Hồi sinh bên “cửa tử”

Đến thời điểm này, chưa ngân hàng nào công bố báo cáo tài chính quý IV/2013, nhưng kết quả kinh doanh của một số ngân hàng đã bắt đầu lộ diện. Đáng ngạc nhiên là, ngân hàng công bố vượt chỉ tiêu lợi nhuận sớm nhất hệ thống lại là Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong (TPBank), một ngân hàng vừa trải qua 1,5 năm tái cơ cấu. Đây cũng là ngân hàng thể hiện rõ nhất sự lột xác hậu tái cơ cấu.

Theo ông Đỗ Minh Phú, Chủ tịch Hội đồng quản trị TPBank, trước tái cơ cấu, TPBank rơi vào khó khăn về thanh khoản, tỷ lệ nợ xấu lên tới 6,4%, chất lượng tín dụng và tài sản giảm sút nghiêm trọng, đứng trước nguy cơ mất vốn, tổng giám đốc rơi vào vòng lao lý…

Thế nhưng, sau khi thực hiện tái cơ cấu, đến nay, TPBank đã tăng vốn điều lệ từ 3.000 tỷ đồng lên 5.550 tỷ đồng, tổng tài sản tăng hơn hai lần, lợi nhuận đạt hơn 500 tỷ đồng (trong một năm rưỡi qua).

Ngoài ra, vốn huy động dân cư của TPBank tăng 2 lần, tín dụng cũng tăng gấp đôi, tỷ lệ nợ xấu giảm từ 6,4% xuống 2,7%, số lượng khách hàng tăng hơn 3 lần…

Ngoài TPBank, Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn - Hà Nội (SHB) cũng được coi là thành công trong thương vụ thâu tóm Ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội (Habubank) - một ngân hàng yếu kém đứng trước bờ vực phá sản. Đến giờ phút này, ôngĐỗ Quang Hiển, Chủ tịch SHB vẫn tự tin khẳng định, sáp nhập với Habubank là một quyết định sáng suốt và thành công.

Trước đó, dù thương vụ M&A đình đám đã đưa SHB trở thành một trong những ngân hàng có quy mô lớn nhất Việt Nam, song không ít nhà đầu tư vẫn lo ngại, SHB sẽ sa lầy trong đống nợ xấu mà Habubank để lại. Thực tế, từ một ngân hàng thường xuyên có lãi, sau khi sáp nhập, SHB đã lỗ nặng trong năm 2012 và trở thành một trong những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu cao nhất hệ thống. Đến tháng 6/2013, nợ xấu của SHB vẫn trên 9%.

Tuy nhiên, đến cuối tháng 9/2013, nợ xấu của SHB chỉ còn trên 7% và đến hết năm 2013 giảm còn dưới 5%. Lợi nhuận của SHB cũng đang quay trở lại, đạt trên 700 tỷ đồng tính đến quý III/2013. Niềm tin của nhà đầu tư đang quay trở lại với SHB, minh chứng là cổ phiếu SHB vẫn đứng top đầu về thanh khoản trên sàn chứng khoán và dự báo sẽ tiếp tục nóng trong năm 2014.

Một trường hợp thoát hiểm cũng khá thành công nữa là Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB). Từng đứng trên bờ vực đổ vỡ vì mất thanh khoản, nhưng đến cuối năm 2013, SCB đã đưa tỷ lệ nợ xấu của mình về mức 3%. Tháng 10/2013, sau khi phát hành riêng lẻ thành công 171.1 triệu cổ phiếu, vốn điều lệ của SCB đã lên đến gần 10,590 tỷ đồng, xếp vị trí thứ 7 trong hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam.

