Đó là nhận định của các chuyên gia tại hội thảo “Phát triển thị trường cho gạo Việt và Nông sản hữu cơ” do Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao đã tổ chức ngày 7/10/2016, tại Hà Nội.

 “Mất điểm” trên thị trường nội và ngoại

Phát biểu tại hội thảo, chuyên gia hàng đầu về nông nghiệp Việt Nam, GS Võ Tòng Xuân, Đại học Cần Thơ cho biết, hiện nay giá lúa Việt Nam vẫn còn thấp, giá gạo xuất khẩu (XK) luôn bị thương lái quốc tế mua thấp hơn gạo các nước khác.

Không những vậy, "mặt hàng gạo bán lẻ cho người tiêu dùng Việt Nam thì nhiều nhãn hiệu, không biết nguồn gốc, gạo Việt nhiều khi có trong bao bì nhãn hiệu Thái Lan, Campuchia, Nhật.  Điều này chứng tỏ gạo Việt Nam chưa có thương hiệu trên thị trường", ông Xuân cho biết thêm. 

Đồng tình với quan điểm này, bà Lê Thị Tú Anh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP nông nghiệp GAP cũng cho rằng: “Hiện nay, gạo Việt không chỉ “mất điểm” trên thị trường thế giới mà ở thị trường nội địa, gạo Việt cũng dần mất vị thế, người tiêu dùng có tiền chủ yếu mua  gạo Thái Lan và gạo Campuchia về ăn", bà Tú Anh nói.

Nguyên nhân của thực trạng này, theo các chuyên gia là do gạo Việt đang bị dư lượng thuốc bảo vệ thực vật lớn, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Môi trường kinh doanh manh mún, không tập hợp được liên minh sản xuất theo chuỗi. Bên cạnh đó, thương lái thu gom hàng nguyên liệu, ép giá nông dân; doanh nghiệp không có vùng nguyên liệu, không rõ thị trường, mua nguyên liệu trôi nổi từ thương lái, không truy xuất nguồn gốc...

Chọn gạo có chất lượng, phù hợp với thị hiếu

Theo các chuyên gia, xu hướng thị trường thế giới hiện nay là hướng đến sản phẩm sạch, sản phẩm hữu cơ. Đặc biệt, Việt Nam đã gia nhập công đồng thương mại thế giới nên việc đảm bảo an toàn thực phẩm càng trở nên quan trọng. Vì vậy, ngon và sạch là 2 yếu tố quan trọng để chúng ta xây dựng thương hiệu cả nội địa và quốc tế.

Để đáp ứng tiêu chí “ngon” và “sạch” nhằm phát triển thị trường gạo Việt,  ông Võ Tòng Xuân nhấn mạnh, trước tiên Việt Nam cần chọn ra 2-3 giống/mỗi nhóm được ưa chuộng nhất mang thương hiệu Việt Nam, từ đó áp dụng công nghệ lai tạo để cải tiến các giống đã chọn để có thêm đặc tính giống theo nhu cầu thị trường.

“Hạt gạo phải trồng theo phương pháp hữu cơ để nâng cao chất lượng gạo, bảo đảm hạt gạo không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, giữ vững chất lượng gạo không thay đổi theo thời gian. Đồng thời, phải thiết kế bao bì đẹp, đóng gói phù hợp với nhu cầu tiêu thụ của người dân, xây dựng kênh phân phối rộng khắp”, ông Xuân nhấn mạnh.

Để xây dựng kênh phân phối rộng khắp, mở rộng thị trường, ông Phạm Minh Thiện, Tổng giám đốc Công ty TNHH Cỏ May chia sẻ: “Gu tiêu dùng của thị trường mục tiêu là rất quan trọng. Thị trường yều cầu chất lượng thế nào thì từng bước đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường đó. Khó nhất trong xuất khẩu vẫn là sự am hiểu của thị trường mục tiêu nên thông tin là yếu tố quan trọng hàng đầu”, ông Thiện khẳng định.

Ngoài ra, GS Nguyễn Quốc Vọng (Đại học RMIT-Úc) cho rằng: "Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ vốn sản xuất, ưu đãi trong giao và cho thuê đất và miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp sản xuất, chế biến tiêu thụ nông nghiệp an toàn – hữu cơ… giúp ngành hàng gạo sản xuất, chế biến và xuất khẩu bền vững...", ông Vọng nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng cho rằng, Nhà nước cần quan tâm tổ chức sản xuất ngành gạo theo đúng chuẩn thương mại quốc tế mới bảo đảm lương thực an toàn cho nhân dân và sản phẩm xuất khẩu được thế giới tin dùng. Không nên để cho các thành viên tham gia thị trường hoạt động một cách tự phát; gắn nhà nông trong hợp tác xã kiểu mới, gắn hợp tác xã với doanh nghiệp trong một cơ chế theo chuỗi giá trị để chấm dứt kiểu làm chụp giựt, pha trộn, sản phẩm không rõ nguồn gốc như hiện nay. Đồng thời tổ chức theo chuỗi giá trị sản xuất mỗi loại gạo trong số giống đã chọn, tiến hành xúc tiến thương mại và phân phối đến khách hàng.