Thực tế công tác đầu tư công trong thời gian vừa qua cho thấy còn rất nhiều hạn chế. Đầu tư phân tán, dàn trải, đầu tư thiếu đồng bộ. Quản lý và giám sát đầu tư công còn yếu kém, làm thất thoát vốn đầu tư, chưa đảm bảo được chất lượng và hiệu quả, phân cấp và sử dụng vốn chưa đi kèm với giám sát và kiểm soát. Công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán chưa thường xuyên, liên tục, công tác giám sát, đánh giá đầu tư chưa được coi trọng. Công tác giám sát nội bộ hiệu quả thấp.

Bên cạnh đó, việc hoạch định chính sách và ban hành các văn bản pháp luật chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Tính đến thời điểm hiện nay, chưa có văn bản pháp luật cũng như chế định nào quy định đầy đủ toàn bộ quá trình đầu tư công từ nguồn vốn, chủ trương đầu tư, thẩm định nguồn vốn đối với các chương trình, dự án sử dụng vốn đầu tư công, lập, thẩm định, phê duyệt kế hoạch đầu tư, triển khai thực hiện kế hoạch, theo dõi, đánh giá cho đến công tác kiểm tra, thanh tra kế hoạch đầu tư công.

Bản dự thảo LĐTC đã thể chế hóa được quy trình quyết định chủ trương đầu tư, khắc phục được tình trạng đầu tư dàn trải, phân tán, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công theo đúng định hướng, mục tiêu, chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đất nước, chống thất thoát, lãng phí, bảo đảm tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong hoạt động đầu tư công.

Ngay trong phần phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng đã bao quát được toàn bộ hoạt động và sử dụng nguồn vốn đầu tư công. Dự thảo đã bao quát các nguồn vốn đầu đầu tư công từ ngân sách Nhà nước, công trái quốc gia, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ, tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước và các khoản vốn đầu tư khác có tính chất ngân sách Nhà nước, các khoản vốn vay của ngân sách địa phương để đầu tư, vốn đầu tư từ nguồn thu để lại đầu tư nhưng không đưa vào cân đối ngân sách Nhà nước, các khoản vốn vay của ngân sách địa phương để đầu tư trên lãnh thổ Việt Nam và tại nước ngoài.

Trong bản Dự thảo có đặt ra vấn đề yêu cầu thẩm định nguồn vốn, đây sẽ là giải pháp quan trọng nhằm hạn chế và đi tới chấm dứt việc quyết định chương trình, dự án vượt quá khả năng bố trí vốn, khắc phục tình trạng bố trí dàn trải, kéo dài và gây nợ đọng xây dựng cơ bản lớn như hiện nay.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng dành riêng một chương quy định việc lập, thẩm  định, phê duyệt và giao kế hoạch đầu tư công bao quát toàn bộ quy trình từ lập kế hoạch đến thẩm định, phê duyệt và giao kế hoạch đầu tư trung hạn và hằng năm theo các nguyên tắc, điều kiện lựa chọn danh mục chương trình, dự án đầu tư theo từng nguồn vốn cụ thể.

Việc lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch trước mắt vẫn thực hiện theo phân cấp hiện hành; nguồn vốn do cấp nào quản lý, cấp đó sẽ chịu trách nhiệm lập và phê duyệt kế hoạch theo các nguyên tắc quy định trong Luật ĐTC…

Trên cơ sở giữ các nguyên tắc về phân cấp quản lý đầu tư công, quyền hạn của các cấp, các ngành như hiện nay, dự thảo Luật quy định rõ giữa trách nhiệm thẩm định nguồn vốn và quyền quyết định đầu tư. Cơ quan có thẩm quyền chỉ quyết định đầu tư sau khi có thẩm định về nguồn vốn và cân đối vốn.

Một trong những điểm nổi bật của Bản dự thảo LĐTC là quy định rõ quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tất cả các khâu liên quan đến quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. Trong đó quy định rõ quyền hạn và trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức, cơ quan đơn vị liên quan đến việc quản lý và sử dụng vốn đầu tư công.

Đây cũng chính là một trong những biện pháp nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch trong quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. Chuyển từ việc lập kế hoạch ngắn hạn hằng năm sang kế hoạch trung hạn 5 năm, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm.

Đây là điểm đổi mới rất quan trọng trong quản lý đầu tư công và phù hợp thông lệ quốc tế. Với việc xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư trung hạn sẽ vừa bảo đảm các cân đối kinh tế lớn trong phạm vi cả nước, vừa tạo sự chủ động cho các bộ, ngành, địa phương biết được cấp mình, cơ quan mình có bao nhiêu vốn trong kế hoạch 5 năm tới, để có quyết định chủ trương đầu tư đúng đắn, hiệu quả và đồng bộ hơn, đặc biệt là tạo ra sự công khai, minh bạch, hạn chế tiêu cực, tham nhũng trong phân bổ nguồn lực, nguồn vốn của Nhà nước.

Như vậy, có thể thấy rằng việc ban hành LĐTC là điều rất cần thiết, nhất là ở thời điểm hiện nay, nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ và hoàn chỉnh để nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong công tác quản lý hoạt động và sử dụng vốn đầu tư công, bên cạnh đó còn tăng cường quản lý sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của Nhà nước để hướng tới thực hiện mục tiêu đột phá xây dựng hạ tầng đồng bộ trong thời gian tới.