NVDR là gì?

NVDR (viết tắt của Non-Voting Depositary Receipt, tạm dịch là Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết) là một loại chứng chỉ lưu ký đặc biệt, được phát hành bởi một tổ chức thứ ba gọi là Tổ chức phát hành NVDR (một công ty con của Sở GDCK). Tổ chức phát hành NVDR sẽ chuyển giao cho NĐT tất cả quyền lợi tài chính gắn liền với cổ phiếu như cổ tức, quyền mua cổ phiếu mới…

Tuy nhiên, khác với chứng chỉ lưu ký thông thường, Tổ chức phát hành NVDR sẽ không chuyển giao quyền biểu quyết cho NĐT (ngoại trừ trường hợp biểu quyết về vấn đề hủy niêm yết cổ phiếu). NĐT có thể chuyển đổi NVDR thành cổ phiếu nếu vẫn còn room nước ngoài.

Tương tự Việt Nam và một số TTCK đang phát triển, cổ phiếu của Thái Lan cũng bị giới hạn về sở hữu nước ngoài. Điều này gây nhiều khó khăn trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) trong hai thập niên 1980 - 1990. NVDR là một sáng kiến được UBCKNN Thái Lan đưa ra vào năm 2000 sau một loạt nỗ lực tìm kiếm giải pháp giải quyết khó khăn nói trên.

Sự thành công của NVDR Thái Lan

Thực tế cho thấy, NVDR có sự tăng trưởng không ngừng, đây được coi là giải pháp chính yếu thúc đẩy ĐTNN vào TTCK Thái Lan. Hai trong số những tiêu chí quan trọng khi cân nhắc thị trường đầu tư của các tổ chức đầu tư quốc tế là quy mô thị trường và tính thanh khoản. NVDR đã góp phần giúp Thái Lan cải thiện đáng kể hai yếu tố trên, từ đó giúp nâng tầm TTCK Thái Lan trong bản đồ tài chính thế giới và tăng cường tính hiệu quả của TTCK.

Thứ nhất, NVDR giúp nâng cao quy mô vốn hóa NĐT nước ngoài có thể đầu tư. Sau 6 tháng kể từ ngày triển khai NVDR, TTCK Thái Lan có mức giao dịch cải thiện đáng kể, cũng như đạt được tỷ trọng cao hơn trong chỉ số MSCI Emerging Market do tỷ lệ cổ phiếu mà NĐT nước ngoài có thể tự do chuyển nhượng được nâng lên. Hai yếu tố này đã giúp Thái Lan được xếp vào nhóm thị trường mới nổi - emerging market (Việt Nam đang được xếp vào nhóm thị trường sơ khai - frontier market), mở ra cánh cửa lớn cho TTCK trong việc thu hút vốn ĐTNN.

NVDR đã giúp “nới lỏng” room nước ngoài cho cổ phiếu lên một mức đáng kể. Sau đây là một vài số liệu về tỷ lệ sở hữu của NĐT nước ngoài đối với một số cổ phiếu (xem Bảng 1).

BẢNG 1: TỶ LỆ NẮM GIỮ CỦA NĐT NƯỚC NGOÀI (26/2/2013)
STT	Cổ phiếu	Ngành	Cổ phiếu (%)	NVDR (%)	Tổng (%)
1	BBL	Ngân hàng	25,00	31,13	56,13
2	KBANK	Ngân hàng	48,98	29,23	78,21
3	BAY	Ngân hàng	47,20	14,65	61,85
4	TISCO	Ngân hàng	49,00	14,32	63,32
5	BIGC	Thương mại	49,00	7,23	56,23
6	SCC	Vật liệu xây dựng	25,00	12,77	37,77
7	DTAC	ICT	49,00	13,59	62,59
8	LH	Bất động sản	30,00	17,42	47,42
9	THRE	Bảo hiểm	49,00	17,64	66,64
10	LPN	Bất động sản	39,00	22,37	61,37

Thứ hai, NVDR góp phần nâng cao thanh khoản. Số liệu cho thấy, giá trị giao dịch trên TTCK Thái Lan liên tục tăng trưởng trong những năm gần đây, từ mức 16 tỷ THB/ngày (tương đương 487 triệu USD) năm 2008 lên mức kỷ lục 31 tỷ THB/ngày (xấp xỉ 1 tỷ USD) vào thời điểm cuối năm 2012. Trong đó, giá trị giao dịch của NĐT nước ngoài là gần 8 tỷ THB (xấp xỉ 265 triệu USD), tăng 67% so với năm 2008 và tăng trung bình 14%/năm (xem Bảng 2). Xét về tốc độ luân chuyển, theo Liên đoàn Các sở GDCK thế giới (World Federation of Exchange) và Sở GDCK Thái Lan, TTCK Thái Lan đang dẫn đầu ở khu vực ASEAN. Tốc độ luân chuyển được tính theo công thức: [(Giá trị giao dịch trong tháng/Giá trị vốn hóa cuối tháng)x12]).

BẢNG 2: GIÁ TRỊ GIAO DỊCH TRUNG BÌNH NGÀY (ĐƠN VỊ: TỶ THB)
Năm	2009	2010	2011	2012
GTGD của toàn thị trường	18,226	28,669	28,854	31,084
% thay đổi so với năm trước	-	57%	1%	8%
GTGD của NĐT nước ngoài	3,543	5,348	6,714	7,830
% thay đổi so với năm trước	-	51%	26%	17%

Một trong những yếu tố giúp cải thiện thanh khoản là sự tham gia ngày càng tích cực của NĐT nước ngoài. Trong khi tỷ lệ giao dịch từ bộ phận tự doanh của công ty chứng khoán và các tổ chức trong nước không thay đổi nhiều qua các năm, thậm chí tỷ lệ giao dịch của các cá nhân trong nước giảm đáng kể từ 61% năm 2009 xuống còn 55% năm 2012, thì tỷ lệ giao dịch của NĐT nước ngoài lại tăng dần đều qua các năm (xem Bảng 3).

BẢNG 3: TỶ TRỌNG GIÁ TRỊ GIAO DỊCH
Năm	2009	2010	2011	2012
Tự doanh	13%	12%	13%	13%
Tổ chức trong nước	7%	8%	9%	8%
Cá nhân trong nước	61%	62%	55%	55%
NĐT nước ngoài	19%	18%	23%	24%

Trong đó, NVDR đóng một vai trò to lớn trong việc thu hút NĐT nước ngoài. Trong khi tỷ trọng giao dịch cổ phiếu sụt giảm thì tỷ trọng của NVDR trong giá trị giao dịch của NĐT nước ngoài tăng lên qua các năm, hiện đang vượt qua cổ phiếu (xem Bảng 4).

BẢNG 4: CƠ CẤU GIAO DỊCH CỦA NĐT NƯỚC NGOÀI
Năm	2005	2006	2007	2008	2009	7/8/2013
NVDR	29,6%	34,4%	39,0%	37,0%	39,5%	51,9%
Cổ phiếu	70,4%	65,7%	61,1%	63,1%	60,5%	48,1%

NVDR dưới góc nhìn của các thành viên TTCK Thái Lan

Công ty niêm yết: NVDR không gây ảnh hưởng đến quản trị công ty vì cổ đông chiến lược trong nước nắm cổ phần chi phối, mặt khác giúp cho NĐT có thêm cơ hội để đầu tư vào cổ phiếu của công ty. Do vậy, NVDR mang lại lợi ích nhất định cho công ty niêm yết.

Công ty chứng khoán: NVDR giúp thúc đẩy giao dịch và tạo điều kiện dễ dàng hơn cho NĐT nước ngoài tiếp cận TTCK, đồng thời việc tổ chức giao dịch NVDR khá đơn giản từ việc đặt lệnh giao dịch đến thanh toán và khâu chuyển đổi thành cổ phiếu.

Quỹ đầu tư nước ngoài: NVDR giúp tăng sức hấp dẫn của TTCK trong cộng đồng đầu tư quốc tế. NVDR cho phép NĐT nước ngoài thực hiện các chiến lược đầu tư một cách linh động, phù hợp với nhiều NĐT vốn chỉ quan tâm đến quyền lợi tài chính và biến động giá cổ phiếu. Quan trọng hơn, NVDR giúp giảm chênh lệch giá khi phải giao dịch cổ phiếu qua những kênh không chính thức.