Lửa đảo trong giao dịch thương mại quốc tế ngày càng phổ biến và tinh vi

Trong vài năm gần đây, tình trạng lừa đảo đã xảy ra phổ biến hơn ở những thị trường tiềm năng như: Hoa Kỳ, Canada, Các Tiểu Vương quốc Ả-rập thống nhất...

Năm 2020, Trung tâm Xúc tiến Thương mại Việt Nam tại New York (Hoa Kỳ) phát đi cảnh báo về việc giao dịch thương mại của các DN (DN) Việt Nam với đối tác tại thị trường Hoa Kỳ.

Theo cảnh báo của cơ quan này, đã có một số DN Việt Nam bị thiệt hại trong việc thực hiện hợp đồng thương mại với đối tác tại thị trường Hoa Kỳ, chủ yếu do bị lừa, hoặc đối tác phá sản, không có khả năng thanh toán.

Tương tự, Thương vụ, Đại sứ quán Việt Nam tại Các tiểu Vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) cũng cho hay, trong năm 2020, nhất là khi đại dịch Covid-19 xảy ra và lan rộng toàn cầu, cơ quan này liên tục tiếp nhận, phát hiện và xử lý nhiều trường hợp DN Việt Nam nhận được lời mời chào bán, mua hàng, ký kết hợp đồng giao dịch thương mại có dấu hiệu lừa đảo, gian lận từ một số DN có trụ sở tại UAE.

Một số DN bị "điểm mặt" như: Abdul Aziz Abdul Gaffar Foodstuff Trading LLC, Green Light Foodstuff Trading LLC, Climax General Trading LLC, Loyalpur General Trading LLC, Choice Global FZC/Vital Fresh General Trading LLC, International Dragon Food Trading LLC (IDP).

Trước đó, Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan cũng nhận được đề nghị của DN Việt Nam nhờ kiểm tra một DN Hà Lan trước khi tiến hành giao dịch kinh doanh nhập khẩu đồ uống và thực phẩm với tên gọi là AFF BV. Truy cập website, có quảng bá về các sản phẩm liên quan đến đồ uống và thực phẩm, đầy đủ số điện thoại và hình ảnh người liên hệ.

Tuy nhiên, khi thương vụ gọi điện thoại theo số đã đăng ký trên website www.kvl.nl (dữ liệu truy cập tại Phòng Thương mại Hà Lan), nhận được trả lời "Hiện, công ty này đã phá sản, không có bất kỳ giao dịch nào và công ty đang bị một số người lấy cắp thông tin để thực hiện hành vi lừa đảo".

Ông Bùi Trung Thướng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Ấn Độ cho biết, các đối tượng lừa đảo thông qua mạng internet với thủ đoạn tinh vi, sử dụng công nghệ thông tin để tiếp cận DN Việt nhằm quảng bá việc có thể cung cấp được hàng hóa, nguyên vật liệu, đặc biệt là những mặt hàng đang có nhu cầu cao trên thị trường.

Một hình thức lừa đảo khác là lợi dụng sự bất cẩn, thiếu chuyên nghiệp của DN trong nước như không yêu cầu tổ chức giám định có uy tín kiểm tra hàng trước khi giao hàng, không thẩm định các thông tin về DN đối tác, không có người của phía Việt Nam sang để làm việc… để chuyển hàng không giá trị, không đúng hợp đồng, hoặc thông báo hàng hỏng, kém chất lượng để ép giá, trừ nợ hoặc đòi bồi thường…

Cần lưu ý gì trong giao dịch thương mại quốc tế?

Để tránh bị lừa đảo, cũng như hạn chế tối đa rủi ro, đảm bảo an toàn trong giao dịch, Việt Nam cần chú ý một số vấn đề sau:

Về phía cơ quan quản lý

- Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cần phối hợp với các cơ quan chức năng sở tại tìm hiểu và cảnh báo, công bố danh sách một số DN có dấu hiệu lừa đảo, có hiện tượng làm ăn phi pháp để giúp DN Việt Nam cẩn trọng trong giao dịch với các công ty này.

- Thường xuyên cập nhật, thông tin về các dấu hiệu, thủ đoạn lừa đảo của các DN nước ngoài để DN Việt Nam biết và phòng tránh.

