Người “gác cửa” tin cậy…

Có thể nói, không chỉ riêng năm 2010 mà dù ở bất kỳ thời điểm, giai đoạn phát triển nào, ngành Hải quan Việt Nam cũng đóng vai trò quan trọng, là lực lượng nòng cốt trong cuộc đấu tranh nhằm khẳng định, bảo vệ lợi ích, chủ quyền và an ninh kinh tế, chính trị, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế và quan hệ đối ngoại của đất nước. Nhận thức được mình là lực lượng biên phòng trên mặt trận kinh tế của đất nước, những người cán bộ hải quan đã đóng góp công sức, trí tuệ và cả xương máu của mình, giữ vững vị trí tiền tiêu, thiết lập và khẳng định chủ quyền thuế quan… Ngành Hải quan đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ kiểm tra, giám sát hàng hóa, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh; phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; tổ chức thực hiện pháp luật về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; thống kê hàng hóa XNK. Với lưu lượng hàng hóa XNK, hành khách, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh tăng lên không ngừng, nhưng thủ tục hải quan luôn được tiến hành nhanh chóng, thuận lợi, đảm bảo an toàn, đúng quy định của pháp luật, đúng chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển nền kinh tế đất nước. Không chỉ là lực lượng “gác cửa” tin cậy cho nền kinh tế, Ngành đã chủ động, tích cực triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để hoàn thành và hoàn thành vượt mức chỉ tiêu thu ngân sách, phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi trốn thuế, chống thất thu thuế ngày càng hiệu quả, đồng thời có những bước đi chủ động trong hội nhập khu vực và thế giới...

Một trong những điểm nhấn đáng ghi nhớ trong năm 2010 đối với ngành Hải quan là đã sẻ chia gánh nặng cùng đất nước vượt qua khủng hoảng bằng việc hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ thu NSNN. Chỉ tiêu thu NSNN được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính giao cho ngành Hải quan trong năm 2010 là 131.500 tỷ đồng. Xác định đây là nhiệm vụ khó khăn, trong bối cảnh nền kinh tế chỉ mới bắt đầu bước vào giai đoạn hồi phục, tập thể cán bộ lãnh đạo Ngành  đã nỗ lực, đoàn kết, nhất trí trong chỉ đạo việc thực thi pháp luật hải quan, pháp luật thuế, quản lý thuế và các cơ chế chính sách pháp luật khác có liên quan đến hoạt động nghiệp vụ của Ngành. Cụ thể, trong năm 2010, Ngành tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 30/2008/NQ-CP và Nghị quyết 01/2009/NQ-CP của Chính phủ, tham mưu cho Bộ Tài chính, các Bộ, Ngành chức năng ban hành nhiều chính sách quyết định điều hành hoạt động XNK, điều chỉnh thuế suất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu của nhiều nhóm, mặt hàng theo hướng giữ ổn định sản xuất trong nước, đồng thời tăng thu cho ngân sách; Ban hành Danh mục mặt hàng quản lý rủi ro về giá, cải cách thủ tục hành chính thuế, thủ tục hải quan, tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động XNK; Tổng cục Hải quan đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 87/2010/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thay thế Nghị định 149/2005/NĐ-CP đảm bảo minh bạch trong công tác quản lý thuế, góp phần bảo đảm nguồn thu NSNN và bình ổn thị trường; bảo hộ sản xuất trong nước có chọn lọc, có điều kiện, phù hợp với Điều ước quốc tế; Nghị định 106/2010/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 85/2007/NĐ-CP về quản lý thế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong hoạt động kê khai thuế. Đồng thời, tham mưu cho Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 49/2010/TT-BTC thay thế Thông tư 85/2003/TT-BTC hướng dẫn về phân loại hàng hoá và áp dụng mức thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, giúp các doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh XNK hiểu và nắm bắt được cách phân loại hàng hóa, là công cụ để cơ quan Hải quan xác định chính xác mức thuế mà doanh nghiệp phải nộp, đồng thời tăng thu NSNN. Hiện nay Tổng cục Hải quan đang dự thảo kiến nghị Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung mức thuế suất của 65 mặt hàng góp phần thống nhất việc áp mã số tính thuế tại các địa phương, chống thất thu cho ngân sách, đảm bảo công bằng giữa các doanh nghiệp tham gia hoạt động XNK.

