Theo các nhà khoa học, hàm lượng chất cordycepin - loại dược chất quý nhất trong đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis của Tây Tạng chỉ tương đương hoặc thậm chí còn ít hơn trong đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris có thể nuôi trồng nhân tạo. Hiện nay, Việt Nam đã nuôi cấy thành công loại đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris với giá khoảng 10 triệu đồng/kg.

Lợi ích của đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo là các loài nấm ký sinh trên sâu non, nhộng hoặc sâu trưởng thành của một số loài côn trùng. Theo Giáo sư, Viện sĩ, Tiến sĩ khoa học Đái Duy Ban, Nguyên giám đốc Trung tâm nghiên cứu Hóa Sinh ứng dụng Viện Khoa học Việt Nam, Chủ tịch Hội Hóa Sinh Y học Việt Nam: Các phân tích hóa học cũng cho thấy, trong sinh khối của đông trùng hạ thảo có 17 acid amin khác nhau, nhiều nguyên tố vi lượng (Si, K, Na…), 28 acids béo bão hòa và không bão hòa, các loại vitamin như B1, B2, B12, E, K… và các chất vô cơ và hữu cơ như K, Na, Ca, Mg, Fe, Cu, Mn, Selen (Se)… adenosine, selen, D-manitol… có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể, chống viêm nhiễm, bảo vệ thận, tim mạch, hỗ trợ kiểm soát đường huyết, tăng cường sinh lý, phục hồi sức khỏe, kích thích tinh thần hưng phấn, sung mãn... thậm chí có thể hạn chế tác hại của tia tử ngoại, chất phóng xạ….

Đặc biệt, hoạt chất cordycepin trong đông trùng hạ thảo có khả năng hỗ trợ ức chế sự phân hạch các tế bào ung thư, hỗ trợ ngăn cản sự hình thành và lây lan của các tế bào ung thư, phục hồi tuyến tụy. Đây là dược chất có giá trị rất cao trong y học, là chỉ tiêu quan trọng nhất đánh giá sự quý hiếm của Đông trùng hạ thảo”.

Sính ngoại chưa chắc đã tốt

Đến nay, đã phát hiện được hơn 400 loài nấm đông trùng hạ thảo thuộc Chi cordyceps nhưng chỉ có 2 loài được chú trọng nghiên cứu nhiều nhất là Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris do có giá trị dược liệu cao.

Điều cần lưu tâm ở đây là tâm lý “sính ngoại”, người tiêu dùng chú ý tới đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis tự nhiên vì giá cao và xem nó như đông trùng hạ thảo của Tây Tạng. Điều này là hết sức sai lầm, bởi theo GS., Ban: “Trên thực tế, cả hai loại đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis và Condyceps militaris đều chứa hoạt chất chống ung thư cordycepin”.

Nghiên cứu về nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo trên giá thể tổng hợp và nhộng tằm mới công bố trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ lâm nghiệp số 4/2017 cũng đã khẳng định: Loài Cordyceps militaris có hàm lượng hoạt chất có hoạt tính sinh như cordycepin tương đương, thậm chí còn cao hơn loài Sinensis. Như vậy, đông trùng hạ thảo của Việt Nam tự nuôi trồng có thể còn tốt hơn cả loại đông trùng hạ thảo tự nhiên của Tây Tạng.

Tại sao đông trùng hạ thảo đắt?

Giá của đông trùng hạ thảo Cordycep sinensis cao “cắt cổ” có thể là do thổi phồng “đông trùng hạ thảo tự nhiên vô cùng hiếm” hoặc vì tâm lý “sính ngoại”, chứ thực tế, cho đến nay chưa có tổ chức nào đứng ra khảo sát và thẩm định về giá cả của loại dược thảo này.

Điều này cũng tương tự với trường hợp rau chùm ngây ở Việt Nam. Trước đây, loại rau này bán với giá rất rẻ, thậm chí người dân thường cho không nhau. Tuy nhiên, sau khi dân tình truyền tai nhau rằng loại rau này có hoạt chất phòng ngừa ung thư, rau chùm ngây đã bị khai thác ồ ạt, khiến cho hiện tại, loại rau này cũng trở lên khan hiếm hơn trước. Nhiều người vẫn chấp nhận mua với giá đắt gấp 40 lần giá thành rau muống, thậm chí phải đặt trước cả tháng.

Ở một khía cạnh khác, GS.,TS. Đái Duy Ban cũng phân tích: Đông trùng hạ thảo tự nhiên Cordycep sinensis phần lớn chỉ được dùng để ăn trực tiếp. Hầu như không có cơ sở nào trên thế giới sử dụng nó để chiết xuất. Vì loài đông trùng hạ thảo này ở dạng khô, lại rất hiếm, và giá được thổi lên quá cao nên chiết xuất sẽ rất hao phí, đắt đỏ, chưa kể sẽ không đảm bảo thu được phần lớn các vi chất chứa đựng trong xác chủ thể và thân nấm.

Đây cũng là nhược điểm khiến cho loài đông trùng hạ thảo này không được sử dụng để bào chế, chiết xuất trong các sản phẩm dược phẩm có tính ứng dụng cao. Rất nhiều các sản phẩm đông trùng hạ thảo uy tín trên thế giới của Hàn Quốc, Mỹ và các nước khác đều chiết xuất cordycep tinh chất từ Cordycep militaris.

Cơ hội được sử dụng đông trùng hạ thảo tốt, giá thành phù hợp

Với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, kể từ  năm 1995, nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Malaysia… đã sản xuất được đông trùng hạ thảo trên quy mô công nghiệp.

Việc sản xuất đông trùng hạ thảo trên quy mô công nghiệp sẽ cho phép tạo ra sản phẩm chất lượng tốt, giá thành phù hợp với người dân Việt Nam từ nguồn nguyên liệu sạch bởi doanh nghiệp, đã chủ động được nguồn nguyên liệu cho sản xuất, tạo ra được khối lượng dược liệu lớn và chất lượng sản phẩm ổn định.

Ở Việt Nam, mặc dù công nghệ nuôi trồng đông trùng hạ thảo còn khá mới mẻ nhưng vài năm trở lại đây, một số nhà khoa học, các viện nghiên cứu, các doanh nghiệp đã liên tiếp nhập cuộc trong xây dựng công nghệ sản xuất đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris. Hoạt động này cần được khuyến khích và hoan nghênh.

Bởi vì đây không chỉ là bước ngoặt lớn, mở ra ngành kinh tế mới - sản xuất đông trùng hạ thảo ở Việt Nam, mà còn là bước đệm để phát triển, phát huy ưu điểm của dược liệu nước nhà. Như vậy, có nghĩa là nhiều người dân Việt Nam sẽ có cơ hội được sử dụng những sản phẩm chất lượng tốt, giá thành phù hợp từ loại dược liệu quý này, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, phát triển kinh tế đất nước.