- Hỗ trợ pháp lý đối với các DN trong nước trong các vụ kiện, điều tra; Phối hợp với các quan quản lý về an ninh kinh tế tại các quốc gia nước ngoài để ngăn chặn các DN lừa đảo.

Về phía các DN xuất nhập khẩu

- Cần kiểm tra kỹ thông tin đối tác, trong giao dịch lần đầu nên làm thử với trị giá hợp đồng vừa phải. Chú trọng thực hiện việc xác minh, thẩm định đối tác, nhất là các đối tác mới giao dịch lần đầu, đề nghị cung cấp các giấy tờ liên quan như: giấy phép kinh doanh, ID của người chủ DN… Đặc biệt, lưu ý và kiểm tra kỹ độ tin cậy khi có đơn hỏi hàng hóa trả giá quá cao, hoặc quá thấp so với mặt bằng.

- Thường xuyên giữ mối liên hệ với cơ quan đại diện của Việt Nam như Thương vụ tại nước sở tại nhằm xác minh độ tin cậy của đối tác, nhất là các DN không có tiếp xúc trực tiếp hoặc tìm kiếm qua internet.

- Nên đề nghị đối tác sử dụng L/C không hủy ngang mở tại các ngân hàng uy tín quốc tế, đồng thời hạn chế cho khách hàng trả chậm. Khi đối tác mở L/C, cần đề nghị ngân hàng Việt Nam kiểm tra tính xác thực của L/C trước khi giao chứng từ. Qua đó, có thể đảm bảo tính an toàn và hạn chế tối đa rủi ro trong giao dịch, thanh toán.

- Đối với khâu thanh toán, DN lưu ý tìm hiểu nguyên tắc, thông lệ quốc tế để nắm rõ vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan, qua đó xem xét lựa chọn các phương thức và điều kiện thanh toán hợp lý, đảm bảo lợi ích cho DN. Đối với thanh toán D/P, DN Việt Nam cần đưa ra các mức % đặt cọc để bảo đảm an toàn cho các đơn hàng (tốt nhất là 50% trở lên). Không nên sử dụng hình thức thanh toán D/A (Nhờ thu chấp nhận chứng từ) hay chuyển tiền bằng Western Union cho việc thanh toán.

- Trước khi thực hiện giao dịch nên dùng email chính thức thay vì sử dụng các dịch vụ miễn phí từ gmail, yahoo... để tránh bị giả mạo; đồng thời, cần chủ động yêu cầu đối tác sử dụng email chính thức trong trường hợp đối tác cung cấp email từ các dịch vụ miễn phí kể trên. Bên cạnh đó, DN cũng cần liên hệ trực tiếp với đối tác thông qua các đường khác như điện thoại hay fax chính thức, nhất là khi đối tác yêu cầu thanh toán vào tài khoản khác với tài khoản đã ghi trong hợp đồng ký kết.

- Cảnh giác trong giao dịch với những DN mới quen biết hoặc chưa có giao dịch làm ăn với nhau. Trước khi tiến hành các cam kết làm ăn hoặc chuyển tiền trả trước cho các DN dạng này, cần tiến hành một số bước để xác thực sơ bộ về công ty/đối tác nước ngoài.

- Cần tìm hiểu thị trường, kiểm tra đánh giá, xếp hạng rủi ro tín dụng, kinh doanh của các đối tác nước ngoài. Việc thực hiện thẩm tra có thể thực hiện qua các nguồn tin công khai, mua dịch vụ từ các công ty chuyên cung cấp dịch vụ thẩm tra tín dụng, qua kênh của Hiệp hội tại các nước nhập khẩu, cơ quan đại diện ngoại giao, Thương vụ và Chi nhánh Thương vụ tại nước nhập khẩu…

- Cân nhắc việc sử dụng các dịch vụ của ngân hàng nhằm tăng khả năng thu hồi công nợ thông qua ngân hàng cung cấp dịch vụ, cũng như hỗ trợ DN tìm hiểu đánh giá các thông tin về đối tác nhập khẩu, đơn vị phát hành thư tín dụng.

- Chú trọng nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ, kiến thức pháp luật về TMQT của đội ngũ nhân lực làm công tác ngoại thương, phát triển thị trường của DN mình.