Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước

Việt Hoàng

Ngày 24/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp nhà nước (DNNN) với chủ đề “Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động, huy động nguồn lực của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội”.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp nhà nước.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp nhà nước.

Tham dự Hội nghị có các Phó Thủ tướng Chính phủ: Lê Minh Khái, Lê Văn Thành, lãnh đạo các bộ ngành, đại diện các cơ quan và địa phương, Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cùng lãnh đạo các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, DNNN.

Hội nghị nghe báo cáo về vị trí, vai trò của DNNN; tình hình tái cơ cấu DNNN và giải pháp huy động tối đa nguồn lực của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội cùng các tham luận của các bộ ngành, địa phương và hiến kế đóng góp ý kiến của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước nhằm kịp thời tháo gỡ các khó khăn, rào cản để tiếp tục đổi mới, tăng cường hiệu quả hoạt động của khu vực kinh tế nòng cốt này.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận, bày tỏ cảm ơn cộng đồng DN đã sát cánh cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân nỗ lực duy trì, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, thích ứng với tình hình mới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành, các địa phương và của DNNN.

Trong đó, DNNN được xác định giữ vị trí then chốt và là một lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Điều này đã được thể hiện trong các chủ trương, nghị quyết, chương trình, văn bản của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Toàn cảnh Hội nghị tại điểm cầu Hà Nội.
Toàn cảnh Hội nghị tại điểm cầu Hà Nội.

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, với những quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng, nhất là trong hơn 35 năm đổi mới, cộng đồng DN nói chung và DNNN nói riêng đã nỗ lực không ngừng, vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục nỗ lực vươn lên góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để “đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay” mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã báo cáo tại Đại hội XIII của Đảng vừa qua.

Trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, DNNN luôn đồng hành và giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Đặc biệt, trong giai đoạn đổi mới phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nền kinh tế nhiều thành phần, DNNN luôn giữ vững vai trò quan trọng, then chốt và là lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội.

Thủ tướng Phạm minh Chính nêu rõ, thực tế hiện nay chỉ riêng các DN 100% vốn nhà nước đang nắm giữ, mặc dù chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế. Do vậy, khu vực DNNN cần thể hiện tốt vị thế của mình, cần phát huy được lợi thế về nắm giữ nguồn lực trong thực hiện sứ mệnh được giao.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, để thúc đẩy DNNN phát triển bền vững, phát huy được thế mạnh, tiềm năng của mình, thực sự là “lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước”, cần nhận diện rõ những điểm nghẽn trong cơ chế, chính sách đối với khu vực DN này và những tồn tại, hạn chế trong chính DN, để từ đó đưa ra các định hướng, giải pháp đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động nhằm huy động nguồn lực của doanh nghiệp nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội thời gian tới.

Thủ tướng Chính phủ cũng cho rằng, trong bối cảnh quốc tế, trong nước với nhiều biến động khó lường, đại dịch COVID-19 chưa thể kết thúc một sớm, một chiều, tranh chấp thương mại giữa các nước lớn, xung đột địa chính trị, việc thực hiện các cam kết của các Hiệp định FTA thế hệ mới, sự phát triển nhanh của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, những cam kết bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu… tác động nhiều mặt đến năng lực sản xuất kinh doanh, sức cạnh tranh và sự phát triển bền vững, sống còn của cộng đồng DN nói chung và các DNNN nói riêng. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Hội nghị tập trung làm rõ những vướng mắc, khó khăn mà DNNN đang phải đối mặt để giải quyết vấn đề, đặc biệt là gắn với triển khai Quyết định số 360/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Đề án "Cơ cấu lại DNNN, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2021-2025"; đồng thời, bàn thảo về việc sử dụng hiệu quả nguồn lực của DNNN.

Trong đó, cần tập trung làm rõ được các vấn đề: nguyên nhân khiến các DNNN chưa thể hiện được vai trò nổi bật trong việc dẫn dắt, tạo động lực, mở đường, hướng dẫn, thu hút, thúc đẩy các thành phần khác phát triển; làm rõ nguyên nhân khiến hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhiều DNNN còn thấp so với nguồn lực đang nắm giữ; vai trò quản lý nhà nước của các cơ quan đại diện chủ sở hữu Nhà nước (Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN, các bộ, ngành, địa phương); vai trò của mô hình Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN trong việc phát huy được hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNN...

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh, công tác quản trị DN chậm được đổi mới, chưa theo kịp với quy mô tài sản DN quản lý, hay việc xác định giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế quyền thuê đất, giá trị thương hiệu của DN… có thể là nguyên nhân khiến công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước chưa đạt kế hoạch...

Ngay sau Hội nghị này, Chính phủ sẽ ban hành Nghị quyết với các nhiệm vụ và giải pháp để thúc đẩy đổi mới, nâng cao hiệu quả nhằm huy động nguồn lực của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội.

Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến hết năm 2020, Việt Nam còn khoảng gần 500 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và gần 200 DNNN nắm giữ cổ phần chi phối (trong số 350 DN có vốn góp của Nhà nước). Chỉ riêng các DN 100% vốn nhà nước đang nắm giữ, mặc dù chỉ chiếm khoảng 0,08% số DN nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế.

Cụ thể, nếu không tính các DN quốc phòng, an ninh và nông lâm nghiệp, Việt Nam có 94 DNNN quy mô lớn gồm: 9 tập đoàn kinh tế; 67 tổng công ty nhà nước, 18 công ty hoạt động theo mô hình nhóm công ty mẹ - công ty con. Tuy chỉ chiếm hơn 10% về số lượng DNNN nhưng khối công ty mẹ Tập đoàn – Tổng công ty (DNNN quy mô lớn) lại nắm giữ khoảng 90% tổng tài sản, 88% tổng doanh thu và 86% lợi nhuận trước thuế của toàn bộ DNNN trên phạm vi toàn quốc.