Bên cạnh đó, trong năm 2010, ngành Hải quan đã thực hiện quyết liệt các biện pháp như: Rà soát các nguồn thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ, nộp kịp thời vào ngân sách, điều chỉnh các chính sách về thuế cho phù hợp nhất là những mặt hàng không khuyến khích nhập khẩu; Tháo gỡ kịp thời các vướng mắc phát sinh liên quan đến công tác quản lý thuế; Triển khai chương trình tiếp nhận khai hải quan từ xa và hỗ trợ các đơn vị trong cả nước triển khai cài đặt, vận hành hệ thống, phần mềm khai hải quan từ xa. Cho đến nay có khoảng 85% đến 90% tờ khai được thực hiện bằng hình thức khai hải quan từ xa và thủ tục hải quan điện tử, góp phần cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thông thoáng, thuận tiện cho doanh nghiệp làm thủ tục XNK hàng hoá, góp phần đẩy mạnh lưu lượng hàng hoá XNK tại Việt Nam.

Đồng thời, Ngành cũng triển khai thực hiện tốt Dự án Hiện đại hoá thu NSNN cho các đơn vị Hải quan đã được Kho bạc Nhà nước triển khai TCS; Phối hợp với Kho bạc Nhà nước và các NHTM triển khai thí điểm thu ngân sách qua ngân hàng tại một số cục hải quan tỉnh, thành phố nhằm tạo thuận lợi cho người nộp thuế và đáp ứng yêu cầu công tác hiện đại hóa hải quan, được dư luận doanh nghiệp đánh giá cao. Triển khai thực hiện Đề án 30 của Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Hải quan đã đơn giản hóa 138/168 thủ tục hành chính, trong đó, kiến nghị sửa đổi, bổ sung 127 thủ tục, thay thế 08 thủ tục và bãi bỏ, hủy bỏ 03 thủ tục, đạt tỷ lệ 82%; Dự kiến chi phí tuân thủ thủ tục hành chính tiết kiệm được cho các cá nhân, tổ chức khoảng 705 tỷ đồng/năm; Thời gian xử lý tổng thể về thủ tục hải quan tại cảng biển tính từ khi hàng đến, đến khi giải phóng hàng là 7,78 ngày, giảm 7% so với năm 2004 (8,41 ngày); Thời gian xử lý hải quan từ khi đăng ký tờ khai hải quan đến khi giải phóng hàng tại cảng biển là 14 giờ 16 phút (giảm 75%) và tại cửa khẩu đường bộ là 1 giờ 50 phút (giảm 32%) so với năm 2004; Xây dựng được Cổng thanh toán điện tử của Hải quan nhằm giải quyết các vướng mắc khi thực hiện Dự án Hiện đại hoá thu NSNN giữa cơ quan Thuế - Hải quan - Kho bạc - Tài chính; Dữ liệu về phải thu và đã thu qua các NHTM tham gia ký kết với cơ quan Hải quan được cập nhật liên tục trong hệ thống (dự kiến 5 phút/1 lần), giúp cho người nộp thuế chủ động trong kinh doanh, thời gian thông quan hàng hoá và thời gian nộp thuế được rút ngắn, các NHTM tạo được nhiều dịch vụ mang lại lợi ích cho mình và cho khách hàng.

Trong công tác chống thất thu qua giá, để ngăn chặn hiện tượng khai báo giá thấp hơn giá thực tế giao dịch, ảnh hưởng đến thu ngân sách, công tác quản lý giá tính thuế đã có nhiều thay đổi so với trước. Cùng với đó, trong năm 2010, Ngành cũng đã quyết liệt đẩy mạnh thực hiện công tác phân tích phân loại (PTPL) hàng hoá, góp phần chống gian lận thương mại qua mã số, thu đúng, thu đủ thuế cho Nhà nước. Mặt khác, đẩy mạnh công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, tăng cường triển khai các biện pháp nghiệp vụ, thu thập thông tin, nắm vững địa bàn quản lý, xây dựng kế hoạch đấu tranh có hiệu quả, tổ chức bắt giữ nhiều vụ việc vi phạm.

