Mô hình “doanh nghiệp xanh” được Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) đề xuất mới đây.

Doanh nghiệp đối mặt 3 vấn đề khó khăn

Kết quả tổng hợp cập nhật từ các hiệp hội và doanh nghiệp khối tư nhân trên toàn quốc được Ban IV thực hiện cho thấy, hiện có 3 vấn đề khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp đang phải đối mặt, đó là nhiều nhà máy gặp khó khăn, thách thức trong duy trì hoạt động, đặc biệt khi áp dụng các quy định của mô hình “3 tại chỗ”; Cung ứng hàng hóa, gồm cả đầu vào và đầu ra cho các doanh nghiệp và hoạt động tiêu dùng đang đặc biệt khó khăn, vận tải hàng hóa sụt giảm mạnh hiệu suất hoạt động. Đặc biệt, sức khỏe tài chính của nhiều doanh nghiệp suy yếu, do dòng vốn đã rất mỏng từ ảnh hưởng của 3 lần dịch bùng trước đó, lại phát sinh chi phí đặc biệt lớn để dáp ứng các yêu cầu phòng, chống dịch, xét nghiệm đợt này.

Theo tổng hợp nhanh về nhóm sản xuất và việc áp dụng “3 tại chỗ”, ước tính sơ bộ tính tới ngày 5/8 từ 9 Hiệp hội sản xuất, chế biến (gồm nhóm gỗ, dệt may, da giày, bông sợi, nhôm, thép...) cho biết, trung bình số nhà máy nỗ lực áp dụng được yêu cầu “3 tại chỗ” chỉ đạt trên 53,7% tổng số nhà máy. Đáng chú ý, có gần 5% trong số các nhà máy áp dụng “3 tại chỗ” phải dừng hoạt động trong mấy tuần qua, vì có công nhân trở thành F0. Hoặc dù chưa có ca F0 nào, nhưng do các yêu cầu mới của tỉnh hoặc do khó khăn phát sinh về lao động, về cung ứng đầu vào đầu ra..., nên vẫn phải dừng hoạt động.

Mới đây nhất, đã có 50 doanh nghiệp tại Đồng Nai với hơn 8.000 người lưu trú trong tổng số 25.400 lao động đề nghị ngừng hoạt động “3 tại chỗ”. Theo Ban IV, số liệu này có thể sẽ còn tiếp tục tăng trong vài tuần tới, đòi hỏi phải có giải pháp và sự phối hợp công - tư để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua thách thức, khó khăn.

Cùng với đó, số liệu khảo sát nhanh về việc làm và thất nghiệp từ cuộc khảo sát đối với người lao động do Ban IV và Báo Điện tử VnExpress tiến hành từ ngày 1- 8/8 cho biết, tính tới 12h trưa ngày 6/8 với 52.153 lượt người trả lời, tỉ lệ mất việc là 63%, còn việc 37%. Trong đó, nhóm mất việc có tích lũy tài chính để lo được cuộc sống từ 3-6 tháng và trên 6 tháng chỉ chiếm 14%, tích lũy đủ để lo cuộc sống dưới 3 tháng chiếm 37%, còn 49% người trong nhóm mất việc chỉ có tích lũy để lo cuộc sống dưới 1 tháng.

Nhóm này cho biết, 40% phải dựa vào sự hỗ trợ của người thân/gia đình để sống; 7,4% dựa vào trợ giúp của làng xóm và các tổ chức nhân đạo, từ thiện; 3,6% nhận sự hỗ trợ của công ty nơi làm việc trước đó; 2% số trả lời khảo sát (tương ứng 665 người tham gia khảo sát) cho biết đã nhận sự hỗ trợ của Nhà nước. Số còn lại trong nhóm mất việc, chiếm tới 47% là diện “chưa nhận được sự trợ giúp nào”. Trong khi đó, nhóm còn việc làm thì 14% đã bị giảm lương 20%; 20% bị giảm tới một nửa lương; có 5% thậm chí bị giảm 80% lương; 12% chỉ được nhận lương khi có sản phẩm và 6% là diện khác.

