Để tạo diễn đàn cho các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp, hiệp hội nói lên tiếng nói của mình và đưa ra những giải pháp hữu hiệu giúp nâng cao năng lực trong “cuộc chiến” chống hàng lậu, hàng giả này, ngày 02/12, Tạp chí Hải quan (Tổng cục Hải quan) tổ chức Tọa đàm “Chung tay chống hàng lậu, hàng giả, bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp, quyền lợi người tiêu dùng”.

Tham dự tọa đàm có ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Hải quan; ông Nguyễn Minh Tuấn - Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia; ông Nguyễn Văn Ổn - Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu; bà Phan Thị Việt Thu - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP Hồ Chí Minh.

Tọa đàm còn có sự tham dự của các đại biểu đại diện các Cục Hải quan, Biên phòng, Công an, Quản lý thị trường các tỉnh, thành phía Nam; Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP Hồ Chí Minh; các chuyên gia, các Hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài...

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, bà Vũ Thị Ánh Hồng - Tổng biên tập Tạp chí Hải quan hy vọng, qua buổi Tọa đàm này, các diễn giả, các hiệp hội, doanh nghiệp sẽ có nhiều ý kiến nhận diện thực trạng, về tình hình buôn lậu, hàng giả, cũng như khó khăn, hạn chế hiện nay trong công tác chống hàng lậu, hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ; chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp, hiến kế… để góp phần nâng cao năng lực trong công tác chống hàng lậu, hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ. Đồng thời, cũng là cơ hội để các doanh nghiệp bị xâm phạm mạnh dạn có tiếng nói của mình để cùng cơ quan chức năng vào cuộc ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng làm hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ ngay tại cửa khẩu, cũng như trong nội địa.

Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết: Với vai trò là thành viên cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Tổng cục Hải quan đã chủ động tham mưu, đề xuất nhiều giải pháp và trình ban hành kế hoạch chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, vùng biển và địa bàn nội địa. Đồng thời, chỉ đạo toàn ngành Hải quan tập trung nguồn lực triển khai quyết liệt, áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan, tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tại các tuyến, địa bàn, mặt hàng trọng điểm, trọng tâm vào các mặt hàng cấm, hàng có giá trị lớn, thuế suất cao... Đặc biệt là cao điểm chống buôn lậu gian lận thương mại và hàng giả dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023.

Đánh giá về thực trạng hàng lậu, hàng giả, ông Nguyễn Minh Tuấn - Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, theo đánh giá của các Bộ, ngành, địa phương tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tuy không diễn biến quá phức tạp, ít phát sinh các điểm nóng nhưng ở một số thời điểm nhất định, tại các địa bàn trọng điểm trên tuyến biên giới Tây Nam, tuyến biển, tuyến đường hàng không và bưu chính quốc tế, hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, mua bán, vận chuyển hàng cấm như ma túy, thuốc lá điếu, đường cát, xăng dầu, vàng, ngoại tệ...

Với chức năng là đơn vị tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, từ đầu năm 2022 đến nay, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia ban hành các văn bản chỉ đạo về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đối với các mặt hàng, tuyến địa bàn.

Kết quả thống kê trong 9 tháng đầu năm 2022, các lực lượng chức năng 389 trong cả nước đã phát hiện, bắt giữ, xử lý 96.975 vụ việc vi phạm (giảm 3,79 % so với cùng kỳ năm 2021). Trong đó, gồm 12.275 vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng cấm, hàng lậu; 82.678 vụ gian lận thương mại, gian lận thuế; 1.866 vụ hàng giả, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ; thu nộp ngân sách nhà nước 7.666 tỷ đồng (tăng 1,5% so với cùng kỳ năm 2021); khởi tố 380 vụ (giảm 76,47 % so với cùng kỳ năm 2021), 472 đối tượng (giảm 78,03% so với cùng kỳ năm 2021).

Dưới góc độ cơ quan chuyên trách chống buôn lậu của ngành Hải quan, ông Nguyễn Văn Ổn - Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu cho biết, trên thực tế thời gian qua, vấn nạn buôn bán vận chuyển hàng hóa, hàng giả diễn ra rộng khắp các tuyến cửa khẩu, quy mô tính chất vụ việc ngày càng nghiêm trọng, các cửa khẩu đường bộ, đường biển, sân bay quốc tế đều đã phát hiện tội phạm. Điều này làm cho ngành Hải quan nói chung, Cục Điều tra chống buôn lậu nói riêng ngày càng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ.