Kết quả mang lại từ những nỗ lực trên là đến 30/11/2010 ngành Hải quan đã thu 158.000 tỷ đồng đạt 120% dự toán, 109% so với chỉ tiêu phấn đấu và tăng 24,9% so với cùng kỳ năm 2009. Trong đó: Thuế XNK, TTĐB: 66.163 tỷ đồng đạt 99,5% dự toán; Thuế GTGT: 91.644 tỷ đồng đạt 140% dự toán; Thu khác: 200 tỷ đồng. Đến 15/10/2010, toàn ngành Hải quan đã phát hiện và bắt giữ được 10.470 vụ vi phạm, trị giá hàng hoá ước tính 332,17 tỷ đồng. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, số thuế kiến nghị truy thu và số thuế truy thu đã nộp vào NSNN: Từ công tác kiểm tra sau thông quan là 216,92 tỷ đồng;  Từ công tác thanh tra, kiểm tra là 1,7 tỷ đồng... Dự kiến đến 31/12/2010 ngành Hải quan thu đạt 170.000 tỷ đồng. (trong đó đã bao gồm 2.000 tỷ đồng thuế GTGT được giãn năm 2009 chuyển thu năm 2010. Thực thu năm 2010 của ngành Hải quan là 168.000 tỷ đồng), bằng 129,3% so với dự toán, tăng 18,2% so với cùng kỳ. (đoạn này sẽ cập nhật lại số liệu).

Nhiệm vụ mới cho năm 2011

Năm 2010 qua đi với những thành tựu đáng tự hào, ngành Hải quan tiếp tục bước vào năm 2011 với nhiệm vụ mới. Ngày 30/11/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2145/TTg-CP giao Dự toán thu NSNN cho ngành Hải quan năm 2011 là 180.700 tỷ đồng, tăng 6,3% so với ước thực hiện năm 2010, trong bối cảnh tài chính - kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, nền kinh tế Việt Nam vẫn phải tiếp tục đối mặt với với 3 chướng ngại lớn là vấn đề tỷ giá, nhập siêu và lạm phát để nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao chất lượng tăng trưởng và đảm bảo an sinh xã hội. Bên cạnh đó, hậu quả của thiên tai lũ lụt, dịch bệnh... ảnh hưởng tới sự phát triển của nền kinh tế; việc cắt giảm thuế suất theo các cam kết quốc tế; chủ trương hạn chế nhập khẩu của Chính phủ, nhất là đối với các mặt hàng không thiết yếu, hàng tiêu dùng có thuế suất cao... cũng làm ảnh hưởng đến số thu của NSNN của Ngành.

Nghị quyết số 51/2010/QH12 về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2011 được thông qua tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XII đã đề ra mục tiêu tổng quát là: “Tăng tính ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát gắn với đối mới mô hình tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế; phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn năm 2010, nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; đảm bảo an sinh và phúc lợi xã hội, cải thiện đời sống nhân dân; giữ vững ổn định chính trị; tiếp tục củng cố quốc phòng; đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội; nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế”.  Ngành Hải quan tiếp tục bám sát mục tiêu trên đây và nhiệm vụ do Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính đề ra để làm cơ sở xây dựng các nhiệm vụ, mục tiêu, giải pháp của Ngành trong năm 2011, pấn đấu hoàn thành vượt mức dự toán thu NSNN do Quốc hội, Chính phủ giao. Để đạt được mục tiêu này ngành Hải quan sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp sau: 

Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính:

