Phát triển ngành hàng cà phê: Quy hoạch lại để tăng giá trị

Theo daibieunhandan.vn

Để xây dựng ngành cà phê Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, đồng bộ, bền vững, có tính cạnh tranh cao, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Lê Văn Đức cho rằng, trước tiên phải quy hoạch lại diện tích cà phê, chỉ ổn định diện tích 600.000ha.

Ảnh minh họa. Nguồn: internet.
Ảnh minh họa. Nguồn: internet.

Chịu tác động mạnh từ biến đổi khí hậu

Cà phê là một trong những ngành kinh tế chủ lực của đất nước và đặc biệt là khu vực Tây Nguyên. Đây là một trong những cây trồng mà nhiều hộ dân Tây Nguyên chọn để xóa đói, giảm nghèo và khởi đầu cho phát triển kinh tế hàng hóa, bởi suất đầu tư thấp chỉ 150 triệu đồng/ha, trong khi đó những cây trồng khác, như hồ tiêu, suất đầu tư cao hơn gấp 3 - 5 lần.

Theo thống kê đến nay, cả nước đã có khoảng 650 nghìn ha cà phê, được trồng ở 105 huyện của 22 tỉnh, thành phố, bao gồm 5 vùng sản xuất chính là Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung du miền núi phía Bắc…

Cũng trong năm 2016, Việt Nam đã xuất khẩu gần 1,8 triệu tấn cà phê nhân, thu về trên 3,36 triệu USD. Việt Nam trở thành quốc gia sản xuất, xuất khẩu cà phê đứng hàng thứ 2 thế giới và đứng số 1 thế giới về sản xuất, xuất khẩu cà phê vối.

Mặc dù tăng trưởng cao nhưng ngành cà phê nước ta thiếu ổn định và bền vững, luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro như sức cạnh tranh thấp, sản lượng chưa cao. Chuỗi giá trị từ sản xuất, thu mua, chế biến, bảo quản và tiêu thụ chưa gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp với các hộ nông dân trồng cà phê.

Ngoài ra, các nghiên cứu cho thấy, biến đổi khí hậu (BĐKH) đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, sản lượng cà phê. Đại diện Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, BĐKH đã làm tăng nhiệt độ ở Tây nguyên, nơi canh tác phần lớn cà phê của Việt Nam.

Nguồn tài nguyên nước suy giảm, quy luật phân bố mưa thay đổi, mưa trái mùa xuất hiện nhiều gây trở ngại quá trình ra hoa, kết trái cà phê… Nghiên cứu của dự án Sáng kiến cà phê và khí hậu cũng nhận định BĐKH làm hạn hán xảy ra liên tục những năm gần đây, nhiệt độ cao đã khiến sâu bệnh hại bùng phát mạnh trên cây cà phê…

Riêng năm 2016, hạn hán làm thiệt hại trên 116.000ha cà phê. Đầu năm 2017, xuất hiện tình trạng mưa trái mùa làm cho hàng vạn ha cà phê ra hoa sớm, nên nguy cơ giảm khả năng đậu quả và giảm năng suất đã hiện hữu.

Quy hoạch lại diện tích cà phê

Theo các chuyên gia, các địa phương trồng cà phê ở khu vực Tây Nguyên đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mang tính quốc gia. Đó là tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, trình độ nhận thức và sản xuất, khả năng đầu tư thâm canh, nguồn vốn đầu tư không đồng đều giữa các hộ nông dân, giữa các khu vực.

Đồng thời, việc cải tạo, tái canh cây cà phê già cỗi, sâu bệnh, chất lượng kém đang gặp khó khăn vì cần quy trình kỹ thuật chặt chẽ, nghiêm ngặt và cần có thời gian, vốn đầu tư lớn. Tình trạng thu hái quả cà phê xanh diễn ra phổ biến, khâu chế biến còn bất cập, thiếu gắn kết giữa sản xuất, chế biến, tiêu thụ, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu trên địa bàn chưa quan tâm đến phát triển vùng nguyên liệu…

Để xây dựng ngành cà phê Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, đồng bộ, bền vững, có tính cạnh tranh cao, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Lê Văn Đức cho rằng, trước tiên phải quy hoạch lại diện tích cà phê, chỉ ổn định diện tích 600.000ha.

Trong đó, xác định 4 tỉnh Tây Nguyên (Đắk Lắk, Lâm Đồng, Gia Lai, Đắk Nông) là trọng điểm với diện tích 530.000ha; số còn lại phân bố ở các tỉnh Đồng Nai, Bình Phước, Bà Rịa -Vũng Tàu, Kon Tum, Quảng Trị, Sơn La, Điện Biên. Đồng thời, tiếp tục đầu tư nghiên cứu khoa học, nhất là nghiên cứu chọn tạo giống cà phê năng suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh hại, thích ứng điều kiện BĐKH thực hiện tốt hơn nữa các chính sách đã ban hành hỗ trợ phát triển cây cà phê; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao về công nghệ sinh học chọn tạo giống, công nghệ chế biến cà phê…

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Y Giang Gry Nie Knơng, để cà phê Tây Nguyên phát triển thích ứng với BĐKH và xu hướng hội nhập quốc tế hiện nay, cần triển khai có hiệu quả các giải pháp bảo đảm cà phê được sản xuất và chế biến đúng quy trình, không phát triển thêm ngoài diện tích đã được quy hoạch.

Cùng với đó, tập trung tái canh, thâm canh nhằm tạo ra sản phẩm hàng hóa ổn định về sản lượng, năng suất và chất lượng, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển bền vững.

Ngoài các giải pháp quy hoạch, kỹ thuật về giống, theo các chuyên gia, Nhà nước cần có chính sách bảo hiểm cây công nghiệp nói chung, cây cà phê nói riêng, đồng thời bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách liên quan trực tiếp đến sản xuất cây công nghiệp chủ lực vùng Tây Nguyên như chính sách đầu tư phát triển hạ tầng, vay vốn ưu đãi đối với người trồng cây cà phê, chính sách khuyến khích ứng dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất cây cà phê…