Cuối quý III/2012, Nhựa Bình Minh (BMP) đã có một đợt chi trả cổ tức với tỷ lệ 30%/mệnh giá. Tỷ lệ chi trả của BMP có thể xếp vào loại cao trên thị trường nhưng cũng chỉ đúng với một số nhóm cổ đông: những cổ đông đã nắm giữ nhiều năm, cổ đông sáng lập, cổ đông nội bộ… sở hữu với giá thấp.

Giả sử giá ban đầu của họ là 1.0 hoặc 2.0, thì tỷ suất sinh lời cho một lần nhận cổ tức này tương đương 15-30%, tức gấp từ 2-4 lần so với đem tiền gửi ngân hàng. Nhưng với nhà đầu tư cá nhân, câu chuyện lại khác, bởi vốn nhỏ, khó có chuyện “ngâm” tiền chỉ để hưởng cổ tức từ năm này đến năm khác.

Cũng có thể có những nhà đầu tư cá nhân sở hữu không nhiều, vẫn duy trì để hưởng cổ tức theo kiểu đầu tư dài hạn bất đắc dĩ do “lịch sử” nhiều hơn là thực tế của thị trường. Vào thời điểm BMP chốt danh sách cổ đông để chia cổ tức (cuối tháng 9/2012), nếu mua cổ phiếu này trên thị trường dao động trong khoảng 3.5-4.0 để hưởng cổ tức thì tỷ lệ cổ tức/thị giá, hay lãi/giá vốn, tức tỷ lệ sinh lời cũng chỉ trên dưới 10%, không hấp dẫn.

Hiện nay BMP có giá 5.0, giả định công ty có một đợt chia cổ tức như năm 2012, thì tỷ lệ chia cổ tức, thị giá còn thấp hơn nữa.

Hôm nay 4-2, là ngày đăng ký cuối cùng để nhận cổ tức bằng tiền với tỷ lệ 7%/mệnh giá của CTcổ phiếu Đầu tư Thương mại SMC (SMC). Thường mỗi năm, tỷ lệ chi trả cổ tức của SMC sẽ dao động quanh mốc 15%/mệnh giá, đây là một mức vừa phải, không quá cao nhưng cũng không hề thấp. Nhưng nếu căn cứ vào mức giá trong khoảng 1.2-1.3 của SMC hiện nay, thì tỷ lệ sinh lời từ cổ tức của cổ phiếu này cũng khoảng 12%/năm, tức là gấp rưỡi so với đem tiền gửi ngân hàng.

Trường hợp nếu những cổ đông nắm giữ SMC trong khoảng 5 năm, với tỷ lệ cổ tức/thị giá vừa nêu thì lợi nhuận cộng gộp lại cũng lên đến hơn 50%. Một điểm cần nói đến SMC là doanh nghiệp mà cơ cấu cổ đông rất ổn định, sự luân chuyển không nhiều, điều này đã được phần nào thể hiện qua thanh khoản của cổ phiếu trên sàn không cao.

Nếu tham dự đại hội cổ đông của công ty trong một số năm, đều bắt gặp một số “gương mặt thân quen” đó là những cổ đông lớn tuổi thuộc nhóm “cổ đông lâu năm” của công ty. Cũng chính vì điều này, nếu nhà đầu tư bên ngoài, những nhà đầu tư mới, nhìn thấy sự hấp dẫn của SMC muốn mua vào sẽ phải kiên trì mua từng ngày vài nghìn cổ phiếu, thay vì một phiên “quất” 1 lệnh hàng trăm nghìn cổ phiếu.

Kiên trì mua vào cổ phiếu, chỉ để hưởng cổ tức (SMC không phải là cổ phiếu có biến động mạnh theo kiểu đầu cơ) không phải là điều dễ gì thực hiện.

So sánh cả 2 trường hợp, BMP có thị giá cao và một số yếu tố khác từ thị trường, nên thị giá có thể biến động, là lực cản trong việc tiếp cận cổ phiếu để hưởng cổ tức. Còn SMC, do doanh nghiệp hoạt động ổn định, cơ cấu cổ đông chặt chẽ, nên sự ít luân phiên cũng có thể là thử thách cho các nhà đầu tư mới.

Hay có thể kể thêm trường hợp của CAP (Lâm nông sản Thực phẩm Yên Bái), có thể gọi là cổ phiếu “siêu cổ tức”. Tháng 5/2012, CAP trả cổ tức tiền mặt năm 2011 với tỷ lệ 52%/mệnh giá, đến tháng 11, cổ phiếu này tiếp tục tạm ứng cổ tức đợt 1/2012 bằng tiền với tỷ lệ 20%.

Chưa đầy 1 năm, CAP đã có 2 lần chi trả cổ tức với tỷ lệ cộng gộp lên đến 70%/mệnh giá. Nhưng CAP có vốn điều lệ chưa đầy… 20 tỷ đồng, mỗi phiên trên sàn giao dịch vài nghìn cổ phiếu. Với một “siêu cổ phiếu” như vậy, ai đang nắm giữ liệu có muốn “buông” hay không?

Điều này thực ra cũng dễ hiểu, nó xuất phát từ quy luật cung-cầu. Việc lướt sóng, giao dịch hưởng chênh lệch giá ngày càng khó, các nhà đầu tư ngày càng muốn tìm những nguồn tiền ổn định, thay vì “phung phí” như trước, tức là cầu tăng. Trong khi đó, số doanh nghiệp làm ăn ổn định, chia cổ tức ổn định với tỷ lệ chấp nhận được là không nhiều, tức cung không tăng, thậm chí giảm, do tình hình kinh tế khó khăn.

Điều này làm cho “cơn khát” những DN chia cổ tức cao thêm phần “cháy bỏng”. Thực ra, mua vào cổ phiếu của những DN chất lượng cao như BMP, SMC, Vinamilk (VNM), Dược Hậu Giang (DHG), Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ)... cũng không đơn thuần ở góc độ cổ tức, mà còn là mua vì sự ổn định và tiềm năng dài hạn. Tức cổ phiếu chứa đựng nhiều kỳ vọng hơn.

Cũng từ đây “giá trị gia tăng” của cổ phiếu có cổ tức cao xuất hiện. Đơn cử như trường hợp của VNM hay PNJ, thường mỗi khi đến đợt doanh nghiệp công bố KQKD hoặc thông báo trả cổ tức, những cổ phiếu này thường có những đợt tăng giá khá mạnh khoảng 20% hoặc thậm chí hơn nữa. Rõ ràng, với mức giá 10.0, nếu tỷ lệ cổ tức của VNM mỗi năm là 40% hay thậm chí 60% trên mệnh giá, so với thị giá tỷ suất sinh lời cũng chỉ 4-6%, không hấp dẫn.

Nhưng việc đón nhận rất nhiều kỳ vọng sẽ đẩy giá cổ phiếu này tăng mạnh mỗi khi tin tốt xuất hiện, mà tin tốt thường liên quan đến kết quả kinh doanh và cổ tức.

Hoặc như PNJ, những ai sở hữu cổ phiếu này từ những ngày đầu phát hành giờ đây đã lãi rất lớn, việc lãi không chỉ do cổ tức mà còn do từ việc giá trên thị trường tăng. Đây chính là giá trị tăng thêm, những nhà đầu tư hướng đến cổ tức, tìm sự ổn định cũng có thể được “hưởng thêm”.