Những con số mơ ước

Đầu tháng 10 vừa qua, tập đoàn Hòa Phát có cuộc gặp với nhà đầu tư và đưa ra mức lợi nhuận sau thuế dự kiến của năm nay khoảng 1.700-1.800 tỉ đồng, vượt kế hoạch 600 tỉ đồng, một con số rất lớn trong bối cảnh hiện nay.

Và theo nghị quyết đại hội đồng cổ đông, năm nay Ban điều hành của Hòa Phát sẽ nhận được khoản thưởng bằng 5% lợi nhuận sau thuế vượt kế hoạch, ước tính là 30 tỉ đồng. Do danh sách ban điều hành mà tập đoàn công bố chỉ có ba người, nên mỗi thành viên nhận khoảng 10 tỉ đồng tiền thưởng trong năm nay. Đó là chưa kể tiền lương và các khoản phụ cấp khác.

Với trường hợp ông Trần Tuấn Dương, ngoài chức danh Tổng giám đốc Hòa Phát, ông còn là thành viên hội đồng quản trị nên sẽ được chia thêm một khoản tiền thưởng. Nghị quyết đại hội đồng cổ đông của Hòa Phát cũng quyết định chia thưởng 1% trên tổng mức lợi nhuận vượt kế hoạch cho hội đồng quản trị.

Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (REE) cũng là tâm điểm thu hút dư luận về các khoản lương, thưởng cho ban điều hành công ty. Trong nghị quyết đại hội đồng cổ đông năm nay của REE, mức thưởng dành cho tổng giám đốc và giám đốc điều hành sản xuất kinh doanh là 30% mức lợi nhuận sau thuế vượt kế hoạch. Đây cũng là một mức thưởng rất cao, vì vậy, giới truyền thông đã không ngừng cập nhật tình hình kinh doanh của REE.

Tính hết chín tháng, lợi nhuận của REE đã vượt kế hoạch gần 200 tỉ đồng, và dự báo khoản vượt này còn tiếp tục tăng trong quí 4. Tuy nhiên chỉ với con số này, thì tám thành viên, cả trong ban điều hành và các giám đốc kinh doanh, mỗi người sẽ nhận được 7,5 tỉ đồng.

Ngoài các doanh nghiệp trên, Vinamilk, Nhiệt điện Phả Lại cũng tăng mức chi lương cho lãnh đạo trong năm qua, với mức chi lớn hơn nhiều so với các năm trước và với các doanh nghiệp cùng ngành.

Hiện tại, ngoài những mức thưởng được đặt ra dựa trên chỉ tiêu lợi nhuận, nhiều doanh nghiệp niêm yết đưa thẳng mức lương cố định hàng tháng vào nghị quyết đại hội đồng cổ đông, nên ban điều hành cứ lãnh mức đó, dù cho doanh nghiệp lãi hay lỗ. Cũng có nhiều doanh nghiệp sau cổ phần hóa, nhưng vốn nhà nước vẫn chiếm đa số thì vẫn áp dụng các quy định cũ về tính lương thưởng cho lãnh đạo. Nhưng dù cách này hay cách khác thì không ít doanh nghiệp lớn trên sàn chi lương, thưởng rất lớn cho lãnh đạo.

Vẫn là câu chuyện hiệu quả

Nói chuyện với phóng viên, giám đốc một doanh nghiệp nhỏ cho rằng nếu công ty làm ăn có lãi, thì việc tưởng thưởng xứng đáng chính là động lực để họ tiếp tục làm việc. Chưa kể, những cá nhân xuất sắc đó không có nhiều trên thị trường nhân lực nói chung và trong các doanh nghiệp niêm yết nói riêng.

Đồng thời, nếu so với lượng cổ phiếu nhiều lãnh đạo đang nắm giữ, có khi lên đến vài trăm, vài ngàn tỉ đồng, thì mức lương đó không phải quá lớn với họ.

Theo lời giám đốc một quỹ đầu tư lớn là cổ đông lâu năm của Hòa Phát, chỉ riêng chuyện tìm cách vượt lên trên các doanh nghiệp thép khác để tồn tại và phát triển, mang lại những khoản lợi nhuận lớn như năm nay cho cổ đông, ban điều hành đã rất xứng đáng được thưởng.

Còn với REE, chiến lược đầu tư phù hợp đã giúp doanh nghiệp này thu về các khoản cổ tức lớn cho cổ đông và giúp công ty tiếp tục tăng trưởng. Còn nhớ năm 2008, REE đã chịu lỗ khi đầu tư tài chính và cắt lỗ không kịp thời. Từ đó đến nay công ty đã có những cuộc tái cơ cấu về đầu tư và thu về lợi nhuận tốt.

Theo vị giám đốc quỹ đầu tư nói trên, trong các cuộc họp đại hội đồng cổ đông, rất ít nhà đầu tư lên tiếng về các mức chia thưởng nếu doanh nghiệp làm ăn hiệu quả. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, nhà đầu tư nước ngoài còn muốn ban điều hành được thưởng cao hơn. Mục đích là để họ không tham gia vào các hoạt động nhằm mưu lợi cá nhân như lập công ty sân sau cung cấp phụ liệu, hay đàm phán đối tác nâng giá nguyên liệu để hưởng chênh lệch…

Cũng còn một góc nhìn khác

Ở góc độ một công ty chuyên tư vấn về lương của doanh nghiệp niêm yết, bà Ngô Minh Anh, Giám đốc bộ phận tư vấn doanh nghiệp, Công ty Tư vấn Quản lý MCG, cho rằng trong một số trường hợp, nhiều ý kiến lo ngại có hay không hiện tượng ban lãnh đạo doanh nghiệp đưa ra kế hoạch kinh doanh thấp, để có thể vượt kế hoạch và hưởng mức thưởng lớn?

Bà Minh Anh cho rằng với các doanh nghiệp niêm yết, kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp sẽ có tác động nhất định đến các nhà đầu tư cũng như thị giá cổ phiếu. Ở các doanh nghiệp trên, việc gắn thu nhập với kết quả kinh doanh của công ty là việc làm cần thiết và phù hợp với xu hướng chung, tuy nhiên đây cũng là con dao hai lưỡi nếu bị lạm dụng. Việc đưa ra những khoản thưởng hậu hĩnh dựa trên kết quả doanh thu, lợi nhuận thuần túy trong năm có thể khiến ban giám đốc công ty đánh đổi những mục tiêu dài hạn để đạt được những mục tiêu ngắn hạn.

Đồng thời, kết quả doanh thu, lợi nhuận có thể chưa phản ánh thực tế công sức đóng góp của cán bộ, nhân viên. Để việc đánh giá hiệu quả và trả thưởng công bằng, cần loại bỏ những yếu tố mang tính đột biến cũng như những biến động của thị trường. Như với REE, khoản đầu tư vào Công ty cổ phần Nhiệt điện Phả Lại (PPC) đóng góp một phần rất lớn vào kết quả lợi nhuận của REE trong chín tháng đầu năm.

Trong khi đó, kết quả kinh doanh của PPC trong cùng thời kỳ đã ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận sau thuế đột biến nhờ biến động thuận lợi về tỷ giá đồng yen so với tiền đồng. Nếu loại bỏ khoản lợi nhuận đột biến này trong cách tính thưởng, kết quả sẽ sát với thực tế hiệu quả hoạt động của ban giám đốc hơn và cũng dễ thuyết phục hơn về những khoản thưởng lớn cuối năm.