Singapore có một nền kinh tế rất mở. Từ khi tách khỏi Malaysia, chúng ta đã xác định rằng, là một thành phố cảng bị cắt lìa khỏi lục địa, chúng ta không còn con đường nào khác để phát triển ngoài việc tạo ra những liên kết sâu rộng với phần còn lại của thế giới.

Theo số liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới, tỉ lệ thương mại trên GDP của chúng ta (416%) vượt xa con số của láng giềng Malaysia (167%) và Indonesia (47%) cũng như những nền kinh tế châu Á khác vốn cùng theo đuổi chính sách hướng tới xuất khẩu trong nỗ lực hiện đại hoá, như Đài Loan (135%), Hàn Quốc (107%), và Thái Lan (138%). Chỉ có Hồng Kông (393%) là có nền kinh tế mở như của Singapore – và đó là nếu tính cả việc kinh doanh với Trung Quốc là ngoại thương.

Do phụ thuộc vào những kết nối này, chúng ta luôn rất dễ tổn thương trước những yếu tố nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta – những điều xảy ra ở những phần khác của thế giới. Chúng ta cố hết sức dự phòng nhiều phương án để khỏi bị mắc nợ bất kỳ một lực lượng bên ngoài nào.

Nhưng khi suy thoái tấn công những nền kinh tế lớn trên thế giới, ví dụ vậy, thật phi thực tế nếu kỳ vọng Singapore sẽ bình chân như vại. Và do đó, nếu những nền kinh tế phát triển của phương Tây có thể tăng trưởng 2 đến 3% một năm, và Trung Quốc 7 đến 8%, thì chúng ta có thể ổn thỏa với mức tăng trưởng trung bình 2 đến 4% một năm.

Nếu có biến động ở Đông Nam Á, chúng ta có thể bị tác động. Những công ty đa quốc gia có thể coi cả khu vực là một vùng bất ổn, và có thể rút hoặc ngưng các khoản đầu tư. Hiện tại, khả năng về một kết quả như vậy thật may mắn là không lớn.

Malaysia có vẻ bình lặng. Indonesia từ lâu đã từ bỏ những luận điệu hiếu chiến thời Sukarno. Myanmar đang bắt đầu mở cửa. Thái Lan vẫn luôn là một thị trường tự do. Khu vực này hiện thời đang yên ổn và Singapore sẽ hưởng lợi nếu mọi sự cứ tiếp tục thế này.

Tình hình quốc nội cần được giữ ổn định. Nếu Singapore quay trở lại những năm 1950, khi sinh viên và công nhân người gốc Trung Quốc biểu tình bãi khoá và băng rôn treo khắp nơi như một lời nhắc nhở thường xuyên về hoạt động chính trị và bản chất chia rẽ của xã hội, những khoản đầu tư sẽ đi đâu? Tại sao chúng lại nên tới đây?

Những mối quan hệ công nghiệp ngày nay tương đối hoà bình, như từ hàng thập kỷ nay, nhờ công lao của những thành viên nghiệp đoàn thế hệ đầu tiên như Devan Nair, người tận tâm với không chỉ công nhân mà còn với phúc lợi của cộng đồng. Họ tìm cách dàn xếp tranh chấp một cách lặng lẽ nhưng hiệu quả mà không làm tổn hại đất nước hoặc gián đoạn những dịch vụ thiết yếu.

Đối với những hãng nước ngoài, sự bình ổn trong quan hệ công nghiệp là một trong những điểm hấp dẫn thu hút họ tới Singapore. Để củng cố hệ thống tay ba, chúng ta luôn có một thành viên công đoàn trong nội các. Nếu sự thấu hiểu chia sẻ giữa chính phủ, công nhân và bên quản lý đổ vỡ, Singapore sẽ rơi vào vùng xoáy.

Cuối cùng, chúng ta cần theo kịp sự cạnh tranh, luôn trong trạng thái linh hoạt và nhanh chóng chấp nhận những thực tế mới. Những thực tế đó là gì trong vòng hai hoặc ba thập kỷ tới, tôi không thể nói trước.

Nhưng chúng ta luôn trong tư thế sẵn sàng nếu chúng ta củng cố những lợi thế mà chúng ta đã tích lũy qua năm tháng: một lực lượng lao động trình độ cao sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ thứ nhất và tiếng Trung là ngôn ngữ thứ hai, nền pháp quyền và sự tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, sự hăm hở đón nhận công nghệ mới nhất trong mọi lĩnh vực, sự minh bạch và không tham nhũng trong chính phủ cũng như sự dễ dàng trong công việc làm ăn.

