn phải nhập khẩu gần 2 triệu tấn giấy. Riêng giấy bao bì, tiêu thụ trong nước và xuất khẩu có mức tăng trưởng rất lớn, vì vậy việc tăng năng lực sản xuất đối với giấy bao bì còn nhiều tiềm năng để phát triển.

Như vậy, giấy là sản phẩm thiết yếu và là ngành sản xuất có vai trò trọng yếu, đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế xã hội Việt Nam. Thời gian tới, giá trị đóng góp của ngành Giấy dự kiến khoảng 1,5% giá trị GDP, kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt trên 1 tỷ USD.

Với việc đẩy mạnh phát triển sản xuất, ngành Giấy cũng tạo thêm nhiều việc làm cho hàng vạn lao động tại các doanh nghiệp sản xuất, đồng thời cộng hưởng để phát triển các ngành kinh tế khác: Tối ưu hoá khối lượng lớn gỗ rừng trồng của lâm nghiệp, phủ xanh đất trống đồi trọc và hỗ trợ người trồng rừng; Tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành chế biến phát triển. Đối với xã hội, ngành Giấy cung cấp nhiều sản phẩm cho mục đích đa dạng: hoạt động văn hoá xã hội, hoạt động giáo dục hay hoạt động sản xuất, nghiên cứu và cung cấp nhiều sản phẩm cho người tiêu dùng.

Giấy tái chế - nguồn tài nguyên trọng yếu

Giấy tái chế là nguyên liệu đầu vào trọng yếu trong ngành công nghiệp tái chế, một ngành có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, nguồn cung giấy phế liệu trong nước hiện nay không thể đáp ứng được nhu cầu sản xuất của các doanh nghiệp, dẫn đến nhu cầu nhập khẩu số lượng lớn nhằm phục vụ cho sản xuất trong nước.

Theo ông Phan Chí Dũng, hiện nay, có tới 70% sản lượng giấy của Việt Nam sản xuất từ nguyên liệu là giấy phế liệu. Trong số đó, chỉ gần 40% được thu gom trong nước, còn lại phải nhập khẩu.

“Theo ước tính sơ bộ, tỷ lệ thu gom giấy tại Việt Nam hiện nay chỉ đạt dưới ngưỡng trung bình thế giới, khoảng dưới 40% trước khi đưa vào phân loại và xử lý”, ông Phan Chí Dũng thông tin.

Trong thực tế, việc tái sử dụng phế liệu giấy làm nguyên liệu mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và xã hội như: giảm khai thác tài nguyên, giảm đi việc chặt phá rừng. Riêng với các doanh nghiệp, việc tận dụng phế liệu để sản xuất giúp giảm chi do giá thành phế liệu thấp, giảm thiểu chi phí để xử lý so với việc phát thải phế liệu ra môi trường.

Do đó, trong sản xuất công nghiệp, không riêng ngành Giấy mà rất nhiều ngành đã và đang sử dụng phế liệu trong sản xuất, sản phẩm đã qua sử dụng làm nguyên liệu cho sản xuất như nhựa, giấy, thủy tinh, thép…

“Đối với các doanh nghiệp tái chế giấy chuyên nghiệp, có năng lực tái chế tốt như các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, họ rất cần nguồn nguyên liệu giấy và rõ ràng nhập khẩu là một giải pháp bắt buộc trong bối cảnh trong nước không đủ nguyên liệu sản xuất”, ông Phan Chí Dũng nhận định.

Để phát triển bền vững ngành Giấy

Mặc dù có vai trò trọng yếu trong phát triển công nghiệp, nhưng nguyên liệu giấy tái chế và việc nhập khẩu nguyên liệu này hiện nay còn gặp nhiều thách thức.

Trao đổi tại hội thảo về dự thảo sửa đổi Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg quy định danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất, đa phần ý kiến đều ghi nhận việc siết chặt quản lý phế liệu này là cần thiết khi có một số doanh nghiệp đã lợi dụng những kẽ hở trong quản lý nhập khẩu phế liệu cho sản xuất để nhập “rác” vào Việt Nam, gây ô nhiễm môi trường.

Thực tế đã cho thấy, nhiều nhóm phế liệu giấy như giấy hỗn hợp vẫn là nguyên liệu sản xuất quan trọng của các ngành công nghiệp tái chế, nhưng có khả năng bị đưa ra khỏi danh mục được phép nhập khẩu trong tương lai gần, dẫn đến nhiều vấn đề tồn đọng cho doanh nghiệp, gây nên những phản ứng dây chuyền tới chuỗi các ngành công nghiệp khác như ngành công nghiệp bao bì, ngành công nghiệp xuất khẩu…

Để có thể tạo điều kiện cho ngành Giấy phát triển trong điều kiện quản lý hiệu quả các hoạt động nhập khẩu phế liệu, theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế (VCCI), Việt Nam cần tham khảo chính sách quản lý nhập khẩu giấy phế liệu của các nước khác, đối chiếu với tình hình phát triển kinh tế và nhu cầu tại Việt Nam để có thể xây dựng được chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế.

“Việc tham vấn ý kiến doanh nghiệp để có cơ sở xây dựng và hoàn thiện khung khổ pháp lý, tạo điều kiện cho ngành Giấy phát triển bền vững là hoàn toàn cần thiết”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Chung quan điểm, các chuyên gia cũng đề xuất: Việt Nam cần tính toán cân đối với sự phát triển kinh tế trong thời điểm hiện tại để đưa ra được định hướng chính sách phù hợp, đặc biệt là cân nhắc lộ trình áp dụng chính sách. Bên cạnh đó, cần rà soát, chỉnh sửa tiêu chuẩn giấy tái chế đang nhập khẩu vào Việt Nam để giấy tái chế được quản lý và cân nhắc như tiêu chuẩn một nguồn nguyên liệu sản xuất. Đồng thời, thay đổi tên nguyên liệu giấy từ “phế liệu giấy” thành “giấy thu hồi sử dụng làm nguyên liệu cho sản xuất”.