Hướng tới công khai, minh bạch kinh phí khoa học và công nghệ

Minh Hà

(Tài chính) Đó là ý kiến của ông Nguyễn Lương Thuyết - Trưởng phòng, Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành III tại Hội nghị tập huấn “Những vấn đề cần biết liên quan đến việc sử dụng kinh phí khoa học và công nghệ”, do Tạp chí Tài chính (Bộ Tài chính) tổ chức từ ngày 14 -15/11/2013 tại Hà Nội.

Tham dự Hội nghị, về phía Tạp chí Tài chính có ông Phạm Thu Phong, Tổng biên tập, ông Phan Ngọc Chính – Phó tổng biên tập. Về phía diễn giả có ông Nguyễn Lương Thuyết - Trưởng phòng, Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành III, ông Nguyễn Ngọc Song - Vụ trưởng Vụ Tài chính (Bộ Khoa học và Công nghệ), ông Nguyễn Việt Hồng - Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính) cùng với hàng trăm đại biểu đến từ các cơ quan quản lý nhà nước tại các địa phương.

Hướng tới công khai, minh bạch kinh phí khoa học và công nghệ - Ảnh 1

Ông Phạm Thu Phong - Tổng biên tập Tạp chí Tài chính phát biểu tại hội nghị tập huấn. Nguồn: FinancePlus.vn

Tháo gỡ nhiều vướng mắc
Mục đích của hội nghị này là nhằm phổ biến những quy định mới liên quan đến việc sử dụng kinh phí khoa học và công nghệ (KH&CN) và hướng dẫn công tác quản lý khoa học của các đơn vị, tổ chức và cá nhân liên quan.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Lương Thuyết, Trưởng phòng Kiểm toán Nhà nước, Chuyên ngành III đã trình bày báo cáo chuyên đề về những sai sót thường phát hiện trong quá trình kiểm toán kinh phí sự nghiệp khoa học và việc quyết toán kinh phí đề tài nghiên cứu khoa học; Những giải pháp tháo gỡ cho các đơn vị, cá nhân sử dụng kinh phí sự nghiệp khoa học.

Nêu ra những bất cập về việc sử dụng kinh phí KH&CN của các địa phương, ông Nguyễn Lương Thuyết cho rằng, một phần cơ chế quản lý hoạt động KH&CN còn bất cập chưa theo kịp với thực tiễn của địa phương. Cụ thể, tỷ trọng kinh phí đầu tư phát triển cao, tốc độ tăng trưởng cho đầu tư phát triển cao hơn tốc độ tăng trưởng đầu tư cho KH&CN nói chung.

Hướng tới công khai, minh bạch kinh phí khoa học và công nghệ - Ảnh 2

Ông Nguyễn Lương Thuyết - Trưởng phòng Kiểm toán Nhà nước, Chuyên ngành III : Tiến tới công khai sử dụng kinh phí KH&CN. Nguồn: FinacePlus.vn

Trong khi đó, tổng kinh phí đầu tư cho KH&CN cao thường xuyên đạt 40 - 43%/năm tổng kinh phí đầu tư cho lĩnh vực này, mặc dù năng lực chuẩn bị dự án, thẩm định, phê duyệt, bố trí kế hoạch và giải ngân còn hạn chế.

Ngoài ra, hoạt động quản lý phân cấp ngân sách chi cho hoạt động KH&CN của nhiều ngành và địa phương chưa hợp lý. Đó là mức phân bổ chi sự nghiệp KH&CN cho các tỉnh, thành phố còn thấp; chưa gắn năng lực phát triển KH&CN và đặc thù của địa phương; Một số tỉnh thành phố chưa thực sự quan tâm nên phân bổ dự toán sự nghiệp KH&CN thấp hơn mức được Nhà nước giao…

Theo Bộ KH&CN, qua kiểm toán, nhiều địa phương sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học không đúng mục tiêu, mục đích như chi cho hoạt động bộ máy đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Thông tin và Truyền thông; Chi đối ứng dự án; Chi cho hoạt động lĩnh vực công nghệ thông tin cho UBND tỉnh; Tỉnh ủy.

Điều đáng nói, nhiều địa phương sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học để chi sai mục đích (như: Xử lý nước thải; mua sắm trang thiết bị cho bệnh viện; đầu tư xây dựng dây chuyền kiểm định xe cơ giới, xây dựng đường dây trung thế ngầm…)

Hướng tới công khai, minh bạch kinh phí khoa học và công nghệ - Ảnh 3

Các đại biểu tham dự Hội nghị tập huấn chiều 14/11/2013. Nguồn: FinancePlus.vn


Đối với kinh phí được giao cho các bộ, ngành, theo đánh giá của Bộ KH&CN, thời gian xét chọn chậm; xét chọn đề tài, dự án chưa sát với năng lực nghiên cứu của chủ nhiệm hoặc xét chọn một số đề tài, dự án chưa đúng với nội dung và mục tiêu của chương trình; Tiến độ nghiên cứu và nghiệm thu chậm hoặc hồ sơ (biên bản của Hội đồng nghiệm thu còn sơ sài; phiếu nhận xét phản biện còn chưa lưu trữ đầy đủ…

Theo ông Thuyết, tới đây, quản lý kinh phí khoa học thông qua kênh của Quỹ Phát triển khoa học công nghệ quốc gia.