Không may thay, khi chúng ta tiếp tục phát đạt, chúng ta sẽ phải đối mặt với khoảng cách thu nhập tăng lên. Vấn đề này không chỉ đặc thù ở Singapore. Trong một thế giới toàn cầu hoá, bản chất của cạnh tranh là tiền công của những người dưới đáy bị tụt hẳn và  những người top đầu, những người nhanh nhạy và được săn đón, sẽ được hưởng những gói lương ngày càng lớn hơn.

Nhưng thực ra chúng ta đang làm tốt hơn nhiều những gì mà các nhà phê bình dành cho chúng ta. Nổi tiếng về hệ thống phúc lợi như châu Âu, có thành phố châu Âu nào đủ khả năng chứa 80% dân số trong các công trình nhà ở công cộng, với đa số trong đó sở hữu nhà của riêng mình?

Tôi không ngụ ý là chúng ta có thể tự mãn về vấn đề này. Chính phủ cần xử lý khoảng cách thu nhập nếu không Singapore sẽ không còn thống nhất với tư cách một dân tộc. Câu hỏi là: Chúng ta sẽ làm thế nào mà không làm tổn hại tới tính cạnh tranh tổng thể?

Tôi phản đối sự can thiệp quá nhiều vào thị trường tự do. Nó bóp méo các động lực và tạo ra sự thiếu hiệu quả mà sau này rất khó trừ bỏ. Tiền lương tối thiểu là một ví dụ. Một cách tiếp cận tốt hơn hẳn là cho phép thị trường tự do tự vận hành và đạt kết quả tối ưu về mặt tổng thể đầu ra kinh tế trước khi chính phủ rốt cuộc nhúng tay vào bằng cách đánh thuế người giàu chuyển cho người nghèo.

Singapore đang làm việc ấy ở một chừng mực nhất định. Người giàu chịu phần gánh nặng thuế hơn hẳn người nghèo – thuế thu nhập cá nhân, thuế hàng hoá và dịch vụ, tài sản… qua đó tăng ngân sách vốn được sử dụng để giúp người nghèo thông qua hoàn thuế hàng hoá và dịch vụ, tiết kiệm khi sử dụng các tiện ích, trợ cấp căn hộ trong các khu nhà công, xuất chi phúc lợi lao động.

Đây chỉ là một trong số những kế hoạch hiện hành mà bản chất là tái phân phối thu nhập. Nhưng chúng ta cần thận trọng không tăng thuế quá cao nếu không người giàu, hay những người có phương tiện để rời khỏi Singapore, sẽ làm vậy. Chúng ta có thể giữ lại một số người thế hệ già bởi vì họ đã cắm rễ ở đây. Nhưng nếu bạn còn trẻ, tài năng và thế giới thì đang vẫy gọi, cám dỗ rời bỏ sẽ trở nên không thể cưỡng nổi.

Một vài người lập luận, làn sóng công nhân ngoại quốc trong thập niên qua làm giãn rộng khoảng cách thu nhập bằng việc giảm khả năng tăng lương tiềm năng cho những người Singapore có kỹ năng kém hơn. Tôi không phủ nhận điều này đúng ở một chừng mực nhất định. Thực tế của Singapore là, nếu chúng ta ngăn không cho những công nhân đó tới đây, khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ, chiếm gần phân nửa GDP của đất nước và 70% lao động, sẽ sụp đổ, với hệ quả tai hại hơn nhiều cho dân địa phương thu nhập thấp.

Đương nhiên, chúng ta sắp chạm tới giới hạn số lượng công nhân ngoại quốc chúng ta có thể thu nhận, do sự khó chịu đến từ người dân Singapore và trong việc tìm không gian để cung cấp nơi ăn chốn ở cho họ và đây cũng là lý do tại sao chính phủ phải tiến tới giảm số lượng (công nhân nhập cư) trong vài năm vừa qua.

Nhưng sự đánh đổi vẫn thế – cắt giảm đáng kể sẽ dẫn tới suy thoái kinh tế nghiêm trọng. Sự cân bằng mà chúng ta duy trì trong vấn đề này có thể không được đón nhận đầy đủ bởi phần đông dân số, mà dễ hiểu sẽ có xu hướng ủng hộ những kết quả dân tuý, nhưng chính phủ có trách nhiệm phải tỉnh táo trong việc quản lý nền kinh tế về lâu về dài.

(Trích “Cách nhìn của một con người về thế giới” của Cựu thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu)