Mặc dù, dư luận trong nước vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều về việc các DN Việt Nam khởi kiện DN ngoại. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, đây có thể xem là một sự trưởng thành của các DN trong quan hệ thương mại quốc tế.

DN đã chủ động

Theo Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công Thương, Cục đã nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ của Công ty TNHH POSCO VST và Công ty cổ phần Hòa Bình Inox yêu cầu điều tra và áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm thép không gỉ cán nguội được nhập khẩu vào Việt Nam từ 4 quốc gia: Trung Quốc, Đài Loan, Malaysia và Indonesia.

Công ty Hòa Bình Inox và Công ty Posco VST là hai đơn vị đang chiếm tới 80% thị phần thép inox tại Việt Nam. Ông Nguyễn Việt Hùng - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Hòa Bình Inox cho biết, giá thép không gỉ cán nguội nhập nhập khẩu ở 4 nước trên đều thấp hơn giá bán trên thị trường Việt Nam, với mức khoảng 25%. Giá thép không gỉ cán nguội của các quốc gia trên giá bán rất cạnh tranh. Do được Chính phủ các nước hỗ trợ rất nhiều, nên giá bán của họ thậm chí ngay trong nội địa cũng dưới giá thành. Hai DN khởi kiện đề nghị áp thuế chống bán giá trung bình là 20% cho các đối thủ ngoại.

Theo Bộ Công Thương, việc điều tra sẽ có thể được tiến hành sau 60 ngày kể từ ngày nhận đơn. Như vậy, là quyết định có tiến hành điều tra hay không sẽ chính thức được đưa ra vào đầu tháng 7 tới. Cũng theo Bộ Công Thương, chỉ rêng năm 2012, hàng Việt Nam xuất khẩu đã chịu đến 11 vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp lẫn tự vệ.

Bà Nguyễn Thùy Dung – Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, đây là dấu hiệu tích cực. Việc các DN Việt Nam biết sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại quốc tế cho thấy các DN đã trưởng thành hơn. Mặc dù, quyết định có tiến hành điều tra hay không vẫn chưa được Bộ Công Thương công bố, nhưng điều này cho thấy các DN nội đang chủ động trong mối quan hệ sòng phẳng và ngang bằng của hoạt động thương mại quốc tế.

Cảnh giác với độc quyền

Tuy nhiên, nếu đứng ở góc độ của các DN đang sử dụng thép không gỉ cán nguội là nguyên liệu đầu vào thì lại đang mong có một sản phẩm có giá cạnh tranh hơn. Ông Nguyễn Xuân Phú - Chủ tịch Tập đoàn SunHouse lại cho rằng, khi áp dụng các chính sách bảo hộ thì cần phải cân nhắc đến tổng lợi ích của nền kinh tế chứ không chỉ quan tâm đến 1 - 2 ông DN. Các chính sách cần hướng đến việc DN sản xuất thép không gỉ cán nguội phải chủ động cải tiến công nghệ, tăng sức cạnh tranh. Nếu ưu ái quá thì sẽ "làm hư" các DN này, trong khi gây thiệt hại không nhỏ cho hàng trăm DN khác sử dụng nguyên liệu này.

Thực tế, thời gian vừa qua, thuế nhập khẩu thép cán nguội không gỉ đã liên tục tăng từ 0%, 5% rồi nay là 10%. Nếu tiếp tục tăng nữa theo đề xuất của hai DN chiếm phần lớn thị phần thép không gỉ cán nguội trên thì sẽ khiến hàng chục DN khác khó khăn vì giá nguyên liệu quá cao.

Phản ứng trước đơn khởi kiện của hai DN sản xuất thép không gỉ cán nguội, hơn 20 DN sản xuất sử dụng inox đã có đơn gửi lên Cục Quản lý cạnh tranh Bộ Công Thương. Trong đơn, đại diện các DN cho rằng số liệu và căn cứ mà Công ty Posco VST và Công ty Hòa Bình Inox đưa ra là số liệu nhập khẩu năm 2012, khi mà Hòa Bình Inox còn chưa... lắp ráp xong dây chuyền sản xuất inox cán nguội, còn Posco VST mới bắt đầu cán thử vào cuối năm.

Đến nay, mặc dù Posco VST đã đi vào hoạt động với công suất lớn, nhưng theo các DN thì nhà máy này không thể cung cấp tất cả các chủng loại inox cán nguội, nên đòi hỏi đánh thuế tất cả các sản phẩm inox cán nguội là chưa hợp lý. Nhiều DN nhận xét, đây là đề nghị nhằm hướng tới sự độc quyền, thao túng thị trường Việt Nam.

Đại diện của Công ty SunHouse dẫn chứng, từ đầu năm nay SunHouse phải ngừng nhập inox Đài Loan vì thuế, mặc dù inox Đài Loan có chất lượng tốt hơn. Từ khi sử dụng inox của Posco, năng suất sản xuất của chúng tôi bị giảm sút mạnh vì bề mặt inox nhăn khi gia công, phải mất nhiều thời gian để xử lý. Nhưng biết sao được, nhập ngoại với giá bao gồm thuế tăng 10% thì DN khó có thể còn lãi.

Ngoài hai DN chiếm đến 80% thị phần sản xuất thép không gỉ cán nguội trong nước, rất nhiều DN khác cũng sản xuất mặt hàng này nhưng chưa kêu ca gì và vẫn đang sản xuất ổn định. Chính vì vậy, Bộ Công Thương cần phải xem xét thật kỹ trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.