Nhìn lại năm 2017

Năm 2017, TTCK Việt Nam đã có một năm phát triển mạnh và bền vững với mức tăng trưởng cao nhất tại khu vực châu Á. Trong năm qua, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của TTCK, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã rất nỗ lực, tích cực trong công tác chỉ đạo, điều hành TTCK, đặc biệt là công tác thanh kiểm tra, xử lý vi phạm trên toàn thị trường để đảm bảo hoạt động an toàn, lành mạnh của thị trường. Công tác thanh tra của UBCKNN được chú trọng cả về xây dựng văn bản quy định cũng như tổ chức triển khai các hoạt động cụ thể như sau:

Về xây dựng văn bản, UBCKNN tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy định về xử lý hành chính, hình sự cũng như hoạt động phối hợp trong quản lý giám sát phát hiện vi phạm. Về quy định xử lý hành chính, để hướng dẫn thi hành những điều khoản mới tại Nghị định số 145/2016/NĐ-CP, UBCKNN đã xây dựng và trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 36/2017/TT-BTC ngày 27/4/2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 217/2013/TT-BTC hướng dẫn thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK; xây dựng 02 văn bản hợp nhất Nghị định xử phạt và Thông tư hướng dẫn.

Về quy định xử lý hình sự, UBCKNN đã phối hợp với Vụ Pháp chế, Bộ Tài chính rà soát, góp ý với Ủy ban Tư pháp của Quốc hội về hoàn thiện quy định đối với 04 tội danh trong lĩnh vực chứng khoán tại Luật số 12/2017/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015.

Thực hiện Chiến lược quốc gia phòng chống tội phạm giai đoạn 2016 - 2025 và định hướng đến năm 2030, UBCKNN đã tham gia xây dựng nội dung liên quan đến lĩnh vực chứng khoán tại Đề án của Bộ Tài chính về “Phòng, chống vi phạm pháp luật và phối hợp phòng chống tội phạm trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán, xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa; hành vi chuyển giá, trốn thuế của các doanh nghiệp”. Ngoài ra, nhằm đáp ứng nhu cầu phối hợp công tác trong quản lý giám sát, thực thi pháp luật trên TTCK, đặc biệt là để phối hợp giám sát tình hình hoạt động của công ty đại chúng (CTĐC) và doanh nghiệp liên quan có dấu hiệu bất thường trong hoạt động, UBCKNN đã báo cáo Lãnh đạo Bộ Tài chính và triển khai xây dựng và ký Quy chế phối hợp trao đổi thông tin giữa UBCKNN và Tổng cục Thuế vào tháng 8/2017.

Về triển khai thanh kiểm tra, Trong năm 2017,UBCKNN đã triển khai tổng cộng 83 đoàn thanh tra, kiểm tra các đối tượng tham gia thị trường gồm 15 đoàn thanh tra và 38 đoàn kiểm tra định kỳ, 30 đoàn kiểm tra đột xuất, trong đó tiến hành kiểm tra giao dịch hàng chục mã cổ phiếu niêm yết.

Trong quá trình triển khai thanh tra, kiểm tra định kỳ các tổ chức tham gia thị trường, ngoài việc yêu cầu đối tượng thanh kiểm tra chấm dứt hành vi vi phạm, đoàn thanh tra/kiểm tra của UBCKNN cũng đưa ra khuyến nghị về những bất cập trong quản trị công ty, quy trình đảm bảo kiểm soát, tuân thủ nghĩa vụ của CTĐC, công ty chứng khoán (CTCK), công ty quản lý quỹ (CTQLQ). Bên cạnh hoạt động thanh kiểm tra theo kế hoạch, UBCKNN cũng tiến hành giám sát, thu thập thông tin đánh giá những vụ việc nổi cộm trên thị trường có tin đồn, phản ánh trên phương tiện thông tin đại chúng những tổ chức, cá nhân có dấu hiệu vi phạm pháp luật, dấu hiệu bất thường về hoạt động hoặc giao dịch chứng khoán để tiến hành kiểm tra đột xuất làm rõ vi phạm, xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật.

Đối với những vi phạm phát hiện qua công tác giám sát, thanh kiểm tra, giải quyết tố cáo, UBCKNN đều xử phạt nghiêm, yêu cầu đối tượng vi phạm chấn chỉnh, khắc phục các vi phạm, thiếu sót, có biện pháp phòng ngừa tái phạm.

Năm 2017, UBCKNN đã ban hành tổng cộng 349 quyết định xử phạt vi phạm hành chính (gấp 2,6 lần so với năm 2016), với tổng số tiền phạt là 30,4 tỷ đồng (gấp 2,4 lần so với năm 2016), đình chỉ hoạt động kinh doanh, dịch vụ chứng khoán trong thời hạn 03 tháng đối với 01 CTCK; áp dụng biện pháp thu hồi chứng khoán chào bán/hoàn trả tiền cho nhà đầu tư đối với 02 CTĐC chào bán ra công chúng không đăng ký với UBCKNN buộc cải chính thông tin đối với 06 trường hợp vi phạm báo cáo có nội dung không chính xác, công bố thông tin sai lệch.

