Khủng hoảng ở Tây Ban Nha: Khó vãn hồi
Vài giờ sau khi Nghị viện Catalonia bỏ phiếu tuyên bố độc lập, Thượng viện Tây Ban Nha cũng đồng ý cho chính phủ viện điều 155 của bản Hiến pháp 1978 để áp đặt quyền kiểm soát trực tiếp lên Catalonia. Hai cuộc bỏ phiếu của hai cơ quan lập pháp hôm 27/10 đã đẩy cuộc khủng hoảng tại quốc gia này lên một cấp độ mới khó có thể vãn hồi.
Thế khó của Madrid
Với việc kích hoạt Điều 155 Hiến pháp, Chính quyền Thủ tướng Mariano Rajoy đã đáp trả mạnh mẽ động thái ly khai của vùng tự trị Catalonia khi thông báo sa thải chính quyền, giải tán cơ quan lập pháp, miễn nhiệm cảnh sát trưởng tại vùng tự trị này. Madrid cũng thông báo các bộ của chính phủ trung ương sẽ tiếp quản Catalonia và một cuộc bầu cử mới dự kiến diễn ra vào ngày 21/12 tới.
Xuất hiện trên truyền hình, Thủ tướng Rajoy giải thích: “Tây Ban Nha đã trải qua một ngày buồn. Chúng tôi tin rằng việc lắng nghe người dân Catalonia là điều cấp thiết để họ có thể quyết định tương lai của mình và không ai có thể nhân danh họ hành động trái pháp luật”.
Dù những mệnh lệnh trên có hiệu lực tức thì nhưng câu hỏi đặt ra là chính phủ trung ương Tây Ban Nha sẽ thực thi chúng như thế nào? Liệu cảnh sát quốc gia có thực thi lệnh mới hoặc các thủ lĩnh ly khai ở Barcelona có chịu lui bước?
“Người biểu tình có thể ngăn cảnh sát đưa các quan chức Catalonia ra khỏi văn phòng nếu chính phủ trung ương quyết định làm thế. Điều này làm gia tăng nguy cơ xung đột bạo lực với cảnh sát” - ông Antonio Barroso, chuyên gia phân tích rủi ro chính trị tại Công ty Teneo Intelligence (Anh), cảnh báo.
Trong khi đó, lực lượng ủng hộ ly khai đã kêu gọi công chức, viên chức không nghe theo lệnh của chính phủ trung ương và tham gia cuộc phản kháng ôn hòa. Mọi chuyện có thể thêm tồi tệ nếu phe đòi ly khai sử dụng đến “vũ khí cuối cùng” là tiến hành đình công, đe dọa làm tê liệt nền kinh tế khu vực đang chiếm khoảng 20% sản lượng kinh tế và tạo ra 25% kim ngạch xuất khẩu của Tây Ban Nha.
Viễn cảnh bấp bênh
Có một điều khá chắc chắn lúc này là cuộc khủng hoảng đã được nâng lên một “tầm cao” mới với tác động tiêu cực đến an ninh và kinh tế đất nước, nhất là khi những người ủng hộ Catalonia độc lập kêu gọi một chiến dịch bất tuân dân sự. Trước mắt, các cổ phiếu và trái phiếu Tây Ban Nha đã bị bán tháo sau khi xuất hiện thông tin về 2 cuộc bỏ phiếu, qua đó phản ánh nỗi lo của giới kinh doanh.
Một viễn cảnh rõ ràng khác là Catalonia sẽ đối mặt sự cô lập về ngoại giao sau khi đơn phương tuyên bố độc lập. Mỹ và một số nước châu Âu, trong đó có Pháp và Đức, bác bỏ tuyên bố độc lập của Catalonia cũng như ủng hộ nỗ lực của ông Rajoy nhằm duy trì sự thống nhất của đất nước. Ông Donald Tusk, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC), nhận định cuộc bỏ phiếu không thay đổi gì và Liên minh châu Âu chỉ làm việc với chính phủ trung ương Tây Ban Nha.
Ngoài tình trạng vô thừa nhận, Catalonia còn đối mặt sự chia rẽ sâu sắc giữa 2 phe ủng hộ và phản đối độc lập. Biểu hiện mới nhất là 53/135 nghị sĩ từ chối bỏ phiếu tại nghị viện, khiến tuyên bố độc lập được thông qua với kết quả 70 phiếu thuận, 10 phiếu chống và 2 phiếu trắng.
Catalonia cũng sẽ đứng trước một tương lai tài chính khó khăn. Bởi từ khi khủng hoảng nổ ra, Madrid đã tạo điều kiện để doanh nghiệp rời khỏi Catalonia và hơn 1.600 công ty đã đưa trụ sở khỏi đó. Đó là chưa kể vùng tự trị này còn đang mắc nợ chính phủ trung ương đến 61 tỉ USD.
