Lập lờ giữa xe tải VAN và xe du lịch để trốn thuế

Trong thời gian qua, tình trạng xe ô tô tô nhãn hiệu Kia Morning và Daewoo, loại 2 chỗ ngồi, tải trọng 300 kg, được nhập khẩu (NK) và khai báo với cơ quan Hải quan là xe tải VAN đang trở nên phổ biến. Trong khi việc truy thu thuế Tiêu thụ đặc biệt đối với xe tải VAN NK trước đây chưa giải quyết xong thì mới đây lại xuất hiện tình huống mới liên quan đến loại xe “lưỡng tính” này. Một số xe ô tô có kiểu dáng du lịch loại 5 chỗ ngồi được làm thủ tục NK nhưng DN khai báo là xe “tải VAN 2 chỗ ngồi”. Mục đích cuối cùng của việc lập lờ giữa 2 loại xe này không có gì khác là nhằm trốn thuế. Không phải ngẫu nhiên mà Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị các Bộ Khoa học và Công nghệ, Giao thông vận tải và Công an phối hợp ngăn chặn việc gian lận, trốn thuế đối với mặt hàng xe ô tải VAN 2 chỗ ngồi. Bộ Tài chính đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét về chính sách, tiêu chuẩn để phân biệt dòng xe ôtô theo hướng xe tải dạng mui kín chỉ chở hàng và xe tải mui kín vừa chở người vừa chở hàng. Trên cơ sở đó cần đưa ra các đặc điểm kỹ thuật của loại xe ô tô vừa chở người vừa chở hàng cụ thể (vì Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt có đề cập đến loại xe ô tô vừa chở người vừa chở hàng). Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam khi cấp Giấy chứng nhận chất lượng, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới NK đối với xe ô tô NK phải ghi rõ là “xe tải mui kín chỉ chở hàng” hoặc “xe tải mui kín vừa chở người vừa chở hàng” với số chỗ ngồi, tải trọng cụ thể. Trên cơ sở kết quả đăng kiểm, cơ quan Hải quan sẽ áp mã, tính thuế theo quy định và cấp tờ khai nguồn gốc, cơ quan Công an cấp đăng ký lưu hành.

Cũng với mục đích tương tự, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công an khi cấp Giấy phép đăng ký lưu hành thì ghi rõ là “xe tải mui kín chỉ chở hàng hoặc xe tải mui kín vừa chở người vừa chở hàng”; đồng thời kiểm soát chặt chẽ và có biện pháp xử lý đối với những xe ô tô đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký lưu hành là ô tô tải VAN nhưng đã cải biên không theo đúng kết cấu ban đầu khi đi đăng ký, sử dụng chở người và đề nghị phối hợp với Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) để xử lý về thuế đúng quy định.

Đề nghị trên xuất phát từ phát hiện mới đây của ngành Hải quan qua công tác kiểm tra sau thông quan. Cụ thể là một số doanh nghiệp khi làm thủ tục hải quan đã khai báo NK lọai xe tải VAN 2 chỗ ngồi. Để chứng minh, các chứng từ được xuất trình như: hợp đồng NK, hóa đơn thương mại, vận tải đơn, Parking List đều thể hiện là “Kia Morning Van, Daewoo Matiz Van” hoặc “Kia Morning 2 Van, Daewoo Matiz 2 Van”.

Một điểm đáng chú ý là Giấy chứng nhận đăng ký chất lượng của cơ quan Đăng kiểm cũng xác định hàng NK là xe “ô tô tải VAN”, số người cho phép chở kể cả lái xe là 2 người, trọng tải thiết kế 300 kg.Tuy nhiên qua khảo sát thực tế một số xe đang lưu bãi tại cảng Hải Phòng, cơ quan Hải quan nhận định lọai xe này có 5 cánh cửa (4 cánh cửa 2 bên và một cửa hậu), 2 cánh cửa phía sau xe được gia cố thêm khung sắt.

Những đặc điểm về khung xe, các góc độ phía trước, phía sau, sườn bên trái, sườn bên phải, kích cỡ lốp xe, kích cỡ thước bao, chiều dài cơ sở, vết bánh trước xe, vết bánh sau xe, hệ thống âm thanh, cũng như cấu trúc bên trong xe... hoàn toàn giống hệt xe chở người 5 chỗ ngồi hiệu “Kia Morning” và “Daewoo Matiz”. Đáng chú ý là trên trần xe khu vực cửa phía sau có vết lõm phù hợp cho việc lắp tay vịn. Hông xe phía trên có hộp chờ, so sánh với xe chở người cùng nhãn hiệu thì vị trí này phù hợp để lắp dây đai an toàn. Ngoài ra, sàn xe khoang phía sau được trải 2 tấm nỷ cứng, lật lên thấy có lỗ để có thể dễ dàng lắp thêm một hàng ghế; 2 cánh cửa phía sau xe được bắt thêm khung sắt.