Trong quá trình thanh kiểm tra, xử lý vi phạm, UBCKNN gặp khó khăn nhất định do hạn chế về thẩm quyền trong kiểm tra, xác minh, xử lý đối tượng có dấu hiệu thao túng, giao dịch nội bộ (yêu cầu các cơ quan, đối tượng, cá nhân cung cấp thông tin về dòng tiền, thông tin liên quan đến đối tượng nghi vấn, triệu tập đối tượng liên quan đến làm việc...); khó khăn trong xác minh kiểm tra dấu hiệu vi phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực khác hoặc đối tượng không thuộc phạm vi quản lý của UBCKNN.

Mặc dù vậy, UBCKNN đã tích cực tìm giải pháp, biện pháp khắc phục thông qua việc tăng cường phối hợp với cơ quan chức năng, tích cực phối hợp với các cơ quan công an để điều tra, xác minh làm rõ vi phạm. Nhờ kịp thời có giải pháp, biện pháp phù hợp, UBCKNN đã kiên quyết xử lý được nhiều vụ trọng tâm, trọng điểm, điểm “nóng” trên thị trường; các vụ việc được phản hồi qua báo chí, tin đồn, kiểm tra, xử phạt hành chính được 06 trường hợp thao túng giá chứng khoán; 01 trường hợp giao dịch nội gián.

Đặc biệt, UBCKNN đã phối hợp với cơ quan công an trong điều tra, khởi tố vụ án, khởi tố bị can vụ việc thao túng giá cổ phiếu CDO của CTCP Tư vấn Thiết kế và Phát triển đô thị; xử phạt hành chính bà Đỗ Thị Cẩm Thúy (nguyên Chủ tịch HĐQT của CTCP Khoáng sản Đá Spilit - SPI) vì hành vi tạo cung cầu giả tạo, thao túng cổ phiếu SPI với số tiền phạt 600 triệu đồng và buộc nộp lại khoản lợi bất hợp pháp gần 9,3 tỷ đồng, tổng số tiền phạt lên tới gần 10 tỷ đồng.

Đây là vụ xử phạt hành chính lớn nhất từ trước đến nay, được thực hiện ngay sau khi bà Nguyễn Vân Giang (nguyên Giám đốc CTCK Ngân hàng Đông Á - Chi nhánh Hà Nội) bị khởi tố hình sự do thao túng cổ phiếu CDO. Việc xử lý mạnh tay của cơ quan quản lý được thị trường đánh giá cao, góp phần thúc đẩy TTCK Việt Nam phát triển ngày càng minh bạch, lành mạnh hơn.

Định hướng năm 2018

Về xây dựng văn bản, trong năm 2018, UBCKNN sẽ tập trung vào xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) theo hướng tạo nên hệ thống quy định hoàn thiện về quản lý giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm nhằm đáp ứng các yêu cầu phát triển, yêu cầu quản lý đối với TTCK; giảm bớt rủi ro với thị trường và hạn chế vi phạm pháp luật.

Đối với nội dung về thanh tra, xử lý vi phạm trên TTCK, UBCKNN sẽ đề xuất bổ sung thẩm quyền thu thập thông tin cho cơ quan quản lý trong đấu tranh, phòng ngừa vi phạm, tội phạm; bổ sung quy định tạo thuận lợi cho hoạt động phối hợp giữa UBCKNN với các cơ quan quản lý các ngành, lĩnh vực liên quan, với cơ quan quản lý TTCK nước ngoài. Bên cạnh đó, UBCKNN dự kiến đề xuất sửa đổi quy định về hành vi bị cấm, chế tài xử lý vi phạm để phù hợp quy định tại Bộ luật Hình sự 2015, pháp luật xử lý vi phạm hành chính.

Về công tác thanh tra, kiểm tra, UBCKNN sẽ triển khai các đoàn thanh tra, kiểm tra định kỳ các CTĐC, CTCK, CTQLQ, công ty kiểm toán. Các đối tượng được lựa chọn kiểm tra định kỳ cũng đảm bảo phù hợp với định hướng thanh tra, tránh chồng chéo và đảm bảo phù hợp với yêu cầu quản lý giám sát đối với TTCK.

Bên cạnh đó, UBCKNN sẽ tiếp tục theo dõi, giám sát những vấn đề nổi cộm trên thị trường, dấu hiệu bất thường trong hoạt động để tổ chức thanh kiểm tra theo trọng tâm, chuyên đề, kịp thời phát hiện, xử lý và phối hợp với cơ quan chức năng xử lý vi phạm pháp luật.

Về công tác xử lý vi phạm, UBCKNN sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp đồng bộ về tuyên truyền nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, xử lý kịp thời và nghiêm minh, yêu cầu đối tượng vi phạm chấn chỉnh khắc phục để phòng ngừa tái phạm. Tập trung xử lý các vụ việc nổi cộm, vụ việc có dấu hiệu thao túng, giao dịch nội bộ, dấu hiệu vi phạm hình sự để tạo tính răn đe, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân có liên quan.