Công khai quản lý kinh phí KH&CN

Ông Nguyễn Lương Thuyết, Trưởng phòng Kiểm toán Nhà nước, Chuyên ngành III cho rằng, để giải quyết những tồn tại và hạn chế nói trên, thời gian tới, cơ quan quản lý Nhà nước cần công khai, minh bạch việc sử dụng kinh phí KH&CN trên các kênh truyền thông, báo chí.

Bên cạnh đó, ông Thuyết cũng đưa ra các giải pháp và kiến nghị cụ thể để sử dụng nguồn kinh phí KH&CN hợp lý, hiệu quả.

Thứ nhất, nghiên cứu, sắp xếp quản lý các nhiệm vụ KH&CN theo hướng nên tập trung vào một đầu mối với chức năng, nhiệm vụ quản lý đầy đủ các nhiệm vụ KHCN, từ việc đề xuất, định hướng đến tuyển chọn, xét duyệt ...

Hướng tới công khai, minh bạch kinh phí khoa học và công nghệ - Ảnh 4

Quang cảnh hội nghị. Nguồn: FinancePlus.vn

Thứ hai, tiếp tục nghiên cứu sớm hình thành cơ sở dữ liệu về các nhà khoa học trong các lĩnh vực để từ đó lựa chọn những nhà khoa học phù hợp cho việc tuyển chọn, xét duyệt các nhiệm vụ khoa học, nhằm nâng cao hơn nữa trách nhiệm của các nhà khoa học đối với sự nghiệp phát triển KH&CN.

Thứ ba, sớm phê duyệt các Đề án về giao quyền tự chủ theo quy định Nghị định số 96/2010/NĐ-CP ngày 29/10/2010.

Thứ tư, rà soát, đánh giá và tổng kết mức kinh phí hỗ trợ sau 05 năm hoạt động.

Thứ năm, thực hiện công khai, minh bạch đầy đủ các thông tin (gồm cả kinh phí tài trợ và kết quả xét chọn) của các hoạt động tài trợ trên phương tiện thông tin đại chúng để tăng cường tính giám sát của cộng đồng, tính dân chủ và bình đẳng trong việc xét chọn và phê duyệt kinh phí tài trợ giữa các chủ nhiệm đề tài.

Thứ sáu, ban hành cơ chế tài chính để xử lý đối với các đề tài kết quả nghiên cứu không đạt và tài sản hình thành từ kinh phí tài trợ tại các doanh nghiệp, tổ chức không thuộc sở hữu nhà nước.

Thứ bảy, tổng kết và rà soát bất cập trong việc đấu thầu hóa chất, nguyên vật liệu sử dụng cho các đề tài nghiên cứu để phù hợp với tiến độ, kết quả nghiên cứu trong quá trình nghiên cứu, tránh tình trạng hình thức kéo dài thời gian thực hiện ảnh hưởng đến tiến độ nghiên cứu…/.

Từ ngày 14 - 15/11/2013, tại Hà Nội, Tạp chí Tài chính (Bộ Tài chính) tổ chức Hội nghị tập huấn “Những vấn đề cần biết liên quan đến việc sử dụng kinh phí khoa học và công nghệ”. Theo đó, chiều 14/11, ông Nguyễn Lương Thuyết, Trưởng phòng, Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành III trình bày Báo cáo Những sai sót thường phát hiện trong quá trình kiểm toán kinh phí sự nghiệp khoa học và việc quyết toán kinh phí đề tài nghiên cứu khoa học; Những giải pháp tháo gỡ cho các đơn vị, cá nhân sử dụng kinh phí sự nghiệp khoa học.

Sáng 15/11/2013, ông Nguyễn Ngọc Song, Vụ trưởng Vụ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ trình bày báo cáo Chuyên đề Hướng dẫn, phổ biến những quy định mới liên quan đến việc sử dụng kinh phí khoa học và công nghệ; Hướng dẫn thực hiện công tác quản lý khoa học hiệu quả. Chiều 15/11/2013, ông Nguyễn Việt Hồng - Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính) trình bày báo cáo Hướng dẫn các quy định mới đối với việc quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp khoa học; Những lưu ý đối với việc sử dụng kinh phí sự nghiệp khoa học của các đơn vị, tổ chức và cá nhân liên quan.