Vậy tại sao thực chất xe NK là xe chở người 5 chỗ ngồi mà DN lại khai báo là xe tải VAN 2 chỗ ngồi? Vấn đề ở đây là sự chênh lệch thuế suất. Qua đối chiếu với Danh mục hàng hóa XNK, Biểu thuế NK ưu đãi hiện hành và theo nguyên tắc phân loại của Hải quan thế giới, cho thấy xe tải VAN có thuế suất NK 80% và không chịu thuế Tiêu thụ đặc biệt. Trong khi đó xe ôtô chở người có thuế suất NK 90% và thuộc đối tượng chịu thuế Tiêu thụ đặc biệt với thuế suất từ 50%, 30%, 15%.

Ngăn chặn gian lận thương mại, kịp thời tránh thất thu thuế của Nhà nước

Với nhận định về việc gian lận về thuế đối với xe ôtô NK, Tổng cục Hải quan đã ngay lập tức chỉ đạo các Cục Hải quan địa phương cảnh báo “thủ đoạn” trốn thuế này và yêu cầu các đơn vị Hải quan cửa khẩu kiểm tra, mô tả chi tiết, chụp ảnh toàn bộ xe và các chi tiết được mô tả lưu kèm hồ sơ hải quan NK, tạm giải phóng hàng, chưa tính thuế, chưa xác nhận Tờ khai nguồn gốc chờ chỉ đạo của Bộ Tài chính. Được biết, trước đó để kịp thời tránh thất thu thuế của Nhà nước, Tổng cục Hải quan đã có cuộc họp liên ngành với Cục Cảnh sát giao thông-Bộ Công an; Cục Đăng kiểm, Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Vụ Khoa học - Công nghệ (Bộ Giao thông vận tải); Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ Khoa học Công nghệ) để thống nhất cách quản lý đối với loại xe “lưỡng tính” này, nhằm phối hợp ngăn chặn việc gian lận, trốn thuế đối với mặt hàng xe ô tải VAN 2 chỗ ngồi.

Để phát hiện và ngăn chặn những hành vi gian lận thương mại, Tổng cục Hải quan đã báo cáo Bộ Tài chính và chủ động tiến hành kiểm tra sau thông quan đối với một số công ty để đánh giá đúng tình trạng xe ô tô tô nhãn hiệu Kia Morning và Daewoo, loại 2 chỗ ngồi, tải trọng 300 kg, được NK và khai báo với cơ quan Hải quan là xe tải VAN đang trở nên phổ biến.

Cùng với việc kiểm tra sau và qua thông tin từ phía các doanh nghiệp Hàn Quốc, cơ quan Hải quan đã có căn cứ khẳng định đây không phải là xe tải VAN mà là xe chở người. Do đó, việc phân loại xe ô tô loại này cũng được điều chỉnh theo Thông tư 85/2003/TT-BTC ngày 29/8/2009 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc phân loại hàng hoá theo Biểu thuế NK ưu đãi để đưa vào nhóm xe chở người, loại 5 chỗ ngồi. Tiếp theo, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan cũng thống nhất việc truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với xe ô tô tải VAN NK tại công văn 5898/TCHQ-KTTT ngày 01/10/2009. Căn cứ Luật thuế TTĐB, Nghị định 156/2005/NĐ-CP ngày 15/12/2005 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung các Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật thuế TTĐB và Luật thuế GTGT, các Cục Hải quan địa phương, các doanh nghiệp bị truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt mặt hàng xe ô tô tải VAN được yêu cầu thực hiện nghiêm túc chủ trương thu, nộp thuế theo hướng dẫn tại Công văn 8543/BTC-CST ngày 21/7/2008, Công văn số 5767/BTC-TCHQ ngày 21/4/2009 của Bộ Tài chính và Công văn số 2694/TCHQ-KTTT ngày 18/5/2009.

Liên quan đến việc việc xử lý thuế đối với xe tải VAN NK, sau một thời gian thực hiện, vừa qua, xung quanh quyết định thu thuế xe tải VAN của Bộ Tài chính đã có nhiều luồng ý kiến khác nhau trong đó có việc Cục Kiểm tra Văn bản Quy phạm Pháp luật - Bộ Tư pháp khẳng định việc truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)  đối với các loại xe VAN của Bộ Tài chính là không đủ cơ sở pháp lý, trái thẩm quyền.

