Cuộc chiến mới…

Ngày 17/6/2013, Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch phối hợp với Phòng 4/C50 (Tổng cục cảnh sát phòng chống tội phạm) tiến hành kiểm tra đột xuất tại Công ty TNHH Quốc tế Gold Long John Đồng Nai Việt Nam (Long John Dong Nai) - một công ty Đài Loan chuyên sản xuất vải dùng để làm giầy dép cho các thương hiệu như Nike, Adidas, Etc… Kết quả cho thấy, các cơ quan chức năng đã tìm thấy một lượng lớn phần mềm sử dụng bất hợp pháp. Cụ thể, có 69 máy tính đã cài đặt phần mềm Lạc Việt và Windows XP sever để sử dụng cho mục đích kinh doanh của công ty này.

Trước những chứng cứ không thể chối cãi, đại diện Long John Dong Nai đã ký vào biên bản thanh tra, thừa nhận hành vi sao chép, sử dụng phần mềm máy tính mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả là vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật Việt Nam. Ước tính, tổng giá trị các phần mềm ước tính lên tới gần 1 tỷ đồng (nếu trả tiền bản quyền). Hiện nay, đơn kiện của công ty Lạc Việt và công ty Microsoft đã được Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Nai thụ lý giải quyết.

Điều đáng nói là Công ty Microroft tại Việt Nam đã phát hiện Long John Dong Nai vi phạm bản quyền từ lâu và trước đó đã từng tuyên truyền phổ biến về việc sử dụng bản quyền phẩn mềm cho DN này. Tuy nhiên, trước thái độ bất hợp tác của Long John Dong Nai và vẫn tiếp tục sử dụng phần mềm của Microsoft bất hợp pháp nên Microft tại Việt Nam đã khởi kiện.

Ông Tarun Sawaney, giám đốc phụ trách công tác chống vi phạm bản quyền khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Liên minh phần mềm (BSA) cho biết, với trường hợp đầu tiên được khởi kiện do vi phạm bản quyền phần mềm tại Việt Nam, BSA hy vọng tòa án sẽ là một kênh xử lý hiệu quả để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ vi phạm bản quyền tại Việt Nam xuống 70% trong năm 2013. Việc khởi kiện này cũng được coi là đột phá mới trong cuộc chiến vi phạm bản quyền phần mềm tại Việt Nam.

… vẫn còn nỏng bỏng

Nhiều năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực nhằm bảo vệ bản quyền tác giả. Số liệu từ BSA cho thấy vào năm 2004, tỉ lệ vi phạm bản quyền phần mềm ở Việt Nam là 92%, nhưng đến nay con số này đã giảm xuống còn 81%. Số lượng vụ vi phạm, số lượng DN kinh doanh máy tính có vi phạm về việc cài đặt những phần mềm chưa có bản quyền trên các máy tính của mình đều có xu hướng giảm. Thống kê của BSA cũng cho thấy, hiện tại mỗi năm, tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm ở Việt Nam đang giảm 2 điểm phần trăm.

Trong những năm qua, bên cạnh hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường chế tài xử phạt, các cơ quan quản lý cũng đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra. Riêng 8 tháng đầu năm 2013, cơ quan thanh tra của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tiến hành thanh tra 64 DN, kiểm tra 3.958 máy tính. Tỷ lệ vi phạm bản quyền của các DN này là rất lớn với giá trị thương mại của các phần mềm mà các DN này vi phạm vào khoảng 11 tỉ đồng, tương đương 537.000 USD. Cơ quan thanh tra cũng đã xử phạt các DN này số tiền gần 1,3 tỉ đồng. Bên cạnh đó, tiếp tục tuyên truyền về việc sử dụng các phần mềm có bản quyền cũng như khuyến khích các chủ sở hữu quyền tác giả kiện ra tòa để xử lý và cảnh báo, ngăn ngừa các DN vi phạm.

Tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, dù đã có những bước tiến đáng ghi nhận song tỷ lệ vi phạm ở Việt Nam vẫn ở mức cao, chưa đáp ứng được mong muốn của Chính phủ và các DN sản xuất phần mềm trong việc thúc đẩy quyền bảo hộ bản quyền ở góc độ quốc gia và hội nhập quốc tế. Theo số liệu từ BSA, hiện tại, với tỷ lệ 81% vi phạm bản quyền phần mềm, Việt Nam được coi là một quốc gia có tỷ lệ vi phạm cao so với trung bình các quốc gia trong khu vực. Khảo sát của Công ty Lạc Việt cho thấy hiện Việt Nam có trên 10 triệu máy tính đang sử dụng phần mềm Lạc Việt không bản quyền, nếu 10 triệu máy này mua bản quyền (5 USD cho 1 sản phẩm) thì Lạc Việt sẽ thu về khoảng 50 triệu USD để dùng vào việc nghiên cứu, sáng tạo và cho ra đời nhiều sản phẩm khác.

Điều khá ngạc nhiên là nếu như việc tôn trọng bản quyền phần mềm được thực thi một cách nghiêm túc ở khối cơ quan chính phủ thì tình trạng vi phạm hiện chủ yếu diễn ra ở các DN và người dùng cá nhân. Cụ thể, khá nhiều DN có vốn đầu tư nước ngoài chủ yếu đến từ Đài Loan, Trung Quốc, Australia hay Nhật Bản, kinh doanh trong nhiều lĩnh vực ngành nghề, từ da giày, điện tử, lập trình máy tính đến xây dựng công nghiệp. Thậm chí, có những DN sử dụng phần mềm vi phạm có giá trị lên tới 500.000 USD. Bên cạnh đó, vi phạm bản quyền phần mềm cũng diễn ra phổ biến tại một số DN, các cơ sở bán lẻ máy tính và người dùng máy tính cá nhân.

Theo BSA, sử dụng phần mềm có bản quyền đầy đủ sẽ làm giảm rủi ro và tăng hiệu quả hoạt động của các DN. Phần mềm có bản quyền không chỉ có lợi cho DN mà còn là một động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc dân. Cụ thể, việc tăng mức sử dụng phần mềm có bản quyền tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương lên 1% sẽ làm cho nền kinh tế của khu vực tăng thêm được 18,7 tỷ USD, so với mức 6 tỉ USD mà phần mềm lậu có thể đem lại (chênh lệch lên tới 12,7 tỷ USD). Bên cạnh đó, theo các chuyên gia công nghệ, việc sử dụng phần mềm có bản quyền sẽ giúp cho DN và người dân hạn chế được các nguy cơ bị nhiều loại virus và tin tặc tấn công cũng như tránh được nguy cơ bị tấn công qua mạng khi thực hiện các giao dịch trực tuyến.