Tổ chức triển khai các nội dung Ciến lược phát triển Hải quan đến năm 2020; triển khai mở rộng thủ tục hải quan điện tử cho hầu hết các cục hải quan tỉnh, thành phố trên cả nước, tiếp tục triển khai Cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN; Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hải quan, giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa xuống dưới 15% tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp khi làm thủ tục XNK hàng hoá; Triển khai thực hiện Giai đoạn 2 Dự án hiện đại hoá thu NSNN; tổ chức phối hợp thu nộp NSNN, bảo lãnh thuế đối với hàng hoá XNK bằng phương thức điện tử giữa Tổng cục Hải quan và NHTM; Tổ chức các đoàn kiểm tra việc thực hiện chính sách xuất khẩu, nhập khẩu, giá tính thuế, phân loại hàng hoá và quản lý thuế tại một số địa phương; tổ chức đào tạo nghiệp vụ chuyên sâu về chính sách thuế xuất khẩu, nhập khẩu, giá tính thuế cho các cán bộ công chức trong ngành Hải quan. Đồng thời, tập trung xử lý nợ đọng thuế, đôn đốc thu hồi nợ đọng thuế, phân loại nợ thuế để quản lý chặt chẽ theo từng loại nợ, xây dựng đề án quản lý nợ thuế; Nâng cao trách nhiệm trong việc xử lý, thu hồi nợ, gắn trách nhiệm của cán bộ công chức với việc khen thưởng xử phạt nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong công tác thu đòi nợ; tiếp tục kiến nghị xoá các khoản nợ không có khả năng thu đòi như phá sản, giải thể, bỏ trốn. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hải quan, chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển ma túy qua biên giới đảm bảo an ninh quốc gia, an toàn cộng đồng, chống thất thu thuế đối với hàng hóa XNK. Đẩy mạnh kiểm tra sau thông quan theo đúng quy định của pháp luật hạn chế việc doanh nghiệp lợi dụng sơ hở tại các khâu trước và trong thông quan nhằm gian lận, trốn thuế. Tăng cường năng lực cho công tác phân tích phân loại hàng hoá XNK chống gian lận thương mại qua mã số HS góp phần thu đúng, thu đủ thuế cho Nhà nước.

Hỗ trợ người nộp thuế thông qua công tác tuyên truyền: 

Tổ chức đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp: định kỳ 1 tháng/lần đối với Chi cục; 3 tháng/lần đối với Cục; 6 tháng lần/đối với Tổng cục; Tổ chức một kênh truyền hình chuyên về pháp luật thuế (phối hợp cùng ngành Thuế) để hướng dẫn chính sách thuế, thủ tục kê khai nộp thuế và các chính sách pháp luật khác có liên quan cho người nộp thuế; Gắn khen thưởng tuyên dương người nộp thuế chấp hành tốt pháp luật, xử phạt người nộp thuế chấp hành chưa tốt pháp luật với công tác tuyên truyền  để người dân thấy được lợi ích của việc chấp hành tốt pháp luật; Hướng dẫn kịp thời, đầy đủ các thủ tục kê khai, tính thuế, lập hồ sơ miễn, giảm thuế, quyết toán thuế và nộp thuế vào NSNN cho người nộp thuế khi họ có nhu cầu tìm hiểu hoặc nhu cầu làm thủ tục kê khai nộp thuế. Thông qua việc hướng dẫn, các đối tượng nộp thuế tự mình thực hiện tốt các nghĩa vụ thuế với NSNN; giảm thiểu các sai sót do không hiểu biết gây ra.

Hướng đến lực lượng hải quan trong sạch, vững mạnh

Trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách liên quan đến cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan. Đơn cử như Chính phủ đã chỉ đạo ngành Hải quan thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử để làm nền tảng cho quá trình cải cách hiện đại hóa với Quyết định 149/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đây là cơ sở pháp lý đầu tiên và quan trọng giúp cho ngành Hải quan áp dụng mô hình quản ll hải quan hiện đại mà các nước tiên tiến đã thực hiện. Mặc dù thời gian triển khai mở rộng thí điểm chưa lâu, nhưng với nỗ lực cao trong toàn Ngành, các nội dung triển khai luôn bám sát mục tiêu về tiến độ, lộ trình đặt ra. Thủ tục hải quan điện tử bước đầu đáp ứng được các yêu cầu về cải cách thủ tục hành chính theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; đã đạt được ba giảm, đó là giảm thời gian thông quan và giảm hồ sơ hải quan so với cách làm truyền thống, từ đó giảm đáng kể chi phí cho cả hải quan và doanh nghiệp…

