Tín hiệu phát triển công nghiệp hỗ trợ

Ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết: Trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò rất quan trọng, tạo cơ sở để phát triển một nền công nghiệp có sức cạnh tranh cao và bền vững. Nhận thức rõ tầm quan trọng của ngành công nghiệp hỗ trợ, Chính phủ Việt Nam giao Bộ Công Thương tích cực triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2016-2025. Qua đó, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam được tạo điều kiện áp dụng các tiêu chuẩn, hệ thống quản lý chất lượng hiện đại; nâng cao chất lượng sản phẩm, độ tin cậy và từng bước tham gia vào chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành sản xuất quan trọng như ô tô, dệt may, da giày, điện tử…

“Diễn đàn công nghiệp hỗ trợ Việt Nam 2019 được tổ chức kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội cho phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ 4.0”,  nhấn mạnh điều này, ông Lê Hoàng Tài cho hay: Việt Nam đã và đang thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 170 quốc gia, mở rộng xuất khẩu hàng hóa tới trên 230 thị trường, ký kết trên 90 Hiệp định thương mại song phương, gần 60 Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước vươn ra thế giới.

Thực tế, với những bước tiến trong cải thiện môi trường kinh doanh, Việt Nam đang là điểm đến của các doanh nghiệp lĩnh vực công nghiệp, sản xuất. Ước tính có hơn 10.000 công ty nước ngoài, bao gồm cả các “ông lớn” như: Samsung, Intel và LG đang hoạt động tại Việt Nam với xu hướng ngày càng phát triển và tăng cường sản lượng, mở rộng hoạt động.

Điển hình như gần đây, LG đã chính thức tuyên bố chuyển nhà máy điện thoại từ Hàn Quốc sang Việt Nam, dự kiến thay đổi này sẽ giúp tăng công suất hàng năm của nhà máy điện thoại thông minh tại Việt Nam lên 83%, tương ứng với 11 triệu thiết bị từ nửa cuối năm 2019.

Tín hiệu đáng mừng này cho thấy, tiềm năng của thị trường Việt Nam đang dần được công nhận, theo đó vị thế đất nước trong lĩnh vực sản xuất cũng được nâng lên trong tương lai gần. Hiện nay, theo thống kê của Bộ Công Thương, số doanh nghiệp đang hoạt động trong công nghiệp hỗ trợ chiếm gần 4,5% tổng số doanh nghiệp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; tạo việc làm cho hơn 550.000 lao động.

Doanh nghiệp sản xuất linh kiện Việt Nam có năng lực khá tốt tại một số lĩnh vực như sản xuất khuôn mẫu các loại; linh kiện xe đạp, xe máy; linh kiện cơ khí tiêu chuẩn; dây cáp điện; linh kiện nhựa-cao su kỹ thuật; săm lốp các loại. Các sản phẩm này đã đáp ứng khá tốt nhu cầu trong nước và được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước cũng ngày càng tích cực áp dụng các tiêu chuẩn, công cụ quản lý hiện đại vào sản xuất, chế tạo.

Nhờ khả năng cung cấp một số linh kiện, phụ tùng cho các ngành công nghiệp trong nước, tỷ lệ nội địa hóa của một số ngành công nghiệp tại Việt Nam đã được cải thiện. Ngành điện tử gia dụng đạt 30-35% nhu cầu linh kiện; điện tử phục vụ các ngành ô tô - xe máy đạt khoảng 40% - chủ yếu cho sản xuất xe máy.

Đối với ngành sản xuất, lắp ráp ô tô, một số dòng xe đã đạt tỉ lệ nội địa hóa cao và vượt mục tiêu Chiến lược và Quy hoạch Công nghiệp ô tô Việt Nam đề ra, đáp ứng về cơ bản thị trường nội địa. Xe tải đến 7 tấn đáp ứng khoảng 70% nhu cầu, với tỉ lệ nội địa hóa trung bình 55%; xe khách từ 10 chỗ ngồi trở lên, xe chuyên dụng đáp ứng khoảng 90% nhu cầu, với tỉ lệ nội địa hóa đạt từ 20% đến 50%.

“Tỷ lệ nội địa” – một trong những hạn chế lớn nhất

Mặc dù có nhiều lợi thế nhưng phát triển công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Trong khi đó, ngành sản xuất nguyên liệu, linh kiện, vật tư phần lớn do doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đảm nhận, tuy nhiên, nhóm doanh nghiệp này vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức do chưa đủ khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu cũng như thiếu tiềm lực cạnh tranh với các công ty nước ngoài…

Kết quả khảo sát năm 2018 của Văn phòng Tổ chức Thúc đẩy Ngoại thương Nhật Bản (Jetro) cho thấy, khi được hỏi về kế hoạch triển khai hoạt động trong thơi fgian từ 1-2 năm tới, có gần 70% doanh nghiệp Nhật Bản đã, đang đầu tư vào Việt Nam trả lời rằng “muốn mở rộng hoạt động kinh doanh”. Con số này tính trong phạm vi các nước ASEAN cũng thuộc Top đầu. Tuy nhiên, một trong số những khó khăn là “tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu, vật tư, linh kiện còn thấp”.

“Những hạn chế về cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa chính là một trong những vấn đề còn tồn đọng tại Việt Nam”, nêu quan điểm, ông Hironobu Kitagawa, Trưởng đại diện Jetro tại Hà Nội khẳng định, nếu Việt Nam sớm giải quyết được vấn đề trên thì chắc chắn doanh nghiệp các nước nói chung, doanh nghiệp Nhật Bản sẽ chú ý, quan tâm đầu tư vào ngành sản xuất, chế tạo của Việt Nam nhiều hơn. Và như vậy, Việt Nam sẽ được thế giới công nhận là có kỹ thuật sản xuất, chế tạo cao.

Để Việt Nam có thể trở thành trung tâm sản xuất nguyên liệu, linh kiện, vật tư trong khu vực Đông Nam Á, theo ông Phan Ngân, Giám đốc đự án của Công ty Reed Tradex Việt Nam, trong thời gian tới, các công ty trong ngành công nghiệp hỗ trợ cần cùng nhau nỗ lực phát triển mạng lưới đối tác, phân phối kinh doanh; đồng thời, thúc đẩy đưa các ngành công nghiệp hỗ trợ tăng trưởng, tạo nên sự bao phủ và tham gia mạnh mẽ vào chỗi cung ứng toàn cầu.

“Một trong các hoạt động xúc tiến thương mại tối ưu nhất chính là tham gia các triển lãm quốc tế, cầu nối giao thương quan trọng để các nhà sản xuất khám phá và cập nhật những giải pháp và công nghệ mới, cần thiết để đáp ứng nhu cầu sản xuất trong thời điểm hiện tại, đồng thời tìm kiếm những cơ hội kinh doanh tiềm năng trong tương lai”, ông Ngân nhấn mạnh.