Chiều 31/5/2010, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Thuế bảo vệ môi trường được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp này.

Theo Ban soạn thảo, hiện trạng môi trường tiếp tục xuống cấp là những thách thức nghiêm trọng đối với sự phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam.

Trong khi đó, nước ta chưa có một sắc thuế riêng về bảo vệ môi trường, đánh vào hàng hóa khi sử dụng gây ô nhiễm môi trường nhằm hạn chế sản xuất và tiêu dùng hàng hóa loại này. Các loại phí bảo vệ môi trường hiện hành mới chỉ dừng ở mục tiêu huy động đóng góp một phần của các đối tượng xả thải vào môi trường, có tính chất pháp lý thấp nên tác dụng chưa cao.

Bên cạnh đó, các mục tiêu bảo vệ môi trường thường chỉ là mục tiêu lồng ghép, không phải là mục tiêu chính của nhiều chương trình, dự án. Do đó, việc ban hành Luật Thuế bảo vệ môi trường với mục tiêu nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của toàn xã hội, phù hợp với bối cảnh KT-XH của nước ta và xu hướng phát triển kinh tế của thế giới, là rất cần thiết.

Dự thảo Luật thuế môi trường với mục tiêu không phải là thu tiền mà dùng công cụ thuế để hạn chế những hành vi gây ô nhiễm, khuyến khích công nghệ xanh, sản xuất ra các sản phẩm thân thiện với môi trường, điều tiết được các hành vi gây ô nhiễm môi trường. Theo một số đại biểu, cái được không phải là tiền mà lớn hơn là lấy lại được sự trong lành cho môi trường với nguyên tắc ai gây ra ô nhiễm thì phải bỏ tiền ra để khắc phục, bù đắp.

Dự thảo Luật dự kiến chỉ có 5 đối tượng hàng hóa chịu thuế môi trường gồm: xăng dầu các loại, than, dung dịch HCFC, túi nhựa xốp (túi ni lông) và thuốc bảo vệ thực vật thuộc nhóm hạn chế sử dụng.

Nên mở rộng đối tượng chịu thuế

Thảo luận về dự án Luật Thuế bảo vệ môi trường chiều nay, đa số các đại biểu Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sớm ban hành Luật này.

Bí thư Tỉnh ủy, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên Nguyễn Văn Vượng cho rằng, cần mở rộng đối tượng chịu thuế, không nên chỉ giới hạn trong 5 đối tượng như dự thảo, bởi còn nhiều hàng hóa, dịch vụ khác cũng gây ô nhiễm môi trường. “Có nhiều loại hình dịch vụ cũng gây ô nhiễm môi trường rất lớn như các nhà hàng, khách sạn xả thải ra sông ngòi, tại sao không đánh thuế để hạn chế tác hại và nâng cao ý thức của người dân”, đại biểu Nguyễn Văn Vượng đặt vấn đề.

GS. Nguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh thiếu niên & nhi đồng của Quốc hội (đại biểu Lạng Sơn), cho rằng đây là dự thảo Luật ngắn (chỉ 14 Điều) nhưng không vì thế mà quy định chung chung, dễ hình thành kiểu “luật khung, luật ống” (bắt buộc phải có nhiều văn bản hướng dẫn mới thực thi được). “Tôi đề nghị ban soạn thảo cần quy định từng mức thuế cụ thể với từng đối tượng để doanh nghiệp và người dân dễ hiểu, dễ thực hiện”, GS. Nguyễn Minh Thuyết phát biểu.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga (đại biểu Thái Nguyên) cũng cho rằng, luật tuy ngắn nhưng phải cụ thể. Bà Lê Thị Nga kiến nghị Ban soạn thảo cần làm rõ khái niệm giữa thuế và phí, tránh tình trạng thuế chồng lên phí.

Các đại biểu Nguyễn Thị Mỹ Hương (Đà Nẵng), Nguyễn Đức Hiền (Quảng Ngãi) cho rằng, cần nghiên cứu mức thuế cho phù hợp làm sao sắc thuế không ảnh hưởng lớn đến người dân nghèo khi mà xăng dầu, than... là mặt hàng thiết yếu của nhân dân.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) góp ý, với những loại hàng hóa, sản phẩm có tác động xấu đến môi trường cần đánh thuế cao hơn để điều chỉnh hành vi của người  tiêu dùng và mức độ của nhà sản xuất.

Xung quanh việc đánh thuế túi nilon, GS. Nguyễn Lân Dũng (đại biểu Đăk Nông) cho rằng cần phân biệt túi nilon và hộp xốp, phân biệt loại tốt, loại kém chứ không thể quy định chung chung được.

Vẫn theo GS. Nguyễn Lân Dũng, có một số loại thuốc bảo vệ thực vật như thuốc chống mối dùng cho công trình, thuốc bảo vệ thực vật sinh học vô hại thì không thể chịu thuế.