Ngành Hải quan đã đề ra mục tiêu đến năm 2015 phải nâng mức tự động hóa thủ tục hải quan ngang bằng với các nước có nền hải quan phát triển hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á tại thời điểm năm 2010. Trong đó có 5 tiêu chí cần tập trung xây dựng là: xử lý tờ khai điện tử, lược khai hàng hóa điện tử, thanh toán điện tử, xử lý C/O điện tử và xử lý các giấy phép của Bộ, ngành thông qua hình thức điện tử. Để đạt mục tiêu này, ngành Hải quan đang tập trung vào xây dựng nền móng của hiện đại hoá hải quan, gồm: đánh giá môi trường tác động tới hoạt động của hải quan để từ đó xây dựng kế hoạch và xử lý những thách thức đặt ra; đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức có đủ trình độ, làm việc chuyên nghiệp, hiệu quả; tin học hoá công tác quản lý văn phòng, áp dụng mạnh mẽ tiêu chuẩn chất lượng theo ISO 9001:2000; tăng cường liêm chính hải quan. Bên cạnh nội dung nói trên, Ngành cũng đã tập trung tạo ra chất xúc tác cho việc hiện đại hoá hải quan, đó là: phân tích thông tin trong cơ sở dữ liệu của hải quan; tự động hoá thủ tục hải quan; quản lý theo quy trình, quản lý chất lượng tổng thể... Những nội dung này sẽ tạo nên sức mạnh mới, năng lực mới cho cơ quan hải quan. Với việc chuẩn bị nền móng và chất xúc tác đó, ngành Hải quan đang có nhiều điều kiện thuận lợi để tiến nhanh tới mô hình cơ quan hải quan hiện đại, trong đó áp dụng một cách đầy đủ và hiệu quả nguyên tắc quản lý rủi ro, chiến lược tuân thủ, kiểm tra sau thông quan, kết nối với các cơ quan, doanh nghiệp.

Trong năm qua, ngành Hải quan đã thực hiện nhiều biện pháp để xây dựng lực lượng Hải quan trong sạch, vững mạnh, đẩy mạnh thực hiện các giải pháp chống tiêu cực, phiền hà, sách nhiễu… Và công tác này đã trở thành cuộc vận động lớn trong Ngành, các đơn vị hưởng ứng tích cực và thực hiện nghiêm túc, được dư luận xã hội và doanh nghiệp hoan nghênh. Đội ngũ cán bộ công chức hải quan ngày càng được tăng cường và lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Để xây dựng lực lượng hải quan trong sạch, vững mạnh, trong công tác xây dựng lực lượng, lãnh đạo Tổng cục rất chú trọng tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính và bảo đảm liêm chính hải quan; kết hợp tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức với thường xuyên kiểm tra việc thực hiện các nội dung về liêm chính hải quan; đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo, trong đó chú trọng đào tạo nghề hải quan theo chuẩn mực quốc tế, hướng tới xây dựng đội ngũ chuyên gia giỏi... Ngoài việc thực hiện tốt Quy tắc ứng xử đã có, ngành Hải quan đang tập trung xây dựng Tuyên ngôn phục vụ khách hàng, để toàn thể cán bộ, công chức quán triệt và thực hiện. Những biện pháp này nhằm cải thiện bằng được hình ảnh người cán bộ, công chức hải quan trong mắt doanh nghiệp và cộng đồng; đồng thời cũng là điều kiện để toàn ngành hiện thực các mục tiêu cải cách, hiện đại hóa.

Tuy nhiên, so với yêu cầu, chuẩn mực quốc tế thì Hải quan Việt Nam cũng còn một khoảng cách. Con đường phía trước còn nhiều gian nan, thách thức. Vì vậy, để đạt được mục tiêu đề ra, mỗi cán bộ, công chức cần nỗ lực không ngừng, phấn đấu lao động và cống hiến để đóng góp tích cực vì sự phát triển chung của Ngành và của đất nước.