Đề xuất chiến dịch phát triển “doanh nghiệp xanh”

Để hỗ trợ khắc phục khó khăn, bất cập và giúp doanh nghiệp có thể duy trì ổn định sản xuất trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp và kéo dài, một khái niệm mới hướng tới mô hình sản xuất an toàn và thuận lợi đang được nhiều chuyên gia và doanh nghiệp hướng tới, đó chính là mô hình “doanh nghiệp xanh”.

Khái niệm về “doanh nghiệp xanh” với đặc thù rất riêng là hướng tới trở thành mô hình doanh nghiệp hoạt động an toàn trong điều kiện dịch COVID-19 còn kéo dài. “Doanh nghiệp xanh” được đại diện Ban IV đưa ra trước mắt gồm “Doanh nghiệp sản xuất xanh” và “Doanh nghiệp vận tải/logistics xanh”, trong đó, cần phải đảm bảo được các yếu tố cơ bản cho doanh nghiệp hoạt động xanh - an toàn và hiệu quả.

Bắt đầu từ 2 lĩnh vực kinh tế lớn áp dụng đầu tiên theo mô hình doanh nghiệp xanh, sau đó, sẽ tiếp tục phát triển doanh nghiệp du lịch xanh, doanh nghiệp hàng không xanh, các trang trại xanh... để phục hồi những lĩnh vực kinh tế đặc biệt quan trọng này.

Chính sách để thiết lập và phát triển loạt “doanh nghiệp xanh”

Để có thể thiết lập và đưa vào triển khai được chiến dịch phát triển “doanh nghiệp xanh”, việc đưa ra được các chính sách hỗ trợ phù hợp là vấn đề quan trọng nhất đặt ra hiện nay. Trước mắt, các chuyên gia Ban IV đề xuất Chính phủ giao chỉ tiêu và trách nhiệm cho các địa phương về tỉ lệ doanh nghiệp xanh trên tổng số doanh nghiệp tại địa bàn.

Trên cơ sở đó, chính quyền các tỉnh sẽ chủ động hơn trong việc tính toán, sắp xếp thứ tự ưu tiên, sử dụng hiệu quả nguồn lực vắc xin để tổ chức tiêm cho người lao động ở các nhà máy, nhóm lái xe, nhân lực logistics tại các công ty vận tải, dịch vụ xuất nhập khẩu..., nhằm tạo lập và phát triển các doanh nghiệp xanh.

Theo các chuyên gia, nên trao quyền cho các địa phương được quyết sách chủ động việc tổ chức tiêm tại chính các nhà máy, thay vì chỉ ở trung tâm y tế; hay việc cho phép doanh nghiệp tư nhân phối hợp với chính quyền tổ chức tiêm nếu đáp ứng các yêu cầu về chuyên môn y tế, dưới sự giám sát và tập huấn của Sở y tế tỉnh, thành...

Một giải pháp khác là các bộ, ngành nên rà soát khẩn trương và tháo gỡ các quy định đang không phù hợp với “khó khăn thời dịch” để tạo nền tảng tốt nhất cho các doanh nghiệp vận hành hoạt động, song song với việc phấn đấu trở thành “doanh nghiệp xanh”, như quy định “phải quyết toán thuế TNDN 2020 để được nhận hỗ trợ vay trả lương”; quy định về thời gian làm thêm trong tuần, trong ngày; hay yêu cầu người lao động “phải không còn đóng bảo hiểm xã hội mới được nhận hỗ trợ ngừng việc của nhà nước”...

Riêng đối với việc cho doanh nghiệp vay trả lương, Ban IV đề xuất cơ chế “Nhà nước bảo lãnh cho doanh nghiệp vay gói vay trả lương tại các ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách trong 3 năm”, coi đây là cách nhà nước cho doanh nghiệp ứng trước một phần nguồn lực mà họ sẽ đóng cho nhà nước để doanh nghiệp cùng người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay.

Việc thiết lập các “doanh nghiệp xanh” tiến tới hình thành các “vùng xanh” tại Việt Nam không chỉ có tác dụng duy trì sản xuất kinh doanh trong nước, mà sẽ đặc biệt hiệu quả để truyền thông và gia tăng niềm tin từ các đối tác quốc tế.