Ngay từ cuối năm 2012 và những tháng đầu năm 2013, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Vietcombank là ngân hàng tiên phong đi đầu trong việc giảm lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp (DN) và thị trường. Cụ thể, từ cuối năm 2012 đến nay, qua 3 lần giảm lãi suất, mức lãi suất cho vay cao nhất của Vietcombank hiện chỉ còn 13%/năm, lãi suất cho vay bình quân chỉ ở mức 10%/năm. Riêng các khách hàng kinh doanh thuộc lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp phụ trợ, DN nhỏ và vừa, DN ứng dụng công nghệ cao, Vietcombank áp dụng mức trần lãi suất cho vay ngắn hạn VND là 9%/năm.

Việc hạ lãi suất của Vietcombank đã tạo hiệu ứng lan tỏa toàn thị trường. Ngay sau khi Vietcombank thực hiện giảm lãi suất huy động, nhiều ngân hàng đã có động thái điều chỉnh giảm lãi suất huy động, khiến mặt bằng lãi suất huy động trên thị trường giảm đáng kể. Động thái này không chỉ đón đầu mà còn tạo tiền đề cũng như tạo ra sự đồng thuận lớn của các ngân hàng trên thị trường đối với việc thực thi nghiêm túc, triệt để các chủ trương/chính sách của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong việc hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng kinh tế và bình ổn vĩ mô.

Việc hạ lãi suất cũng là cơ sở quan trọng để các ngân hàng thực hiện hạ lãi suất cho vay, hỗ trợ khách hàng. Cũng nhờ đó, nhiều khách hàng của Vietcombank đã vượt qua được thời điểm khó khăn, dần ổn định sản xuất, phát triển kinh doanh. Để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, Vietcombank chủ trương phải đảm bảo chất lượng tín dụng, không hạ chuẩn cho vay trên nguyên tắc không bỏ qua các điều kiện trọng yếu nhưng cũng không quá rườm rà, thách đố, gây khó khăn cho khách hàng.

Mặt khác, Vietcombank còn hỗ trợ DN bằng việc đưa ra chính sách giá cạnh tranh, ưu đãi đối với từng khách hàng cụ thể, dựa trên các tiêu chuẩn đánh giá xếp hạng tín dụng. Ngoài ra, Ngân hàng này tiến hành chính sách ưu tiên phát triển dư nợ bán lẻ, chuẩn hoá các bộ sản phẩm tín dụng bán lẻ, giảm lãi suất cho vay đối với một số nhóm khách hàng có chất lượng tín dụng và tài sản đảm bảo tốt.

Song song với việc thực hiện các chương trình tín dụng lớn cho vay thu mua tạm trữ thóc gạo vụ Đông - Xuân và Hè - Thu, cho vay trong lĩnh vực chăn nuôi và thủy sản…, Vietcombank đã chủ động triển khai các chương trình cho vay ưu đãi dành cho các đối tượng được ưu tiên với lãi suất ngắn hạn VND thấp nhất là 5,0%/năm. Một số chương trình cho vay ưu đãi lãi suất hiện đang được Vietcombank triển khai trong năm 2013 như: (i) Chương trình cho vay ưu đãi lãi suất VND: quy mô 50.000 tỷ đồng; (ii) Chương trình cho vay ưu đãi lãi suất USD: quy mô 1 tỷ USD; (iii) Chương trình VND lãi suất USD: quy mô 10.000 tỷ đồng; (iv) Chương trình cho vay ưu đãi lãi suất ngắn hạn đối với 50 khách hàng định danh (tốt nhất hệ thống).

Các chương trình ưu đãi lãi suất này đều được thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng như thông qua các hoạt động tiếp xúc trực tiếp, cụ thể đến khách hàng. Mọi thủ tục, hồ sơ vay vốn cũng đã được Vietcombank tiết giảm tối đa và đăng tải công khai. Mục tiêu cuối cùng là tạo điều kiện tốt nhất cho các DN có thể tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nguồn ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh. Chỉ tính riêng trong 8 tháng đầu năm 2013, doanh số giải ngân của Vietcombank cho các chương trình này lên tới 111.754 tỷ đồng…

Như vậy, với chính sách lãi suất và chính sách khách hàng kể trên, Vietcombank đã thể hiện nỗ lực thu xếp nguồn vốn giá rẻ để sẵn sàng đồng hành, chia sẻ khó khăn với DN nói riêng và các tầng lớp khách hàng nói chung. Tuy nhiên, dù nguồn cung tín dụng dồi dào, mặt bằng lãi suất cho vay thấp song tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống ngân hàng nói chung và Vietcombank nói riêng vẫn ở mức khiêm tốn so với kế hoạch đặt ra. Điều này nói lên khả năng hấp thụ vốn của DN và khách hàng giảm sút.

… Vượt khó đi lên

Từ thực tế cho thấy, việc tháo gỡ khó khăn cho DN và tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong quan hệ giữa DN và Ngân hàng đòi hỏi cần phải có sự nỗ lực hơn nữa từ cả hai phía.

Về phía Ngân hàng: (i) Chủ động tiếp xúc với khách hàng, tìm kiếm khách hàng tốt thông qua chính sách khách hàng hợp lý (bao gồm cả việc giảm lãi suất và hy sinh lợi nhuận trong ngắn hạn); (ii) Tiếp tục có chính sách hỗ trợ DN khắc phục khó khăn như cơ cấu lại nợ, tính toán lại vòng quay vốn lưu động, miễn và giảm lãi vốn vay… đối với DN có khả năng phục hồi trên cơ sở khả năng tài chính của tổ chức tín dụng; (iii) Thực hiện các biện pháp nâng cao năng lực tài chính và quản trị của Ngân hàng.

Về phía DN: (i) Lựa chọn các phương án kinh doanh hiệu quả, tập trung vào các mảng sản xuất kinh doanh chủ chốt, có thế mạnh, có khả năng tạo ra dòng tiền bền vững, không đầu tư dàn trải, đầu tư mạo hiểm; (ii) Nghiên cứu các biện pháp tiết giảm chi phí sản xuất để tăng khả năng cạnh tranh; (iii) Tái cấu trúc kinh doanh theo hướng mạnh dạn cắt bỏ những dự án đầu tư, những hoạt động kinh doanh không cấp thiết, chưa hiệu quả, nhằm củng cố nguồn lực tài chính và quản trị cho các mảng sản xuất kinh doanh chính; (iv) Duy trì cơ cấu tài chính cân đối, lành mạnh, quản lý chặt chẽ dòng tiền kinh doanh, minh bạch về báo cáo tài chính; (v) Tăng cường các biện pháp và công cụ quản trị rủi ro trong DN…

Tuy nhiên, bên cạnh sự nỗ lực hợp tác, cùng nhau vượt khó của ngân hàng và DN, rất cần Chính phủ và các cơ quan hữu quan có các chính sách hỗ trợ DN tháo gỡ khó khăn trong việc xử lý hàng tồn kho; hoàn thiện khung pháp lý đối với các hoạt động mua bán nợ, mua bán tài sản đảm bảo; đẩy mạnh tái cơ cấu DN theo chủ trương, định hướng của Chính phủ nhằm lành mạnh hóa tình hình tài chính DN; có chính sách kích cầu tiêu dùng và có chính sách trợ giúp các DN nâng cao năng lực quản trị kinh doanh… Có như vậy, sự hỗ trợ tích cực từ phía các ngân hàng, sự nỗ lực, cố gắng từ phía các DN mới có thể gặt hái được thành quả tích cực dần ổn định sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 10 - 2013