Cuộc khủng hoảng quan hệ ngoại giao tồi tệ nhất từ năm 2005 đang đe dọa đến mối quan hệ thương mại giữa 2 nước vốn đã tăng gấp 3 trong thập kỷ vừa qua và chạm mốc giá trị 340 tỷ USD.

Hàng loạt các tập đoàn sản xuất lớn của Nhật Bản như Toyota, Honda, Panasonic liên tục báo cáo về những thiệt hại mà họ phải gánh chịu ở Trung Quốc. Hôm 16/9, hàng nghìn người Trung Quốc đã biểu tình ở hơn 12 thành phố của Trung Quốc sau khi Nhật Bản thông báo sẽ mua lại quần đảo đang tranh chấp. Người biểu tình cũng kêu gọi tẩy chay hàng hóa Nhật Bản, thậm chí còn đập vỡ kính cửa hàng và phá hủy những chiếc xe hơi có xuất xứ Nhật Bản. 

Hôm qua, Panasonic và Canon đã phải tuyên bố đóng cửa các nhà máy ở Trung Quốc. Panasonic sẽ tạm thời đóng cửa các nhà máy ở Thanh Đảo, Tô Châu và Chu Hải. Trong khi đó, Canon đóng cửa 2 nhà máy ở Quảng Đông và Tô Châu để  đảm bảo an toàn cho công nhân. 

Hiệp hội buôn bán ô tô Trung Quốc nhận định những thiệt hại mà các hãng ô tô Nhật bao gồm Toyota, Honda và Nissan phải gánh chịu còn nặng nề hơn cả trận động đất hồi tháng 3 năm ngoái. 

Căng thẳng giữa 2 nước càng làm mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng của 2 nền kinh tế lớn nhất châu Á trở nên quá khó khăn. Trong khi đó, Trung Quốc và Nhật Bản vốn đang lao đao vì nhu cầu nhập khẩu từ phía châu Âu sụt giảm mạnh do khủng hoảng nợ. 

Theo Liu Li-Gang, chuyên gia đến từ ngân hàng ANZ, tranh chấp đảo khiến sự bất ổn được tăng lên 1 mức mới. Tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc và ngược lại. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ chịu ít thiệt hại hơn. 

Năm 2011, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất cho các doanh nghiệp Nhật Bản trong khi Nhật Bản chiếm vị trí thứ 4 đối với xuất khẩu của Trung Quốc. Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Nhật Bản đạt 148,3 tỷ USD trong khi kim ngạch chiều ngược lại là 194,6 tỷ USD.

Tháng trước, doanh số bán hàng của các nhãn hiệu xe hơi Nhật Bản tại thị trường Trung Quốc cũng đã sụt giảm trong khi tăng hơn 10% ở các nước Đức, Mỹ và Hàn Quốc. Trung Quốc hiện là thị trường xe hơi lớn nhất thế giới. Rất nhiều hãng buôn bán ô tô Nhật Bản ở Trung Quốc đã phải đóng cửa sau khi các cửa hàng bị người biểu tình tấn công. 

Trên sàn chứng khoán Hồng Kông, cổ phiếu của Ajisen China Holdings Ltd., công ty đến từ Nhật Bản hiện đang quản lý chuỗi cửa hàng mỳ ramen ở Trung Quốc, hôm qua đã có phiên giảm điểm mạnh nhất trong hơn 4 tháng. Cổ phiếu của Aeon Stores (Hong Kong) Co., công ty trực thuộc tập đoàn bán lẻ Aeon nổi tiếng Nhật Bản  cũng giảm mạnh nhất trong hơn 3 tháng. 

Các cuộc biểu tình nổ ra trong bối cảnh quan hệ thương mại giữa 2 nước đang bị xấu đi do  tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc tiếp tục suy giảm trong quý II và chạm mức thấp nhất 3 năm. 

Komatsu, công ty sản xuất vật liệu xây dựng lớn thứ 2 thế giới, cũng  vừa phải cắt giảm dự báo lợi nhuận năm  do Trung Quốc thực hiện chiến dịch thắt chặt hơn với thị trường nhà đất. Trong tổng số doanh thu 1,98 nghìn tỷ yên của tháng 3 vừa qua, 14% đến từ Trung Quốc. 

 

Tuy nhiên, căng thẳng không khiến Nhật Bản ngừng đầu tư vào Trung Quốc. Trong 7 tháng đầu năm, lượng vốn FDI từ các công ty Nhật Bản đổ vào Trung Quốc đã tăng 19,1% so với cùng kỳ năm ngoái và đạt 4,37 tỷ USD. Trong khi đó, FDI từ châu Âu giảm 2,7% và từ Mỹ tăng 1%. 

Theo ông Liu, quan hệ thương mại và lợi ích kinh tế giữa nền kinh tế lớn thứ 2 và thứ 3 thế giới đã trở nên rất khăng khít trong những năm qua. Tranh chấp ngày càng căng thẳng có thể là đòn mạnh giáng vào không chỉ các nước châu Á mà còn cả đối với kinh tế toàn cầu.