Ông Võ Tấn Hoàng Văn, quyền Tổng giám đốc SCB cho biết, cho đến nay, SCB trả được toàn bộ tái cấp vốn hơn 20.000 tỷ đồng cho Ngân hàng Nhà nước, đã cân bằng được trạng thái vàng với số lượng lên tới 9 tấn và đang dần lấy lại niềm tin của thị trường. SCB cũng đang tích cực tìm kiếm đối tác chiến lược nước ngoài để nâng cao năng lực tài chính và quản trị. Dĩ nhiên, để trở thành ngân hàng khỏe, SCB còn rất nhiều việc phải làm, tuy nhiên, ít nhất SCB cũng đã vượt qua giai đoạn nguy hiểm nhất.

Năm 2014 bộn bề

Ngoài TPBank, SHB, SCB, trong 2 năm qua, ngành ngân hàng đã chứng kiến nhiều trường hợp tự tái cơ cấu hay M&A khác. Thế nhưng, cho đến nay, nhiều trường hợp tái cơ cấu vẫn chỉ dừng lại ở mức độ thay tên đổi họ.

Đơn cử, Ngân hàng thương mại cổ phần Nam Việt (Navibank), dù được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận phương án tự tái cơ cấu từ lâu, song đến nay vẫn chưa có nhiều biến chuyển. Kết thúc quý III/2013, dư nợ tín dụng của Navibank là âm 8,53%, nợ xấu tại thời điểm ngày 30/9 lên tới 8,78%, tăng tới 42,4% so với đầu năm. Trong đó, nợ có khả năng mất vốn chiếm tới gần một nửa tổng số nợ xấu. Nợ xấu tăng cao, chất lượng tín dụng giảm sút cũng khiến lợi nhuận của ngân hàng này giảm tới 90% so với cùng kỳ. Có thể thấy, lộ trình tái cơ cấu của Navibank vẫn còn rất dài.

Mới đây, với sự tham gia của nhóm cổ đông mới, Navibank đã lên kế hoạch thay đổi toàn bộ nhận diện thương hiệu, chuyển trụ sở ra miền Bắc, đổi tên thành Ngân hàng thương mại cổ phần Dân Quốc. Do thông tin về cổ đông mới chưa rõ ràng, hiện không ai có thể khẳng định những cổ đông mới này có đủ nguồn lực bù đắp các tổn thất hiện nay của Navibank và đưa Ngân hàng hồi phục.

Tương tự Navibank, giữa năm 2013, với sự tham gia của Tập đoàn Thiên Thanh và nhóm 20 cổ đông mới, Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Tín (TrustBank) đổi tên thành Ngân hàng thương mại cổ phần Xây dựng Việt Nam (VNCB). Cho đến nay, ngân hàng này cũng chưa có nhiều thay đổi trong hoạt động, mà chủ yếu mới thay đổi “nửa vời” về hình thức. Hơn nữa, thông tin không rõ ràng và sự tham gia của nhóm cổ đông trong ngành xây dựng đang làm dấy lên những lo ngại về cho vay sân sau.

Một thương hiệu ngân hàng “mới toanh” khác cũng chưa được đánh giá cao là Ngân hàng thương mại cổ phần Đại chúng Việt Nam (Pvcombank). Được hợp nhất từ hai tổ chức tín dụng yếu (PVFC và Westernbank), dù có vốn điều lệ lên tới 9.000 tỷ đồng, PVcombank cũng không được đánh giá cao. Đáng nói, việc hợp nhất hai bên dường như mới chỉ là phép cộng đơn thuần, chưa thấy nhiều chuyển biến. Thị trường vẫn đang chờ đợi sự lột xác thật sự của PVcombank.

Như vậy, sau 2 năm tái cơ cấu, trong số 8/9 ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém đã được xử lý, thì nhiều ngân hàng vẫn chưa lột xác thật sự. Mặt khác, ngoài GPBank đến nay vẫn chưa được phê duyệt phương án tái cơ cấu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thừa nhận, toàn hệ thống còn thêm 8 tổ chức tín dụng yếu kém, trong đó có 2 ngân hàng thương mại. Rõ ràng, chặng đường tái cơ cấu, áp lực ngân hàng yếu kém trong năm 2014 của Ngân hàng Nhà nước vẫn còn rất nặng nề.