Theo Bộ Tư pháp, thời gian qua cơ quan này nhận được nhiều khiếu nại của các doanh nghiệp liên quan đến việc truy thu hàng tỷ đồng tiền thuế đối với xe VAN của Bộ Tài chính. Theo phản ánh của các doanh nghiệp với Bộ Tư pháp, Luật Thuế TTĐB trước năm 2008 không quy định thuế đối với xe VAN. Tuy nhiên, Thông tư 115 ngày 16/12/2005 của Bộ Tài chính lại hướng dẫn thuế TTĐB đối với xe VAN (loại xe thiết kế vừa chở người vừa chở hàng) theo nhóm ôtô từ 16 đến 24 chỗ ngồi là trái thẩm quyền. Thẩm quyền này là thuộc Quốc hội như theo quy định tại Luật Thuế TTĐB được ban hành ngày 14-11-2008. Bên cạnh đó, việc Bộ Tài chính có công văn số 8543 ngày 21-7-2008 đưa ra khái niệm để xác định loại xe VAN (thiết kế vừa chở người vừa chở hàng) là không đúng chức năng. Bộ Tư pháp cho rằng Bộ Tài chính ban hành Thông tư 115 ngày 16/12/2005 là đúng thẩm quyền. Vào thời điểm đó Luật Thuế TTĐB và các Nghị định hướng dẫn thi hành đang có hiệu lực lại không quy định xe thiết kế vừa chở người, vừa chở hàng thuộc đối tượng nộp thuế. Việc Thông tư 115 hướng dẫn thu thuế đối với loại xe từ 16 đến 24 chỗ ngồi trở xuống, trong đó quy định cả xe thiết kế cả chở người và chở hàng, là mở rộng thêm đối tượng so với Luật, Nghị định. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Tư pháp có đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, xử lý những vấn đề phát sinh mà doanh nghiệp đã kiến nghị. Giữa tháng 9, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu Hải quan các địa phương tiến hành truy thu thuế đối với một loạt xe mà cơ quan này nghi ngờ bị biến thành xe tải VAN để hưởng chính sách ưu đãi thuế. Trong đó, đối với các xe VAN sẽ bị ấn định mức 15% giống như với ôtô loại từ 16 đến dưới 24 chỗ (xe thiết kế vừa chở người, vừa chở hàng).

Bộ Tài chính khẳng định chính sách thuế đối với xe ôtô từ 16 đến 24 chỗ ngồi trở xuống, trong đó có xe VAN thiết kế vừa chở người vừa chở hàng là nhất quán từ năm 1995 đến nay. Nghĩa là chưa khi nào xe VAN nằm trong diện được miễn thuế TTĐB cả. Điều này cũng thể hiện trong Thông tư số 115 nêu trên, cho dù thời điểm năm 2003 - 2005 trong quá trình xây dựng các Nghị định của Chính phủ do sơ suất nên không quy định điều này. Bộ Tài chính khẳng định ôtô chuyên dụng loại dưới 24 chỗ ngồi, gồm cả xe VAN thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB, tùy theo chỗ ngồi mà áp dụng mức thuế tương ứng. Theo đó xe chuyên dụng như ôtô cứu thương, ôtô chở tiền, xe chở tù nhân, xe tang lễ và xe kiểm soát tần số có thuế suất TTĐB 15%. Công văn của Bộ Tài chính cũng thể hiện quan điểm xe VAN được xếp vào diện ôtô chuyên dùng mở tờ khai hải quan từ ngày 1/4 và áp dụng thuế suất thuế TTĐB 15%.

Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Tư pháp nêu rõ văn bản nào chưa phù hợp, và nếu chưa phù hợp thì thì có kiến nghị Chính phủ thu hồi. Nếu không có kiến nghị trên thì Bộ Tài chính sẽ tiếp tục thực hiện theo đúng quy định tại văn bản đã ban hành. Thực tế, trước khi ban hành Thông tư 115, Bộ Tài chính cũng xin ý kiến Bộ Tư pháp và Bộ này lại có ý kiến trái ngược sau 4 năm Thông tư có hiệu lực. Hiện nay, Bộ Tài chính đang tiếp tục làm việc với Bộ Tư pháp để tìm hướng giải quyết các vấn đề vướng mắc này, đảm bảo quyền lợi cho các bên.