Cơ hội đến có dễ tận dụng?

Theo Cục Thủy sản Liên bang Nga, hàng năm thị trường này tiêu thụ lượng thủy sản khoảng 4,1 - 4,3 triệu tấn/năm, trong đó cá các loại là 3,4 triệu tấn. Tính theo đầu người, trong khi thế giới tiêu thụ khoảng 17kg/năm thì Nga là 20,2 - 23,7 kg. Sản lượng đánh bắt và nuôi thả thủy sản dồi dào, nhưng do mức sống và XK, hàng năm Nga vẫn phải nhập khẩu (NK) không ít, chủ yếu là cá nguyên con, dạng phi lê, tôm, nhuyễn thể... Cân đối cầu với cung trở nên bức bách khi ngày 6/8/2014, Nga “áp dụng các biện pháp đặc biệt, cấm và hạn chế NK nông sản, trong đó có thủy sản từ Na Uy, Hoa Kỳ, Canada- 3 trong số 10 đối tác NK thủy sản lớn của Nga, riêng Na Uy đứng đầu chiếm tới 40% kim ngạch NK thủy sản của Nga.

Để tăng nhịp độ NK các mặt hàng nông sản, Nga áp mức thuế ưu đãi khoảng 0,8%, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình 13,2% trước khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Đây được xem là “cơ hội kép” để Việt Nam đẩy mạnh XK thủy sản vào Nga, nếu thông đồng bén giọt còn lan vào Belarus, Kazakhstan trong Liên minh Hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan khi Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam với Liên minh (VCUFTA) có hiệu lực.

Tuy vậy, XK thủy sản của Việt Nam vào Nga còn bập bõm, năm 2013 chỉ 100 triệu USD, trong khi năm 2005 tới 205 triệu USD. Được vào top 10 nước XK thủy sản vào Nga, nhưng thị phần của Việt Nam chỉ là 3,6% tổng NK của thị trường này. Có đến 602 doanh nghiệp (DN) thủy sản của Việt Nam đạt tiêu chuẩn XK vào châu Âu, nhưng tính đến tháng 9/2013, chỉ có 25 DN được phép XK vào Liên minh Hải quan nói trên.

Mặc dù Nga đã là thành viên đầy đủ của WTO, nhưng nước này vẫn áp dụng một số biện pháp quản lý chất lượng NK đặc thù. Có lẽ điều này cũng đã lý giải một phần về con số ít ỏi DN thủy sản Việt Nam được phép XK vào thị trường này. Thanh toán cũng không hoàn toàn như thông lệ quốc tế, đại loại là nhà NK của Nga chỉ chuyển tiền bằng điện 30% còn sẽ trả trong vòng 60 ngày. Chưa nói đến rủi ro, riêng không trường vốn đã làm DN ta chậm bước.

Nỗ lực vượt “vũ môn”

Theo các chuyên gia, để cải thiện thị phần ở trên, các DN phải tự hoàn thiện, nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực tài chính, điều kiện thương mại. Chủ động chắp nối quan hệ với các nhà NK, hệ thống siêu thị của Nga và DN người Việt định cư tại Nga.

Sự hỗ trợ của các cấp quản lý lúc này càng trở nên cấp thiết. Mới đây, Cục Quản lý chất lượng nông, lâm, thủy sản Việt Nam đã gửi Cục Kiểm dịch động thực vật Liên bang Nga danh sách 60 thủy sản có khả năng XK vào Nga và Liên minh Hải quan.

Ngân hàng Việt Nam mở rộng thỏa thuận với đồng nghiệp Nga về tín dụng, góp phần giải tỏa khúc mắc trong thanh toán. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tăng cường tổ chức hội chợ triển lãm, khảo sát thị trường, kết nối thông tin thị trường Nga. Mời các nhà NK của Nga dự Hội chợ thủy sản quốc tế của Việt Nam, thăm các cơ sở nuôi thả, chế biến thủy sản của Việt Nam để DN Nga đặt yêu cầu, hướng dẫn tạo ra những sản phẩm ưng ý, tiến tới các bản ghi nhớ, ký hợp đồng.