Bộ Tài chính vừa có Công văn số 2091/BTC-TCT ngày 03/3/2021 trả lời Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản (Điều 12) và quy định việc chuyển nhượng tài sản bảo đảm (Điều 15) theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về việc thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Cụ thể, theo phản ánh của cử tri tỉnh Bến Tre, liên quan đến thuế thu nhập cá nhân (TNCN) khi chuyển nhượng bất động sản thì người có tài sản chuyển nhượng (kể cả người phải thi hành án) thuộc đối tượng chịu thuế TNCN theo quy định tại khoản 5, Điều 3 Nghị định số 65/2013/NĐ-CP ngày 27/6/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thuế TNCN và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thuế TNCN.

Tuy nhiên, tại Điều 12 Nghị quyết số 42/2017/QH14 lại quy định số tiền thu từ tài sản bảo đảm được ưu tiên thanh toán cho tổ chức tín dụng trước khi thực hiện nghĩa vụ thuế. Thực tế cho thấy, hầu hết các trường hợp, số tiền thu được từ việc xử lý tài sản không đủ để thanh toán cho tổ chức tín dụng nên không còn để thanh toán cho nghĩa vụ thuế.

Tại Công văn số 4606/BTC-TCT ngày 20/04/2018 của Bộ Tài chính quán triệt thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 không hướng dẫn cụ thể về trường hợp này. Do đó, các cơ quan thuế đều khẳng định nếu không hoàn tất nghĩa vụ nộp thuế thì không thực hiện được thủ tục sang tên cho người mua trúng đấu giá.

Trong khi đó, khoản 2, Điều 17, Nghị quyết số 42/2017/QH14 lại quy định, trường hợp có quy định khác nhau giữa Nghị quyết này và luật khác về cùng một vấn đề về xử lý nợ xấu và xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu thì áp dụng quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14.

Trước những kiến nghị của cử tri tỉnh Bến Tre về việc xem xét tháo gỡ những vướng mắc này nhằm đảm bảo thực hiện thống nhất văn bản quy phạm pháp luật từ trung ương đến địa phương, Bộ Tài chính cho biết, theo Điều 12 Nghị quyết số 42/2017/QH14, số tiền thu được từ xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, sau khi trừ chi phí bảo quản, thu giữ và chi phí xử lý tài sản bảo đảm được ưu tiên thanh toán cho nghĩa vụ nợ được bảo đảm cho tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu trước khi thực hiện nghĩa vụ thuế, nghĩa vụ khác không có bảo đảm của bên bảo đảm. Trường hợp một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận bảo đảm thực hiện theo quy định của pháp luật.

Khoản 2 Điều 15 Nghị quyết số 42/2017/QH14 quy định, việc nộp thuế của bên bảo đảm, bên nhận chuyển nhượng liên quan đến chuyển nhượng tài sản bảo đảm thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế. Bên nhận bảo đảm, bên nhận chuyển nhượng không phải thực hiện nghĩa vụ thuế, phí khác của bên bảo đảm từ số tiền chuyển nhượng tài sản bảo đảm khi thực hiện thủ tục đăng ký, thay đổi quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản bảo đảm.

Khoản 1 Điều 17 Nghị quyết số 42/2017/QH14 quy định, việc xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu được thực hiện theo quy định của Nghị quyết này. Trường hợp Nghị quyết này không có quy định thì áp dụng quy định của pháp luật hiện hành. Nghị quyết số 42/2017/QH14 cũng quy định về thứ tự thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm (Điều 12), đồng thời cũng có quy định về việc thực hiện nghĩa vụ thuế (Điều 15); phương thức áp dụng luật, theo đó trường hợp Nghị quyết này không có quy định thì áp dụng quy định của pháp luật hiện hành.

Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế TNCN ngày 22/11/2012; Điều 17 Nghị định số 83/NĐ-CP ngày 22/7/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế quy định về khai thuế TNCN; Điều 30 Nghị định số 65/2013/NĐ-CP ngày 27/6/2013 của Chính phủ quy chi tiết một số điều của Luật Thuế TNCN và Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNCN thì cá nhân phải thực hiện khai thuế TNCN theo từng lần phát sinh đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản.

Theo quy định tại tiết a.1, a.2 điểm a khoản 3 Điều 26 Thông tư số 111/2013/TT-BTC ngày 15/8/2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn về thuế TNCN; tiết a.2 điểm a  khoản 3 Điều 16 Thông tư số 156/2013/TT-BTC ngày 06/11/2013 hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế và Nghị định số 83/2013/NĐ-CP ngày 22/7/2013 của Chính phủ thì khi chuyển nhượng bất động sản phải thực hiện khai, nộp thuế TNCN trước khi thanh quyết toán các khoản nợ của cá nhân.

Về vấn đề thực hiện nghĩa vụ thuế đối với xử lý tài sản bảo đảm theo Nghị quyết số 42/2017/QH14, Bộ Tài chính đã có Văn bản số 12331/BTC-TCT ngày 08/10/2018  gửi Văn phòng Chính phủ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ về vướng mắc khi triển khai thực hiện.

Tại cuộc họp về các khó khăn trong việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã kết luận, đối với vấn đề thuế TNCN, NHNN Việt Nam cần quán triệt các tổ chức tín dụng thỏa thuận đối với các bên liên quan về cách thức thanh toán các khoản thuế, phí liên quan trong quá trình xử lý tài sản bảo đảm.

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính ban hành Công văn số 5477/BTC-TCT ngày 14/5/2019 gửi NHNN Việt Nam về việc thu thuế theo Nghị quyết số 42/2017/QH14. Công văn này nêu rõ, căn cứ Luật Quản lý thuế, các Luật thuế và Nghị quyết số 42/2017/QH14, về nguyên tắc khi các cá nhân hoặc tổ chức chuyển nhượng tài sản có phát sinh nghĩa vụ thuế thì phải có trách nhiệm nộp thuế vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.

Do vậy, Bộ Tài chính đề nghị NHNN Việt Nam chỉ đạo các tổ chức tín dụng thực hiện theo chế độ quy định và quán triệt các tổ chức tín dụng thỏa thuận đối với các bên liên quan về cách thức thanh toán các khoản thuế TNCN phát sinh trong quá trình xử lý tài sản bảo đảm theo nội dung Thông báo số 106/TB-VPCP ngày 22/3/2019 của Văn phòng Chính phủ.