Cụ thể, tại các địa bàn tỉnh biên giới, các đối tượng sử dụng xe ôtô, xe máy, xuồng cao tốc hoặc mang vác, vận chuyển trái phép qua biên giới; thời gian vận chuyển thường vào ban đêm; trước khi vận chuyển, sử dụng các đối tượng canh đường, theo dõi lực lượng chức năng; khi bị truy đuổi thì vứt bỏ lại phương tiện, tang vật chạy trốn, sau đó kích động người dân đến hiện trường chống người thi hành công vụ, kích động gây áp lực để tẩu tán hàng hóa; các đối tượng chủ mưu, cầm đầu thường thuê người, phương tiện để vận chuyển hàng hóa gây khó khăn trong công tác điều tra đối tượng chính chủ mưu, cầm đầu.

Một số đối tượng đặt sản xuất hàng giả, giả mạo nhãn hiệu, hàng nhái từ nước ngoài rồi nhập về tiêu thụ trong nước; tình trạng hàng kém chất lượng, hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ được buôn bán tràn lan trên không gian mạng; các đối tượng lợi dụng các website, trang mạng xã hội như facebook, zalo... để rao bán, quảng cáo, khuyến mãi nhiều mặt hàng giả mạo, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng kém chất lượng.

Ngoài ra, một số đối tượng lợi dụng chính sách quản lý rủi ro, để không khai báo, khai báo không đúng với hàng hóa thực nhập để trốn thuế, vận chuyển hàng cấm, hàng nhập khẩu có điều kiện.

Theo thống kê của ngành Hải quan, tính đến ngày 15/10, toàn ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp, phát hiện, bắt giữ tổng số 13.720 vụ việc vi phạm, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 4.790 tỷ đồng; số thu ngân sách nhà nước đạt 265,841 tỷ đồng; cơ quan Hải quan đã khởi tố 35 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 113 vụ…

Mặc dù các vụ việc vi phạm đã được các lực lượng chức năng ngăn chặn, xử lý kịp thời, đúng đối tượng, mang tính răn đe cao, không để xảy ra điểm nóng về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, tuy nhiên, hàng lậu, hàng giả hiện nay đang là một vấn nạn nhức nhối trên toàn thế giới, không riêng gì tại Việt Nam.

Chia sẻ tại Hội thảo, Luật gia Phan Thị Việt Thu - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi Người tiêu dùng TP Hồ Chí Minh cho rằng, trong phạm vi quốc gia, hàng lậu, hàng giả làm trì trệ sự phát triển kinh tế, gây bất ổn xã hội, làm thiệt hại cho giới doanh nghiệp, ảnh hưởng nặng nề đến người tiêu dùng về nhiều mặt.

Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp, việc hoàn thiện quy định pháp luật là điều kiện kiên quyết hàng đầu. Chúng ta phải rà soát, chỉnh sửa, thay đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn. Quan trọng là các quy định liên quan đến xuất xứ hàng hóa. Đồng thời tăng cường công tác khảo sát thị trường nhằm phát hiện, ngăn ngừa sản phẩm giả thâm nhập hệ thống phân phối; có sự phối, kết hợp chặt chẽ với quản lý thị trường, cảnh sát kinh tế để thông tin kịp thời về các sản phẩm giả trên thị trường nhằm tìm kiếm hỗ trợ về mặt pháp lý, xử lý hàng giả một cách tích cực, triệt để, không vì giá trị nhỏ mà bỏ qua.

Song song đó, theo bà Phan Thị Việt Thu, người tiêu dùng nên mua hàng có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, để có thể tự bảo vệ mình khi sử dụng hàng có vấn đề về chất lượng. Không nên vì vấn đề tâm lý, sĩ diện, với suy nghĩ phải dùng hàng hiệu, hàng đắt tiền thì mới được thiên hạ nể nang, nhưng lại không dủ điều kiện kinh tế nên chấp nhận tìm mua hàng giả. Mà thị trường có cung thì cầu đương nhiên xuất hiện.

Đối với doanh nghiệp, việc hợp tác chống hàng giả, hàng lậu là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lợi của doanh nghiệp, vì đó cũng nhằm bảo vệ thương hiệu và sự nghiệp kinh doanh của chính mình. Cho nên, để chống hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp phải mạnh dạn tích cực hợp tác với các cơ quan chức năng để tận dụng các biện pháp chế tài theo qui định pháp luật, kịp thời đưa ra những hình thức khuyến thưởng dành cho người tiêu dùng phát hiện hàng giả… Đồng thời dự liệu các chương trình thay đổi mẫu mã sản phẩm và thông báo, hướng dẫn để người tiêu dùng nắm bắt, định kỳ tổ chức rà soát thị trường để phát hiện hàng giả...